82 Z. Luberda-Bieñkowska, A. MajewskaDo podstawowego enzymatycznego systemu antyoksydacyjnego mêskich komórekrozrodczych mo¿na zaliczyæ dysmutazê ponadtlenkow¹, katalazê, reduktazêglutationow¹ czy peroksydazê glutationow¹, która w swej budowie zawiera selen.Powy¿sze systemy enzymatyczne s¹ wspierane przez niskocz¹steczkowe antyoksydantytakie jak m.in. -tokoferol, glutation czy kwas L-askorbinowy.Badania ostatnich lat wykaza³y, ¿e status antyoksydacyjny nasienia zwierz¹tmo¿na znacznie poprawiæ przez odpowiedni¹ suplementacjê diety. Celem prezentowanejpracy jest przegl¹d wspó³czesnego piœmiennictwa œwiatowego, dotycz¹cegowp³ywu suplementacji diety selenem i niskocz¹steczkowymi antyoksydantami nawskaŸniki rozrodcze nasienia, maj¹ce istotne znaczenie dla procesów reprodukcjizwierz¹t gospodarskich.Wp³yw selenuSuplementacja diety samców selenem wp³ywa pozytywnie zarówno na cechyjakoœciowe nasienia jak i jego wartoœæ biologiczn¹. W wielu badaniach wykazano, ¿e¿ywienie knurów selenem od 0,3 do 0,5 mg · kg –1 diety wp³ywa korzystnie na produkcjênasienia, ruchliwoœæ, morfologiê plemników oraz p³odnoœæ tych zwierz¹t[8, 13, 16, 17, 18]. Selen stymuluje tak¿e aktywnoœæ peroksydazy glutationowejw plazmie nasienia, plemnikach oraz j¹drach zwierz¹t. Wzrost aktywnoœci peroksydazyglutationowej – jednego z g³ównych enzymów antyoksydacyjnych – z koleiwzmacnia ochronê plemników przed stresem oksydacyjnym [13, 22].Niedobór selenu w ¿ywieniu zwierz¹t mo¿e prowadziæ do zaburzeñ strukturalnych ifunkcjonalnych ich materia³u genetycznego. W plemnikach knurów ¿ywionych diet¹niskoselenow¹ wystêpuj¹ uszkodzenia strukturalne mitochondriów. Znacznie obni¿asiê poziom ATP. Suplementacja diety selenem (0,5 mg · kg –1 ) skutecznie zapobiegauszkodzeniom morfologicznym struktur plemnikowych i pobudza syntezê energii, copozytywnie przek³ada siê na ruchliwoœæ omawianych gamet [18]. Pozytywny wp³ywselenu na morfologiê mêskich komórek rozrodczych wi¹¿e siê z jego funkcj¹ strukturaln¹,bowiem mikroelement ten jest sk³adnikiem selenoprotein w obszarze wstawkiplemnika. Przy odpowiedniej diecie selenowej wraz ze wzrostem jakoœci plemnikówroœnie ich zdolnoœæ zap³adniaj¹ca. Marin-Guzman i in. [16] wykazali, ¿e plemnikiknurów ¿ywionych selenem (0,5 mg · kg –1 ) maj¹ wiêksz¹ zdolnoœæ penetracji os³onyprzejrzystej oocytów podczas procesu zap³odnienia.Badania wielu autorów [11, 13, 16, 18] wykaza³y, ¿e znacznie korzystniejsze efektyw procesach reprodukcyjnych zwierz¹t