Postepy nauk rolniczych - Instytucja Naukowa - Polska Akademia ...

84 Z. Luberda-Bieñkowska, A. MajewskaUdzia³ selenu w spermatogenezieStrategiczny dla procesów rozrodczych jest udzia³ selenu w procesie wytwarzaniai dojrzewania mêskich komórek rozrodczych. Selen bierze istotny udzia³ w powstawaniukomórek Sertoliego i komórek rozrodczych w rozwijaj¹cych siê j¹drach.Wykazano [4, 18], ¿e ju¿ we wczesnych etapach spermatogenezy Se zostaje w³¹czonydo selenoprotein wstawki plemnika.W interesuj¹cych badaniach Marin-Guzman i in. [17] okreœlali wp³yw selenu naproces spermatogenezy knurów w ró¿nym wieku. Badania przeprowadzono na knurach¿ywionych suplementowan¹ selenem pasz¹ (0,5 mg · kg –1 ) od momentu odsadzeniado osi¹gniêcia dojrza³oœci p³ciowej. Autorzy ci wykazali, ¿e knury w wieku 6,2miesiêcy, ¿ywione diet¹ z selenem w porównaniu z osobnikami kontrolnymi (bezselenu) charakteryzowa³y siê znacznie wy¿sz¹ liczb¹ komórek Sertoliego oraz spermatyd.Doros³e knury (18 miesiêcy) ¿ywione selenem charakteryzowa³y siê nieconi¿szym stopniem wzrostu populacji komórek Sertoliego i spermatyd ni¿ m³odeosobniki. Istotnie natomiast wzros³a liczba spermatocytów II rzêdu, a populacjaspermatocytów I rzêdu wykazywa³a tendencjê wzrostow¹. Badania te jednoznaczniewykaza³y, ¿e wp³yw Se na populacjê komórek Sertoliego by³ znacznie wy¿szy u knuróww wieku 6,2 miesiêcy ni¿ u osobników doros³ych. Je¿eli chodzi natomiast o rozwójkomórek rozrodczych to oddzia³ywanie selenu zaznacza siê bardziej u osobnikówdoros³ych.Marin-Guzman i in. [17] wykazali równie¿, ¿e Se u doros³ych knurów wywierazasadniczy wp³yw na ca³kowit¹ liczbê plemników w j¹drach. U m³odych osobników(5,4 i 6,2 miesiêcy) cytowani autorzy nie odnotowali takich zale¿noœci, a niewielkatendencja wzrostowa populacji tych komórek pojawi³a siê u knurów w wieku 9 miesiêcy.Dopiero u dojrza³ych p³ciowo knurów (18 miesiêcy) ca³kowita liczba plemnikóww j¹drach uleg³a znacznemu podwy¿szeniu. Prezentowane powy¿ej badaniapotwierdzi³y, ¿e selen jest niezbêdny zarówno na etapie ró¿nicowania komórekgametogenicznych w gonadzie mêskiej jak i u osobników doros³ych, gdzie wywierazasadniczy wp³yw na produkcjê nasienia.Wp³yw chemicznej formy selenu na parametry nasieniaBadania porównawcze [11] wykaza³y, ¿e o wiele lepsze efekty reprodukcyjneuzyskuje siê przy suplementacji diety samców selenem organicznym w postaci selenoaminokwasówni¿ selenem nieorganicznym w postaci seleninu sodu – Na 2 SeO 3 .Knury, których diety suplementowano organicznym selenem (0,2 i 0,4 mg · kg –1 ) orazwitamin¹ E (60 mg · kg –1 ) w porównaniu do knurów z grupy kontrolnej, ¿ywionychz dodatkiem 0,2 mg · kg –1 selenu nieorganicznego i 30 mg · kg –1 wit. E charakteryzowa³ysiê wy¿sz¹ koncentracj¹ plemników i ca³kowit¹ ich liczb¹ w ejakulacie orazwiêksz¹ objêtoœci¹ j¹der. Odsetek plemników z wadami morfologicznymi u wspom-