nr 414 zeszyty naukowe uniwersytetu szczecińskiego 2005

Z przeprowadzonej analizy wynika, że podstawowymi barierami rozwoju małych i średnichprzedsiębiorstw są: brak środków finansowych na rozwój i modernizację przedsiębiorstwa,niewystarczające wsparcie finansowe dla przedsiębiorców i inwestorów, silna konkurencjazagraniczna, brak otwartości i innowacyjności, wysokie koszty badań rynku, niechęć dowspółdziałania z innymi przedsiębiorstwami, a także niewiedza na temat funkcjonowaniaw warunkach Unii Europejskiej oraz nawiązywania kontaktów z klientami zagranicznymi.Najważniejszymi barierami dla menadżerów małych i średnich przedsiębiorstw są wysokiepodatki państwa, drogie i utrudnione dostępy do kredytów oraz brak doświadczenia. W swoichdziałaniach nie uwzględniają one współpracy z innymi przedsiębiorstwami, zauważalny jest wśródnich brak myślenia strategicznego, w kategoriach rozwoju i celów, które należałoby osiągnąćw przyszłości, doprowadzając tym samym przedsiębiorstwo do jego rozwoju.Adaptacyjność, czyli zdolność przystosowania do zmieniających się warunków otoczenia, stajesię aktualnie drogą do sukcesu, osiągnięcia trwałej przewagi konkurencyjnej. Problem brakukonkurencyjności tkwi w samym przedsiębiorstwie, wynikiem tego jest oporność na wszelkieinnowacyjne działania, a przede wszystkim zauważalna niechęć do zdobywania doświadczeńi współpracy z innymi przedsiębiorstwami. Daje się jednak zauważyć, że duże przedsiębiorstwawprowadzają działania innowacyjne znacznie częściej niż małe firmy.Główną słabością małych przedsiębiorstw jest niski kapitał. Ich szanse rozwojowe zwiększyłybysię, gdyby same byłyby bardziej przekonane do procesów integracji i kooperacji z innymiprzedsiębiorstwami, a połączone wspólne siły mogłyby efektywniej wykorzystać w walcekonkurencyjnej, eliminując swoje słabości. Integracja przedsiębiorstw mogłaby doprowadzić dozdobycia i utrzymania silnej pozycji konkurencyjnej. Sektor małych i średnich przedsiębiorstwmógłby zaś w przyszłości zdobyć tak silną pozycję konkurencyjną, jak obecnie pojawiające się nanaszym rynku zagraniczne sieci handlowe, które stają się poważnym zagrożeniem dla małychi średnich przedsiębiorstw z rodzimym kapitałem. Zmiana sposobu myślenia, umiejętność trafnegospojrzenia na problemy pojawiające się w przedsiębiorstwie oraz przemyślenie potencjalnychkorzyści, jakie może przynieść współpraca z innymi przedsiębiorstwami, byłyby na pewno skutecznądrogą do osiągnięcia przewagi konkurencyjnej. Jednak, jak wynika z badań, to jeszcze daleka droga,ponieważ trudno menadżerom uwierzyć, że współpraca z innymi przedsiębiorcami przyniesie więcejszans aniżeli zagrożeń.Małym i średnim przedsiębiorstwom niełatwo jest podjąć skuteczną walkę konkurencyjnąz zagranicznymi sieciami handlowymi, ze względu na ograniczone własne środki na rozwój,ograniczone możliwości dostępu do zewnętrznych źródeł kapitału. Ich sytuację dodatkowo pogarszanieumiejętność stosowania odpowiednich strategii rozwojowych i wspomniana niechęć dowspółdziałania. 46% ankietowanych stwierdziło, że do najważniejszych korzyści przystąpieniaPolski do Unii Europejskiej można zaliczyć większą i bez dużych przeszkód sprzedaż produktów narynkach unijnych, choć 23% ankietowanych jest odmiennego zdania, pozostali zaś respondenci nieopowiedzieli się po żadnej stronie. Okazuje się bowiem, że koszty badań, testowania produktówi spełniania wymogów unijnych są znacznie większe niż przed akcesją. Należy także zauważyć, żetylko 15% wśród badanych przedsiębiorstw odczuwa pozytywne skutki integracji europejskiej,akcentując większe możliwości pozyskania wsparcia finansowego z programów Unii Europejskiejoraz działalność innych organizacji zarówno krajowych jak i zagranicznych. Niestety analiza potrzebsektora małych i średnich przedsiębiorstw jest dużo większa niż przyznawane dopłaty z funduszystrukturalnych.Rozpowszechniony jest pogląd, że większość przedsiębiorstw z rodzimym kapitałem nie możesprostać konkurencji sieci zagranicznych, ponieważ: 3– pozycja rynkowa tych przedsiębiorstw jest zbyt słaba,– często popełniają błędy w określaniu własnej misji na rynku,– przy małych powierzchniach sklepów stosują tradycyjne metody i techniki handlu,z ograniczonym i często przypadkowym asortymentem towarów i nieprofesjonalnąekspozycją, obsługą.Pozytywnym zauważalnym aspektem w badanych przedsiębiorstwach jest stałe dążenie dowprowadzania nowocześniejszych technologii i rozwoju kadry oraz dostrzeganie potrzeby rozwijaniainnowacyjnych działań, zwłaszcza w zakresie metod i technik sprzedaży. W większości małych3E. Maleszczyk: Konsekwencje rozwoju zagranicznych sieci handlowych w Polsce. w: Handel w rozwoju miasta.Red. Z. Kędzior. Wydawnictwo Uczelniane Akademii Ekonomicznej w Katowicach, Katowice 2000, s. 33.54