Postepy nauk rolniczych - Instytucja Naukowa - Polska Akademia ...

Biotesty w badaniach toksykologicznych … 123wynikaj¹cych z oparcia badañ na jednym teœcie [32]. Kolejnym sposobem uwzglêdniaj¹cymmiejsce przeprowadzania testu jest analiza in situ, wykorzystuj¹ca odpowiedziorganizmów ¿yj¹cych w œrodowisku naturalnym [2, 33, 41]. Analiza tegorodzaju umo¿liwia sta³¹ wymianê medium, g³ównie wody, gdy badania przeprowadzasiê z u¿yciem ryb czy roœlin jako organizmu wskaŸnikowego i klasyfikuje siê je jakobiotest dynamiczny [23, 50, 54]. W przypadku gdy wymiana nastêpuje w okreœlonychodstêpach czasowych, biotest tego rodzaju definiowany jest jako pó³statyczny [7, 11,50]. Test statyczny zaœ charakteryzuje siê brakiem zastêpowania medium. W trakciebadania toksycznoœci, testowany pollutant o okreœlonym stê¿eniu zadaje siê tylko razna noœnik, którym mo¿e byæ woda, osad czy gleba [18, 33, 50].Analizy oparte na ocenie wp³ywu substancji na zmiany morfologiczne i fizjologiczneorganizmu wskaŸnikowego, z powodu szerokiego spektrum zró¿nicowaniametod, s¹ przyczyn¹ trudnoœci w zaklasyfikowaniu ich do konkretnej grupy badañtoksykologicznych. Jednym z podstawowych kryteriów praktyk analitycznych w toksykologiii ekotoksykologii jest element aktywny testu – czyli organizm w nimwykorzystywany. Wyró¿nia siê tu organizmy nale¿¹ce do królestw: roœlin, bakteriioraz zwierz¹t [33]. Biotesty oparte na analizie zmian w obrêbie organizmu roœlinnegozwane fitotestami dostarczaj¹ informacji o organizmach kluczowych dla danegoekosystemu, dziêki czemu okreœlaæ mo¿na jego stan oraz zaburzenia w przep³ywiematerii czy obiegu substancji. Baran i in. [3] definiuj¹ fitotoksycznoœæ jako sk³adow¹zaburzeñ w pobieraniu i transporcie nieodzownych mikro- i makroelementów, coskutkuje opóŸnionym kie³kowaniem nasion i wschodem roœlin oraz deformacjami iniedorozwojem okreœlonych ich czêœci [25]. Dziêki fitotestom uzyskuje siê konkretn¹wiedzê o wp³ywie badanego czynnika wystêpuj¹cego w œrodowisku. Fitotesty stosowanes¹ m.in. do oceny gleby [49] i wody [12, 13, 17] zanieczyszczonej m.in.œrodkami ochrony roœlin. Pomocne s¹ równie¿ w biomonitoringu [19], czy fitoremediacji[23]. W badaniach tych wykorzystuje siê wiele rodzajów roœlin, poczynaj¹c odglonów, wœród których najczêœciej stosuje siê do oceny prób wód s³odkich glonynale¿¹ce do gromady Chlorophyta: Selenastrum capricornutum, Scenedesmus quadricauda,S. subspicatus [33, 34, 50, 58, 63], do oceny zaœ wód s³onych i s³onawychz gromady Bacillariophyta: Phaeodactylum tricornutum, Skeletonema costatum [33,45, 50, 58, 63]. Bardzo szeroko w pracach laboratoryjnych nad substancjami oraz ichakumulacj¹ wykorzystuje siê rzêsê wodn¹ [50], której gatunki Lemna minor oraz L.gibba s¹ najczêstszymi organizmami wskaŸnikowymi biotestu (Lemna Test). Mimoniespójnoœci w ocenie fitotoksycznoœci wody, czy œcieków za pomoc¹ tego organizmu[14], jest on czêsto wykorzystywany ze wzglêdu na szybk¹ odpowiedŸ biologiczn¹,³atwoœæ hodowli zgodn¹ z Rozporz¹dzeniem Komisji WE nr 761/2009 [51], szybkiprzyrost oraz mo¿liwoœæ oceny toksycznej zwi¹zków hydrofobowych – unosz¹cychsiê na powierzchni lustra wody [6, 9, 42]. Fitobioindykatorami s¹ równie¿ wy¿szeroœliny naczyniowe wœród których, wyró¿niæ mo¿na: Sorghum saccharatum, Lepidiumsativum czy Sinapis alba. Maj¹ one bardzo ma³e nasiona, a testy prowadzi siê