26 K. Rybka, G. ¯urekw kategoriach ochrony zasobów wodnych) pojêciu wydajnoœci transpiracji, tj. skutecznoœciwykorzystania wody (WUE wysokie – zjawisko niepo¿¹dane w kategoriachochrony zasobów wodnych) [9]. Autor ten zwraca uwagê, ¿e traktowanie wskaŸnikaWUE jako synonimu odpornoœci na stres suszy i tym samym wysokiego plonowaniaw warunkach niedoborów wody jest nieprawid³owe. Argumentacja autora oparta jestna równaniu Passioura: Y = WU × WUE × HI.W równaniu tym wielkoœæ plonu okreœla siê jako iloczyn iloœci zu¿ytej wody WU(ang. Water Use), efektywnoœci wykorzystania wody (tj. wydajnoœci transpiracjiwkgs.m.·l –1 H 2 O) WUE i indeksu plonowania HI (ang. Harvest Index). Równanie tojest wykorzystywane i dziœ przez wielu fizjologów i hodowców [45]. Rozwi¹zuj¹c je,mo¿na potraktowaæ wskaŸnik WUE jako iloraz biomasy i iloœci wody zu¿ytej do jejwyprodukowania (WUE = B/WU), co prowadzi do zale¿noœci Y = B × HI. Popodstawieniu w miejscu B algorytmu de Wita: B = mT/E 0 , plon jest wprost proporcjonalnydo transpiracji (Y T), gdy¿ wielkoœæ „m”, to sta³a o wartoœci bardzo zbli¿onejdla wielu gatunków C 3 , T – transpiracja, a E 0 to entalpia parowania wody. Tak wiêc,zgodnie z rozumowaniem Bluma [9], wzrost plonowania mo¿na osi¹gn¹æ podnosz¹ctranspiracjê (T).Nieco odmiennie przedstawiono to zagadnienie z punktu widzenia fizjologiiroœlin. W doœwiadczeniu szklarniowym dla 22 odmian bawe³ny stwierdzono istnienieujemnej korelacji miêdzy efektywnoœci¹ wykorzystania wody (WUE) a przewodnictwemepidermalnym liœcia [17]. Niemniej jednak analiza prezentowanych w pracywyników, ukazuje wystarczaj¹co du¿¹ zmiennoœæ w obrêbie badanych cech, abypodj¹æ próbê selekcji w poszukiwaniu osobników charakteryzuj¹cych siê niskimprzewodnictwem aparatów szparkowych i jednoczeœnie dobrym plonowaniem, zarównow warunkach optymalnych, jak i w czasie suszy (rys. 1). W omawianymdoœwiadczeniu, znaleziono roœliny plonuj¹ce na podobnym poziomie zarówno w warunkachkontrolnych jak i w warunkach suszy (7,30 vs. 7,20), a ró¿ni¹ce siê przewodnictwemaparatów szparkowych o prawie 50%, ze zmiennoœci¹ tej cechy ok. 30%.Fish i Earl [17] zestawiaj¹ równie¿ zmiennoœæ wspó³czynników transpiracjiu innych, ni¿ bawe³na, gatunków: 41% – orzeszki ziemne; 25% – sorgo; 32 oraz 17%– pszenica; 18% – soja; 11% – groch krowi (Vigna). Przegl¹d danych literaturowychdokonany przez Kemaniana i in. [30] wskazuje na prawie dwukrotn¹ rozpiêtoœæ TEu odmian jêczmienia (od 3,20 