Postepy nauk rolniczych - Instytucja Naukowa - Polska Akademia ...

82 Z. Luberda-Bieñkowska, A. MajewskaDo podstawowego enzymatycznego systemu antyoksydacyjnego mêskich komórekrozrodczych mo¿na zaliczyæ dysmutazê ponadtlenkow¹, katalazê, reduktazêglutationow¹ czy peroksydazê glutationow¹, która w swej budowie zawiera selen.Powy¿sze systemy enzymatyczne s¹ wspierane przez niskocz¹steczkowe antyoksydantytakie jak m.in. -tokoferol, glutation czy kwas L-askorbinowy.Badania ostatnich lat wykaza³y, ¿e status antyoksydacyjny nasienia zwierz¹tmo¿na znacznie poprawiæ przez odpowiedni¹ suplementacjê diety. Celem prezentowanejpracy jest przegl¹d wspó³czesnego piœmiennictwa œwiatowego, dotycz¹cegowp³ywu suplementacji diety selenem i niskocz¹steczkowymi antyoksydantami nawskaŸniki rozrodcze nasienia, maj¹ce istotne znaczenie dla procesów reprodukcjizwierz¹t gospodarskich.Wp³yw selenuSuplementacja diety samców selenem wp³ywa pozytywnie zarówno na cechyjakoœciowe nasienia jak i jego wartoœæ biologiczn¹. W wielu badaniach wykazano, ¿e¿ywienie knurów selenem od 0,3 do 0,5 mg · kg –1 diety wp³ywa korzystnie na produkcjênasienia, ruchliwoœæ, morfologiê plemników oraz p³odnoœæ tych zwierz¹t[8, 13, 16, 17, 18]. Selen stymuluje tak¿e aktywnoœæ peroksydazy glutationowejw plazmie nasienia, plemnikach oraz j¹drach zwierz¹t. Wzrost aktywnoœci peroksydazyglutationowej – jednego z g³ównych enzymów antyoksydacyjnych – z koleiwzmacnia ochronê plemników przed stresem oksydacyjnym [13, 22].Niedobór selenu w ¿ywieniu zwierz¹t mo¿e prowadziæ do zaburzeñ strukturalnych ifunkcjonalnych ich materia³u genetycznego. W plemnikach knurów ¿ywionych diet¹niskoselenow¹ wystêpuj¹ uszkodzenia strukturalne mitochondriów. Znacznie obni¿asiê poziom ATP. Suplementacja diety selenem (0,5 mg · kg –1 ) skutecznie zapobiegauszkodzeniom morfologicznym struktur plemnikowych i pobudza syntezê energii, copozytywnie przek³ada siê na ruchliwoœæ omawianych gamet [18]. Pozytywny wp³ywselenu na morfologiê mêskich komórek rozrodczych wi¹¿e siê z jego funkcj¹ strukturaln¹,bowiem mikroelement ten jest sk³adnikiem selenoprotein w obszarze wstawkiplemnika. Przy odpowiedniej diecie selenowej wraz ze wzrostem jakoœci plemnikówroœnie ich zdolnoœæ zap³adniaj¹ca. Marin-Guzman i in. [16] wykazali, ¿e plemnikiknurów ¿ywionych selenem (0,5 mg · kg –1 ) maj¹ wiêksz¹ zdolnoœæ penetracji os³onyprzejrzystej oocytów podczas procesu zap³odnienia.Badania wielu autorów [11, 13, 16, 18] wykaza³y, ¿e znacznie korzystniejsze efektyw procesach reprodukcyjnych zwierz¹t uzyskuje siê przy zastosowaniu w ich ¿ywieniuzwierz¹t selenu ³¹cznie z witamin¹ E. Suplementacja diety knurów odpowiednimidawkami selenu w po³¹czeniu z t¹ witamin¹ wp³ywa korzystnie m.in. na koncentracjêi morfologiê plemników, integralnoœæ b³on komórkowych czy zdolnoœæ zap³adniaj¹c¹nasienia. Obserwacje te wykaza³y, ¿e oba te suplementy dzia³aj¹ synergistycznie z tym,¿e wiêksz¹ rolê przypisuje siê selenowi [16]. U m³odych knurów, którym zwiêkszonow kilogramie paszy zawartoœæ selenu dro¿d¿owego z 0,2 do 0,5 mg oraz witaminy E