Postepy nauk rolniczych - Instytucja Naukowa - Polska Akademia ...

124 £. Sikorski, B. Adomasprzez 3 dni [20, 22]. Z powodzeniem do oceny gleby zanieczyszczonej sulfametazyn¹zastosowano nasiona roœlin motylkowatych (Lupinus luteus, Pisum sativum, Lensculinaris, Glycine max, Medicago sativa) wiêksze œrednio o 20 razy od zalecanychprzez producenta testu Phytotoxkit (MicroBio Test Inc., Belgium) [1, 22]. Obokoceny kie³kowania traw, kapustowatych, motylkowatych oraz zbó¿ w ocenie œrodowiskaglebowego, pod uwagê bierze siê tak¿e roœliny makrofityczne. Jednak skomplikowanahodowla roœlin makrofitycznych, a tak¿e d³ugi czas wzrostu oraz wymaganiazwi¹zane z zajmowan¹ przez nie powierzchni¹, eliminuj¹ je z powszechnego stosowaniaw biotestach [33].Dobór organizmów roœlinnych winien charakteryzowaæ dany ekosystem. Gatunkiroœlin dobiera siê bior¹c pod uwagê ich dostêpnoœæ, sposób hodowli, ³atwoœæ prowadzeniabadañ oraz biologiczn¹ wra¿liwoœæ na zwi¹zek b¹dŸ grupê zwi¹zków,potwierdzon¹ wielokrotnymi powtórzeniami [14, 33]. W tego typu badaniach niezmiernieistotna jest mo¿liwoœæ oceny toksycznoœci w cyklu wielopokoleniowym. Dlategowiêkszoœæ stosowanych fitotestów ma charakter chroniczny, czyli trwaj¹ d³u¿ej ani¿eli1/3 okresu przedprodukcyjnego [30]. Obecnie, na skutek d³ugoletnich prac z zakresuocen œrodowiskowych, badacze sk³aniaj¹ siê do wykorzystywania w eksperymentachgotowych kultur roœlinnych – mo¿liwych do zastosowania w laboratorium. Prowadz¹oni w³asn¹ hodowlê glonów, roœlin naczyniowych, lub wykorzystuj¹ gotowe wyselekcjonowanekultury w formie kryptobiotycznej, b¹dŸ liofilizatu, do³¹czane do mikrobiotestów,np. Algaltoxkit F TM , Phytotoxkit TM [22, 33, 48, 63].Podobnie dobór organizmów wygl¹da w badaniach ekotoksykologicznych opartychna wykorzystaniu bakterii jako czêœci aktywnej biotestu, gdzie obok w³asnychhodowli kolonii mikroorganizmów, najczêœciej testy te opiera siê na bakteriach w formieuœpionej do³¹czonych do odpowiedniego biotestu [33]. Gotowe kolonie bakteriipo raz pierwszy do³¹czono do biotestu (Microtox ® -SPT) w roku 1979, co da³omo¿liwoœæ wykorzystania go w dowolnym czasie oraz umo¿liwi³o wzglêdn¹ porównywalnoœæwyników badañ z oœrodkami naukowymi stosuj¹cymi ten sam rodzajanalizy [48, 63]. Obecnie w testach bakteryjnych (Microtox ® -SPT, LUMIStox,ToxAlert ® 100) najczêœciej badaniom poddaje siê bakterie z rodzaju Vibrio fischeri,posiadaj¹ce zdolnoœci luminescencyjne. Wp³yw zanieczyszczenia œrodowiska wyznaczasiê obserwuj¹c ograniczenia w emisji œwiat³a bakterii, w porównaniu z parametramiœwietlnymi bakterii nie poddanych ¿adnym nara¿eniom. Ograniczeniaw wielkoœci emisji bakterii œwiec¹cych, powodowane mog¹ byæ zachwianiami w metabolizmiekomórki, przerwaniem b³ony komórkowej czy wskutek dzia³alnoœci substancjiniepo¿¹danej [17, 33]. Biotesty oparte na pomiarze bioluminescencji bakteriiz rodzaju Vibrio fischeri pomocne s¹ w bioanalizach wody, œcieków, osadów czygleby oraz czêsto s¹ uzupe³nieniem biotestów typu Toxkit [17, 52, 63]. Do ocenytoksycznoœci chronicznej, np. leków weterynaryjnych, stosuje siê innowacyjny systemMARA ® (Microbial Assay for Risk Assessment). Test ten jako bioindykatorywykorzystuje dziesiêæ organizmów prokariotycznych – bakterii o ró¿nej taksonomii