do 5,60g·kg –1 ) i trzykrotn¹ u odmian pszenicy (od 3,10do 9,21 g · kg –1 ). Tak¿e u kukurydzy, roœliny typu C 4 , a wiêc z natury „oszczêdniejszej”w gospodarowaniu wod¹ [28] stwierdzono du¿¹ zmiennoœæ TE (> 50%) [15].Prace opublikowane przez zespó³ prof. Strebeyki pozwalaj¹ na poœrednie wnioskowanieo efektywnoœci wykorzystywania wody przez roœliny uprawne. Zestawieniezale¿noœci wydajnoœci fotosyntezy od przelotowoœci szparek APC (ang. Air PassageCapacity) [63] w liœciach kapusty [4], rzepaku jarego [57] i buraków cukrowych [26]wskazuj¹ na du¿e zró¿nicowanie w zakresie wykorzystania wody przez roœlinyuprawne, zale¿ne od gatunku, natê¿enia promieniowania (mniejsze zró¿nicowanie
Oszczêdne gospodarowanie wod¹ … 27Rysunek 1. Wp³yw stresu suszy na zale¿noœæ miêdzy such¹ mas¹ [g] a przewodnictwemaparatów szparkowych [mmol × m –2 s –1 ] oraz WUE [g × l –1 ] dla 22 genotypów bawe³nyuprawianych w warunkach szklarniowych w warunkach kontrolnych oraz suszy [17, zmodyfikowano]przy niskim natê¿eniu), wieku liœcia oraz stopnia odwodnienia tkanek (wiêkszezró¿nicowanie przy mniejszym odwodnieniu). I tak, burak cukrowy zarówno w warunkachoptymalnego nawodnienia jak i warunkach stresu suszy nie przekraczaj¹cego40% WSD liœci (ang. Water Saturation Deficit) charakteryzuje siê bardzo du¿ymzró¿nicowaniem przewodnictwa (od 1 do 6 cm min –1 m –1 ) dla ka¿dego WSD z zakresu< 40% i wartoœciami niemierzalnymi dla WSD > 40% (rys. 2a). Wydajnoœæ fotosyntezyw zale¿noœci od przewodnictwa mo¿e wzrosn¹æ nawet przesz³o dwukrotniedla zadanego przewodnictwa (rys. 2b).Wed³ug danych Fisha i Earla [17] wykazano potencjaln¹ mo¿liwoœæ wprowadzeniadodatkowego kryterium selekcyjnego w celu wyodrêbniania roœlin oszczêdniegospodaruj¹cych wod¹. Wyniki innych autorów [4, 13, 26, 57, 63] równie¿ ukazuj¹potencja³ wewn¹trzgatunkowej zmiennoœci, który mo¿na wykorzystaæ w selekcjiodmian oszczêdnie gospodaruj¹cych wod¹. Wszystkie te prace koresponduj¹ z rozwa¿aniamiBluma i uprawomocniaj¹ w³¹czenie wskaŸników efektywnego wykorzystaniawody przez roœliny uprawne do programów hodowli odpornoœciowej,szczególnie odpornoœci na stres dehydratacyjny. Omówiona przez nas literaturawskazuje wyraŸnie, ¿e: „w poszukiwaniu metod poprawy plonowania pojawia siêkoniecznoœæ bardzo œcis³ej integracji badañ na ró¿nych poziomach organizacji ¿yciaroœlin. Dotyczy to œcis³ego wspó³dzia³ania: genetyków molekularnych, biochemikówi fizjologów roœlin oraz hodowców” [61].
