Postepy nauk rolniczych - Instytucja Naukowa - Polska Akademia ...

70 E. Cieœlik, A. Siembidazylotransferaza, EC 2.4.1.1.99), 1-FFT (fruktan : fruktan 1-fruktozylotransferaza,EC 2.4.1.100).Wœród przedstawicieli tej rodziny wystêpuj¹ m.in.: cykoria, topinambur, banany,mniszek pospolity (lekarski), ³opian wiêkszy, dalia, stokrotka, pio³un oraz namorzynowedrzewa tropikalne.Cykoria (Cichorium L.) – jest roœlin¹ zieln¹, która liczy 10 gatunków rosn¹cychw umiarkowanie ciep³ych strefach Europy, Azji i Afryki. W Polsce wystêpuj¹ dwagatunki, a mianowicie cykoria endywia (Cichorium endivia L.) bêd¹ca efemerofitemoraz cykoria podró¿nik (Cichorium intybus L.) bêd¹ca zadomowionym antropofitem[66]. Spoœród nich, szczególnie szeroko rozpowszechniona jest cykoria podró¿nik(Cichorum intybus), która roœnie miêdzy innymi na nieu¿ytkach, miedzachi pastwiskach. Nazywana jest czasem cykori¹ poln¹ lub dzik¹ b¹dŸ te¿ podró¿nikiemb³êkitnym lub ma³ym s³onecznikiem. W lecznictwie wykorzystuje siê zarówno jejususzone zielone czêœci roœlin oraz korzenie, a czasem tak¿e œwie¿e liœcie i kwiaty[47]. Istniej¹ dwie odmiany cykorii podró¿nik, a mianowicie: Cichorium intybus L.var. foliosum (odmiana liœciowa) oraz Cichorium intybus L. var. sativum (odmianakorzeniowa). Odmiana liœciowa jest stosowana do wyrobu sa³atek, odmiana korzeniowazaœ jest wykorzystywana w dwojaki sposób. Po pierwsze, jako dodatek do kawyzbo¿owej, po drugie zaœ w ¿ywieniu zwierz¹t gospodarskich, takich jak œwinia, koñ,ciele, brojler, kura noœna [57]. Badania przeprowadzone z udzia³em œwie¿ych korzenipalowych cykorii podró¿nik wykaza³y, ¿e oko³o 80% ich suchej masy ³¹czniestanowi¹ wêglowodany, w tym od 15 do 20% inuliny oraz od 5 do 10% oligofruktozy[20], których stopieñ polimeryzacji jest zmienny, gdy¿ zale¿y od warunków (stopniahydrolizy) przetwarzania korzeni palowych w celu pozyskania z nich fruktanów [30].Z kolei badanie Van Loo [57] dowiod³o, i¿ inulina wyekstrahowana z korzeni cykoriipodró¿nik zawiera w 30 do 50% ³añcuchy o œrednim DP równym 10, zaœ pozosta³e 50do 70% ³añcuchów jest d³u¿sze. W przypadku oligofruktozy, uzyskane rezultatywykazuj¹, i¿ jest ona ca³kowicie skomponowana z ³añcuchów o DP równym 10. Cowiêcej, dalsze badania wykaza³y, ¿e miejscem gromadzenia siê tych fruktanów s¹korzenie palowe, a tak¿e sok mleczny produkowany przez jej ³odygi [21].Topinambur (Helianthus tuberosus L.) nazywany równie¿ s³onecznikiem bulwiastymoraz jerozolimskim karczochem (ang. Jerusalem artichoke) – jest bylin¹wystêpuj¹c¹ dziko w Ameryce Pó³nocnej, w Polsce zaœ maj¹c¹ status kenofitu [66].Jest on blisko spokrewniony ze s³onecznikiem zwyczajnym (Helianthus annous L.),zaœ w zale¿noœci od odmiany, mo¿e osi¹gaæ od 2 do 4 m wysokoœci i rozwijaæ podobny,choæ mniejszy od s³onecznika zwyczajnego kwiatostan. W Polsce, w 1998 rokuzarejestrowano hodowlê 2 odmian, a mianowicie ‘Rubin’ (o ma³ych bulwach nieregularnegokszta³tu i fioletowej barwie) oraz ‘Albik’ (o du¿ych bulwach, maczugowatymkszta³cie i ¿ó³tej barwie). W póŸniejszych latach sta³y siê one przedmiotemlicznych badañ, m.in. w kierunku ustalenia ich sk³adu chemicznego. Sk³ad ten zale¿yod wielu czynników. Nale¿¹ do nich m.in.: odmiana, warunki uprawy i termin zbioru