uzyskuje siê przy zastosowaniu w ich ¿ywieniuzwierz¹t selenu ³¹cznie z witamin¹ E. Suplementacja diety knurów odpowiednimidawkami selenu w po³¹czeniu z t¹ witamin¹ wp³ywa korzystnie m.in. na koncentracjêi morfologiê plemników, integralnoœæ b³on komórkowych czy zdolnoœæ zap³adniaj¹c¹nasienia. Obserwacje te wykaza³y, ¿e oba te suplementy dzia³aj¹ synergistycznie z tym,¿e wiêksz¹ rolê przypisuje siê selenowi [16]. U m³odych knurów, którym zwiêkszonow kilogramie paszy zawartoœæ selenu dro¿d¿owego z 0,2 do 0,5 mg oraz witaminy E
Wp³yw selenu … 83Rysunek 1. Wybrane parametry nasienia knurów ¿ywionych diet¹ suplementowan¹ selenemi witamin¹ E; opracowanie w³asne wed³ug danych Ko³odziej i Jacyno [13]Wartoœci oznaczone literami a, b ró¿ni¹ siê statystycznie istotnie (p ≤ 0,05)Wartoœci oznaczone literami A, B ró¿ni¹ siê statystycznie istotnie (p ≤ 0,01)z 30 do 60 mg, odnotowano wy¿sz¹ koncentracjê plemników oraz ich ogóln¹ liczbêw ejakulacie w porównaniu z grup¹ kontroln¹. Jednoczeœnie obni¿y³ siê odsetek plemnikówz wadami morfologicznymi. Odnotowano tak¿e znaczny wzrost osmotycznejopornoœci b³on plemników (ORT – osmotic resistance test) (rys. 1). Kolejny wyznacznikintegralnoœci b³on komórkowych, a mianowicie „wyciek” aminotransferazy asparaginianowejz plemników do plazmy by³ równie¿ ni¿szy u wspomnianych zwierz¹t¿ywionych diet¹ z podwy¿szon¹ zawartoœci¹ selenu i witaminy E [13].Nale¿y podkreœliæ, ¿e nasienie knurów ¿ywionych diet¹ suplementowan¹ selenemcharakteryzuje siê lepszymi parametrami jakoœciowymi i biologicznymi podczasprzechowywania w stanie p³ynnym w porównaniu do nasienia osobników pozbawionychtego mikroelementu [8]. Warto równie¿ wspomnieæ o badaniach, w którychokreœlano wp³yw selenu aplikowanego zwierzêtom w formie iniekcji na wartoœæ ichmateria³u genetycznego. W badaniach na trykach wykazano, ¿e comiesiêczna iniekcjaselenu przez ca³y rok mia³a korzystny wp³yw na jakoœæ uzyskiwanego od nichnasienia, w tym koncentracji, ruchliwoœci czy morfologii plemników. Poza tymsystematyczne iniekcje tego pierwiastka spowodowa³y wyrównanie wy¿ej wymienionychparametrów jakoœciowych nasienia w ci¹gu roku [19]. Nale¿y równie¿nadmieniæ o badaniach, które nie potwierdzi³y pozytywnego efektu selenu na parametrynasienia. I tak dla przyk³adu Hawkes i in. [9] nie odnotowali wp³ywu suplementacjidiety selenem na jakoœæ nasienia mê¿czyzn, pomimo znacznego wzrostustê¿enia tego pierwiastka w surowicy krwi i plazmie nasienia badanych osobników.
