Postepy nauk rolniczych - Instytucja Naukowa - Polska Akademia ...

44 J. Szumigaj-Tarnowska, Cz. ŒlusarskiZarys historyczny chorobyPo raz pierwszy choroba daktylium zosta³a opisana w Stanach Zjednoczonychw latach 1936–1937 przez Sindena [64], a w Europie w 1939 przez Flachs [22].W latach szeœædziesi¹tych daktylium stanowi³o problem w Niemczech, zw³aszcza naterenie by³ej NRD. Do roku 1980 niszcz¹ce dzia³anie Cladobotryum spp. na pieczarkêby³o stosunkowo rzadko spotykane w pieczarkarniach i by³o ³atwo eliminowane pou¿yciu ró¿nych fungicydów. Wystêpowanie choroby czêsto wi¹zano z warunkamimeteorologicznymi, gdy¿ pojawia³a siê g³ównie w okresie ciep³ych i wilgotnych pórroku. Ponadto choroba wystêpowa³a g³ównie w uprawach prowadzonych w niewielkichpomieszczeniach [25, 26]. Najwiêksze problemy z daktylium rozpoczê³y siêna pocz¹tku lat 90. XX wieku w Europie i Australii, kiedy uros³y do rangi epidemii[19, 24, 29, 55]. Z badañ Potoènik i in. wynika, ¿e daktylium pojawia siê w pieczarkarniach2–3-krotnie czêœciej ni¿ sucha czy bia³a zgnilizna [54]. Istniej¹ tak¿edoniesienia o wystêpowaniu choroby w wielu krajach azjatyckich [5, 39, 49, 69].G³ówn¹ przyczyn¹ tego zjawiska by³ wzrost odpornoœci na powszechnie stosowane,przeciwko daktylium, fungicydy benzymidazolowe [8, 31]. W 2000 roku,w kilku zak³adach pieczarkarskich stanu Pensylwania, zidentyfikowano szczepC. dendroides Typ II , odporny na te zwi¹zki [7, 27]. Zainfekowanie uprawy przez tenizolat wywo³uje straty plonu rzêdu 45–72% [9].W Polsce charakterystykê daktylium przedstawi³ po II wojnie œwiatowej m.in.Bukowski [12]. Po wprowadzeniu fungicydu o nazwie Sporgon 50 WP (prochloraz-Mn)czasowo choroba przesta³a byæ groŸna. Niemniej obecnie istniej¹ zak³ady,w których wystêpuje ona w ka¿dym cyklu uprawowym. Zgodnie z danymi producentówstraty, jakie wywo³uje, mo¿na okreœliæ na 15–30%, a czêsto prowadzi doca³kowitej utraty plonu po II rzucie [20, 45]. Nie jest dotychczas jasne, czy nasilaniesiê wystêpowania choroby zwi¹zane jest z pierwotnym zainfekowaniem okrywy,zwiêkszon¹ wirulencj¹ patogena, odpornoœci¹ na fungicydy, niedostateczn¹ higien¹w pieczarkarni, czy te¿ mo¿e wynika ze wspó³dzia³ania wszystkich wymienionychczynników [18, 26, 30].Charakterystyka gatunku Cladobotryum dendroidesRodzaj Cladobotrym w literaturze mikologicznej pojawi³ siê ju¿ na pocz¹tku XIXwieku [50, 51], natomiast w latach 70. XX w. okreœlono jego formê p³ciow¹ [65].W œrodowisku naturalnym spotyka siê tak¿e inne gatunki tego grzyba, tj. Cladobotryummycophilum (OUDEM.) W. GAMS et HOOZE. (stadium doskona³e – Hypomyces odoratusG.R.W. ARNOLD)iCladobotryum varium NEES (stadium doskona³e – Hypomycesauriantus PLOWR.). Wymienione gatunki równie¿ mog¹ byæ przyczyn¹ daktylium,powoduj¹c podobne objawy chorobowe jak C. dendroides, jednak w przypadku C. variumnie obserwuje siê charakterystycznego ró¿owego zabarwienia kolonii [19, 47].