Postepy nauk rolniczych - Instytucja Naukowa - Polska Akademia ...

Postêpy Nauk Rolniczych nr 4/2010: 9–18Optymalizacja u¿ytkowania powierzchni ziemi³agodzi procesy degradacji œrodowiskaJan SiutaInstytut Ochrony Œrodowiska00-548 Warszawa, ul. Krucza 5/11e-mail: siuta@ios.edu.plS³owa kluczowe: przeznaczenie ziemi, gleba, okrywa roœlinna, woda,krajobraz, degradacja œrodowiskaWprowadzenieGleba i szata roœlinna (biosfera l¹dowa) tworz¹ aktywny pomost miêdzy litosfer¹i atmosfer¹. Stanowi¹ o funkcjonowaniu przyziemnej czêœci atmosfery oraz o modyfikowaniubudowy i rzeŸby litosfery, a tak¿e o kr¹¿eniu wody miêdzy atmosfer¹,biosfer¹, litosfer¹ na obszarach l¹dowych.Naturalnie ukszta³towana gleba i szata roœlinna wykazuj¹ wzglêdn¹ stabilnoœæ(równowagê ekologiczn¹) w czasie. W strefach klimatu umiarkowanego ukszta³towa-³y siê zrównowa¿one ekosystemy glebowo-roœlinne i wodne, które stabilizowa³y(³agodzi³y) dynamikê i skutki zjawisk atmosferycznych. Postêpuj¹ce wylesianiei likwidowanie ekosystemów trawiastych oraz osuszanie ekosystemów mokrad³owychna rzecz rolniczego u¿ytkowania ziemi i na potrzeby infrastruktur technicznychzniekszta³ca coraz bardziej naturaln¹ pokrywê glebowo-roœlinn¹, ods³aniaj¹c powierzchnieziemi na destrukcyjne dzia³anie opadów atmosferycznych i wiatru, zarazemwp³ywaj¹c negatywnie na funkcjonowanie przyziemnej atmosfery.Rolnicze, osiedlowe, przemys³owe zagospodarowani gruntów stanowi dalekoid¹c¹ ingerencjê w œrodowiska przyrodnicze, nie tylko wskutek zniekszta³caniai pomniejszania biologicznie czynnej powierzchni ziemi, lecz tak¿e ze wzglêdu nawielorakie techniczne modyfikacje budowy litosfery oraz zabiegi agrotechnicznezwiêkszaj¹ce podatnoœæ gleby na erozyjne dzia³anie wody i wiatru.Antropogeniczne modyfikowanie powierzchni ziemi jest i bêdzie niezbêdne, alepostêp techniczny i cywilizacyjny musi respektowaæ ekologiczne wymogi ochronyi odnowy zasobów naturalnych (w tym ekologicznych). Wiedza fachowa, technologiei doœwiadczenia przoduj¹cych krajów umo¿liwiaj¹ opracowywanie i realizowanie