- Page 1 and 2:
Postepy ˛naukrolniczychAdvances in
- Page 3 and 4:
Postêpy Nauk Rolniczych nr 4/2010:
- Page 5 and 6:
Profesor Jerzy Wa¿ny (1927-2010))
- Page 7 and 8:
Profesor Jerzy Wa¿ny (1927-2010))
- Page 9 and 10:
Postêpy Nauk Rolniczych nr 4/2010:
- Page 11 and 12:
Optymalizacja u¿ytkowania powierzc
- Page 13 and 14:
Optymalizacja u¿ytkowania powierzc
- Page 15 and 16:
Optymalizacja u¿ytkowania powierzc
- Page 17 and 18:
Optymalizacja u¿ytkowania powierzc
- Page 19 and 20:
Postêpy Nauk Rolniczych nr 4/2010:
- Page 21 and 22:
Oszczêdne gospodarowanie wod¹ …
- Page 23 and 24:
Oszczêdne gospodarowanie wod¹ …
- Page 25 and 26:
Oszczêdne gospodarowanie wod¹ …
- Page 27 and 28:
Oszczêdne gospodarowanie wod¹ …
- Page 29 and 30:
Oszczêdne gospodarowanie wod¹ …
- Page 31 and 32: Oszczêdne gospodarowanie wod¹ …
- Page 33 and 34: Postêpy Nauk Rolniczych nr 4/2010:
- Page 35 and 36: Substancje aktywne … 35ciach chê
- Page 37 and 38: Substancje aktywne … 37szkodliwym
- Page 39 and 40: Substancje aktywne … 39nieœli do
- Page 41: Substancje aktywne … 41Active sub
- Page 44 and 45: 44 J. Szumigaj-Tarnowska, Cz. Œlus
- Page 46 and 47: 46 J. Szumigaj-Tarnowska, Cz. Œlus
- Page 48 and 49: 48 J. Szumigaj-Tarnowska, Cz. Œlus
- Page 50 and 51: 50 J. Szumigaj-Tarnowska, Cz. Œlus
- Page 52 and 53: 52 J. Szumigaj-Tarnowska, Cz. Œlus
- Page 54 and 55: 54 J. Szumigaj-Tarnowska, Cz. Œlus
- Page 56 and 57: 56 E.U. Kozik, I. Ostrzy¿ek, W. Sz
- Page 58 and 59: 58 E.U. Kozik, I. Ostrzy¿ek, W. Sz
- Page 60 and 61: 60 E.U. Kozik, I. Ostrzy¿ek, W. Sz
- Page 62 and 63: 62 E.U. Kozik, I. Ostrzy¿ek, W. Sz
- Page 64 and 65: 64 E.U. Kozik, I. Ostrzy¿ek, W. Sz
- Page 67 and 68: Postêpy Nauk Rolniczych nr 4/2010:
- Page 69 and 70: Fruktany i ich wystêpowanie … 69
- Page 71 and 72: Fruktany i ich wystêpowanie … 71
- Page 73 and 74: Fruktany i ich wystêpowanie … 73
- Page 75 and 76: Fruktany i ich wystêpowanie … 75
- Page 77 and 78: Fruktany i ich wystêpowanie … 77
- Page 79 and 80: Fruktany i ich wystêpowanie … 79
- Page 81: Postêpy Nauk Rolniczych nr 4/2010:
- Page 85 and 86: Wp³yw selenu … 85nianych zwierz
- Page 87 and 88: Wp³yw selenu … 87[17]. Obni¿eni
- Page 89 and 90: Wp³yw selenu … 89[8] Estienne M.
- Page 91 and 92: Postêpy Nauk Rolniczych nr 4/2010:
- Page 93 and 94: Ekspresja genu GnRH … 93Ekspresja
- Page 95 and 96: Ekspresja genu GnRH … 95Wp³yw st
- Page 97 and 98: Ekspresja genu GnRH … 97Tabela 2.
- Page 99 and 100: Ekspresja genu GnRH … 99Zmniejsze
- Page 101 and 102: Ekspresja genu GnRH … 101Stwierdz
- Page 103 and 104: Ekspresja genu GnRH … 103[28] Li
- Page 105 and 106: Postêpy Nauk Rolniczych nr 4/2010:
- Page 107 and 108: Prawna ochrona odmian roœlin … 1
- Page 109 and 110: Prawna ochrona odmian roœlin … 1
- Page 111 and 112: Prawna ochrona odmian roœlin … 1
- Page 113 and 114: Prawna ochrona odmian roœlin … 1
- Page 115 and 116: Prawna ochrona odmian roœlin … 1
- Page 117 and 118: Prawna ochrona odmian roœlin … 1
- Page 119 and 120: Prawna ochrona odmian roœlin … 1
- Page 121 and 122: Postêpy Nauk Rolniczych nr 4/2010:
- Page 123 and 124: Biotesty w badaniach toksykologiczn
- Page 125 and 126: Biotesty w badaniach toksykologiczn
- Page 127 and 128: Biotesty w badaniach toksykologiczn
- Page 129 and 130: Biotesty w badaniach toksykologiczn
- Page 131: Biotesty w badaniach toksykologiczn
- Page 134:
ContentsProfessor Jerzy Wa¿ny (192