Postepy nauk rolniczych - Instytucja Naukowa - Polska Akademia ...

72 E. Cieœlik, A. SiembidaDo rodziny Liliaceae nale¿y równie¿ cebula zwyczajna (Allium cepa L.), zwanainaczej cebul¹ jadaln¹ czy te¿ czosnek cebul¹. Jest ona gatunkiem roœliny pochodz¹cymze Œrodkowej Azji [66], który zosta³ doceniony ju¿ ponad 1 tys. lat temu, nietylko ze wzglêdu na swoje walory smakowe i od¿ywcze, ale tak¿e dziêki w³aœciwoœciomleczniczym, które zosta³y potwierdzone przez nowoczesne nauki medyczne[19]. Badania wykaza³y, ¿e g³ówn¹ czêœci¹ (65–80%) suchej masy cebulek tej roœlinys¹ nie trawione wêglowodany, tj. fruktooligosacharydy (FOS) oraz cukry proste [13,39]. Œrednia zawartoœæ cukrów prostych kszta³tuje siê na poziomie: 28% (glukoza), 24%(fruktoza) i 10% (sacharoza), pozosta³¹ zaœ czêœæ suchej masy stanowi¹ FOS (ok. 18%)[4]. Jednak¿e w przypadku fruktozy, jej wy¿sze stê¿enia odnotowano w zewnêtrznychwarstwach cebulek, podczas gdy sacharoza i glukoza s¹ równo rozmieszczone wewszystkich warstwach [8]. Z kolei FOS, wykazuj¹ce ró¿ny stopieñ polimeryzacji, s¹g³ównym materia³em zapasowym w cebulkach tej roœliny [5]. Gromadz¹ siê onepodczas ich tworzenia, przy czym proces ten jest najintensywniejszy na etapiewzrostu i kie³kowania. Wœród FOS wyznaczono obecnoœæ: trisacharydów (DP 3) tj.:1-kestoza i neokestoza; tetrasacharydów (DP 4) tj.: nystoza, 1,6G-kestotetroza,1i6G-kestotetoza; pentosacharydów (DP 5) tj.: 1,1,1-kestopentoza, 1,1,6G-kestopentoza,1,1i6G-kestopentoza, 1i1,6G-kestopentoza oraz oligofruktozy i inuliny, którychstê¿enia stanowi³y odpowiednio 11%, 10%, 8%, 2–6% i 2–6% wobec ogólnej zawartoœcinie trawionych wêglowodanów w cebulkach tej roœliny [4, 20]. Niemniej jednak,DP fruktanów zawartych w cebulkach tej roœliny mo¿e siêgaæ od 3 do 15 [25], badaniezaœ Galdón i in. [15], wykaza³o ró¿nice w zawartoœci poszczególnych cukrówprostych, ca³kowitej zawartoœci fruktanów oraz stosunku stê¿enia fruktozy do stê¿eniaglukozy miêdzy poszczególnymi odmianami uprawnymi. Wyniki tego badania s¹zgodne z rezultatami poprzednio opublikowanych badañ m.in. Jaime i in. [23],O’Donoghue i in. [40] oraz Rodrígues i in. [49].Kolejnym przedstawicielem rodziny Liliaceae jest szparag dziki (Asparagusracemosus L.) nazywany równie¿ Satavar, Shatavari lub Shatamull [59]. Jest gatunkiembyliny, a zarazem jedynym przedstawicielem rodzaju Asparagus, który zawierajadalne czêœci w postaci m³odych pêdów, potocznie nazywanych szparagami. Wystêpujenaturalnie w obszarze œródziemnomorskim i na terenach przyleg³ych, przy czymg³ównym miejscem jego bytowania s¹ Indie i Himalaje. W Polsce roœnie w po³udniowejczêœci kraju. Preferuje gleby ¿wirowe i kamieniste, które wystêpuj¹ na terenachnizinnych, a tak¿e na zboczach gór [66]. Jednak¿e to jego bulwiaste korzenie(zwane inaczej korzeniami spichrzowymi) oraz k³¹cza s¹ cennym materia³em roœlinnympod wzglêdem zawartoœci fruktanów, których obecnoœæ oznaczono w ich wodnychwyci¹gach w iloœci ponad 15% fruktanów typu neoinulin [50], a wœród nichizokestozy i neokestozy oraz fruktanów o 3 ≤ DP ≤ 8 oraz 9 ≤ DP < 20 [52].