- Page 1 and 2: Postepy ˛naukrolniczychAdvances in
- Page 3 and 4: Postêpy Nauk Rolniczych nr 4/2010:
- Page 5 and 6: Profesor Jerzy Wa¿ny (1927-2010))
- Page 7 and 8: Profesor Jerzy Wa¿ny (1927-2010))
- Page 9 and 10: Postêpy Nauk Rolniczych nr 4/2010:
- Page 11 and 12: Optymalizacja u¿ytkowania powierzc
- Page 13 and 14: Optymalizacja u¿ytkowania powierzc
- Page 15 and 16: Optymalizacja u¿ytkowania powierzc
- Page 17 and 18: Optymalizacja u¿ytkowania powierzc
- Page 19 and 20: Postêpy Nauk Rolniczych nr 4/2010:
- Page 21 and 22: Oszczêdne gospodarowanie wod¹ …
- Page 23 and 24: Oszczêdne gospodarowanie wod¹ …
- Page 25: Oszczêdne gospodarowanie wod¹ …
- Page 29 and 30: Oszczêdne gospodarowanie wod¹ …
- Page 31 and 32: Oszczêdne gospodarowanie wod¹ …
- Page 33 and 34: Postêpy Nauk Rolniczych nr 4/2010:
- Page 35 and 36: Substancje aktywne … 35ciach chê
- Page 37 and 38: Substancje aktywne … 37szkodliwym
- Page 39 and 40: Substancje aktywne … 39nieœli do
- Page 41: Substancje aktywne … 41Active sub
- Page 44 and 45: 44 J. Szumigaj-Tarnowska, Cz. Œlus
- Page 46 and 47: 46 J. Szumigaj-Tarnowska, Cz. Œlus
- Page 48 and 49: 48 J. Szumigaj-Tarnowska, Cz. Œlus
- Page 50 and 51: 50 J. Szumigaj-Tarnowska, Cz. Œlus
- Page 52 and 53: 52 J. Szumigaj-Tarnowska, Cz. Œlus
- Page 54 and 55: 54 J. Szumigaj-Tarnowska, Cz. Œlus
- Page 56 and 57: 56 E.U. Kozik, I. Ostrzy¿ek, W. Sz
- Page 58 and 59: 58 E.U. Kozik, I. Ostrzy¿ek, W. Sz
- Page 60 and 61: 60 E.U. Kozik, I. Ostrzy¿ek, W. Sz
- Page 62 and 63: 62 E.U. Kozik, I. Ostrzy¿ek, W. Sz
- Page 64 and 65: 64 E.U. Kozik, I. Ostrzy¿ek, W. Sz
- Page 67 and 68: Postêpy Nauk Rolniczych nr 4/2010:
- Page 69 and 70: Fruktany i ich wystêpowanie … 69
- Page 71 and 72: Fruktany i ich wystêpowanie … 71
- Page 73 and 74: Fruktany i ich wystêpowanie … 73
- Page 75 and 76: Fruktany i ich wystêpowanie … 75
- Page 77 and 78:
Fruktany i ich wystêpowanie … 77
- Page 79 and 80:
Fruktany i ich wystêpowanie … 79
- Page 81 and 82:
Postêpy Nauk Rolniczych nr 4/2010:
- Page 83 and 84:
Wp³yw selenu … 83Rysunek 1. Wybr
- Page 85 and 86:
Wp³yw selenu … 85nianych zwierz
- Page 87 and 88:
Wp³yw selenu … 87[17]. Obni¿eni
- Page 89 and 90:
Wp³yw selenu … 89[8] Estienne M.
- Page 91 and 92:
Postêpy Nauk Rolniczych nr 4/2010:
- Page 93 and 94:
Ekspresja genu GnRH … 93Ekspresja
- Page 95 and 96:
Ekspresja genu GnRH … 95Wp³yw st
- Page 97 and 98:
Ekspresja genu GnRH … 97Tabela 2.
- Page 99 and 100:
Ekspresja genu GnRH … 99Zmniejsze
- Page 101 and 102:
Ekspresja genu GnRH … 101Stwierdz
- Page 103 and 104:
Ekspresja genu GnRH … 103[28] Li
- Page 105 and 106:
Postêpy Nauk Rolniczych nr 4/2010:
- Page 107 and 108:
Prawna ochrona odmian roœlin … 1
- Page 109 and 110:
Prawna ochrona odmian roœlin … 1
- Page 111 and 112:
Prawna ochrona odmian roœlin … 1
- Page 113 and 114:
Prawna ochrona odmian roœlin … 1
- Page 115 and 116:
Prawna ochrona odmian roœlin … 1
- Page 117 and 118:
Prawna ochrona odmian roœlin … 1
- Page 119 and 120:
Prawna ochrona odmian roœlin … 1
- Page 121 and 122:
Postêpy Nauk Rolniczych nr 4/2010:
- Page 123 and 124:
Biotesty w badaniach toksykologiczn
- Page 125 and 126:
Biotesty w badaniach toksykologiczn
- Page 127 and 128:
Biotesty w badaniach toksykologiczn
- Page 129 and 130:
Biotesty w badaniach toksykologiczn
- Page 131:
Biotesty w badaniach toksykologiczn
- Page 134:
ContentsProfessor Jerzy Wa¿ny (192