Postepy nauk rolniczych - Instytucja Naukowa - Polska Akademia ...

Oszczêdne gospodarowanie wod¹ … 25runkach suszy dziêki intensywniejszej transpiracji, czyli charakteryzuj¹ce siê mniejsz¹jej wydajnoœci¹. Zagadnienia iloœci wody transpirowanej przez roœliny zaczynaj¹wchodziæ w obszar zainteresowañ naukowców i hodowców [9].Z punktu widzenia efektywnego („oszczêdnego”) wykorzystywania wody w procesieasymilacji wêgla, transpiracja pozaszparkowa (zarówno kutikularna jak i przetchlinkowa)jest zjawiskiem niepo¿¹danym, zazwyczaj nie przekraczaj¹cym kilku dokilkunastu procent. Im ni¿sza jej wartoœæ, tym lepsze wykorzystanie wody [17].Dowiedziono, ¿e mo¿e ona stanowiæ dodatkowe kryterium w selekcji roœlin o podniesionejodpornoœci na suszê i ¿e selekcjê mo¿na prowadziæ ju¿ w fazie siewki, gdy¿iloœæ wosków, ograniczaj¹cych transpiracjê pozaszparkow¹, odk³adanych w warstwiekutikularnej jest zazwyczaj niezale¿na od wp³ywu warunków œrodowiskowych [2].Ju¿ w latach 60. i 70. ubieg³ego stulecia w pracach zespo³u profesora Strebeykidowiedziono, ¿e umiarkowane przymkniêcie aparatów szparkowych chroni roœlinêprzed zbêdnymi stratami wody, ale jeszcze nie hamuje dyfuzji dwutlenku wêglaw stopniu ograniczaj¹cym fotosyntezê. Zaobserwowano ograniczenie fotosyntezyw warunkach niedostatku wody u siewek kapusty, liœci buraka cukrowego i machorkidopiero wówczas, gdy szparki by³y prawie zamkniête. Zró¿nicowanie pomiêdzywielkoœciami cz¹steczek dwutlenku wêgla i wody (CO 2 >H 2 O) umo¿liwia roœlinieograniczenie transpiracji przy niezmienionym poziomie pobieranego CO 2 . U tejsamej roœliny, przy jednakowo rozwartych szparkach, w takich samych warunkachciœnienia i temperatury mo¿na zaobserwowaæ parowanie wody 40 razy wiêksze ni¿poch³anianie dwutlenku wêgla, gdy porównuje siê wartoœci wyra¿one w gramach,z kolei porównanie wielkoœci molowych uwidacznia ró¿nicê prawie 100-krotn¹ [64].Zale¿noœæ ruchów aparatów szparkowych od stê¿enia dwutlenku wêgla jest znanaprawie od stulecia, a od przesz³o czterdziestu lat wiemy o jej zwi¹zku z ABA[31]. Niemniej jednak dopiero ostatnie badania z wykorzystaniem mutantów pozwoli³y napog³êbienie wiedzy na temat mechanizmu rozwoju aparatów szparkowych [8], wp³ywuœwiat³a [54] oraz regulacji rozwarcia aparatu szparkowego zale¿nego od ABAi stê¿enia jonów [55]. Pod wp³ywem sygna³ów indukowanych przez bodŸce œrodowiskowew obrêbie liœcia, jak i sygna³ów przekazywanych z korzeni, aparaty szparkowew sposób ci¹g³y zamykaj¹ siê b¹dŸ otwieraj¹, co jest skutkiem przetwarzaniai integracji tych sygna³ów w odpowiedŸ fizjologiczn¹ na poziomie roœliny, w pierwszymrzêdzie poprzez regulacjê turgoru [31]. Zamykanie aparatów szparkowychmo¿e skutkowaæ wzrostem temperatury liœcia wywo³uj¹c, w niesprzyjaj¹cych warunkachpogodowych, stres temperaturowy. Jednak, poniewa¿ roœliny wykszta³ci³y wieleró¿nych mechanizmów ograniczania wp³ywu stresów abiotycznych, do którychnale¿y np. falowanie ³anu zbó¿ przy niewielkich nawet powiewach wiatru [23], tegozagadnienia równie¿ nie podejmujemy.Nestor hodowli odpornoœciowej roœlin profesor Abraham Blum w roku 2009analizowa³ znaczenie EUW oraz WUE, przeciwstawiaj¹c pojêcie efektywnego wykorzystywaniawody przez roœliny uprawne (wysokie EUW – zjawisko po¿¹dane