Postepy nauk rolniczych - Instytucja Naukowa - Polska Akademia ...

Optymalizacja u¿ytkowania powierzchni ziemi … 13Rzecz jednak w tym, ¿e nie mo¿na skutecznie przeciwdzia³aæ erozji i likwidowaæ jejskutków bez optymalizacji struktur przestrzennych oraz sposobów u¿ytkowaniaziemi [5, 25]. Wymaga to jednak ustanowienia zintegrowanego prawa, bardzo du¿ychnak³adów finansowych i technicznych, wykszta³cenia specjalistycznej kadry i sukcesywnejrealizacji celów. Koniecznoœæ ochrony zasobów glebowych, racjonalizacjagospodarki zasobami wód opadowych, ograniczania zjawisk ekstremalnych bêd¹wymusza³y przysz³oœciowe myœlenie i dzia³ania specjalistów, polityków, administracjiz poparciem ogó³u spo³eczeñstwa.3. Kwasowa degradacja gleby pogarsza warunki wzrostu roœlin oraz wielkoœæi jakoœæ plonów. Poœrednio pogarsza ekologiczne funkcjonowanie gleby i szatyroœlinnej, nasila powierzchniowy sp³yw wód opadowych, pomniejsza infiltracjê wódopadowych do gleby i wód gruntowych. Wapnowanie kwaœnych gleb rolniczych le¿ynie tylko w interesie producentów roœlin [2], lecz jest równie¿ korzystne dla funkcjonowaniabiologicznie czynnej powierzchni ziemi. Jest wiêc istotnym dzia³aniem narzecz ochrony œrodowiska, w tym zasobów wody opadowej i przyziemnej czêœciatmosfery.4. Zawartoœci i pionowe rozmieszczenie próchnicy w glebie s¹ wyrazem stanurozwoju i degradacji gleby, stanowi¹ bowiem o biologicznym, chemicznym i fizycznymfunkcjonowaniu ziemi u¿ytkowanej rolniczo. Oprócz zasobnoœci sk³adnikówpokarmowych, zawartoœæ i rozmieszczenie próchnicy decyduje o jakoœci strukturyglebowej, od której zale¿¹ miêdzy innymi:1) odpornoœæ (podatnoœæ) powierzchni ziemi na zaskorupianie i mechaniczne zagêszczanie,2) wymiana powietrza glebowego i atmosferycznego,3) wsi¹kanie wody opadowej do gleby,4) sp³ywy powierzchniowe wód opadowych,5) podatnoœæ na erozyjne dzia³anie wody i wiatru.Plonotwórcze walory próchnicy glebowej znano i doceniano od niepamiêtnychczasów, ale wielorakie jej funkcje w œrodowisku przyrodniczym s¹ dopiero ostatniopostrzegane i doceniane. Mineralne gleby orne w Polsce s¹ przewa¿nie ubogiew próchnicê. Dotyczy to procentowej zawartoœci w warstwie ornej, jak te¿ wyra¿onejw tonach na hektar [1, 3]. Niepokój budzi postêpuj¹cy ubytek zasobów próchnicyw glebach u¿ytkowanych rolniczo [9, 10], powodowany g³ównie przez:1) monokulturowe uprawy roœlin i nie przywracanie glebie mas roœlinnych,2) malej¹ce wytwarzanie i u¿ytkowanie obornika,3) energetyczne spalanie dostêpnych mas roœlinnych,4) deponowanie odpadów pochodzenia roœlinnego na sk³adowiskach.Potencjalnie du¿ym zagro¿eniem dla zasobów próchnicy i wody glebowej bêdzierealizacja programu wielkoobszarowych, monokulturowych upraw i energetycznegospalania mas roœlinnych. Bêdzie to kolidowa³o ze „strategi¹ ochrony gleby” przyjêt¹22 wrzeœnia 2006 r. przez Komisjê Europejsk¹ [7].