Postepy nauk rolniczych - Instytucja Naukowa - Polska Akademia ...

Postêpy Nauk Rolniczych nr 4/2010: 121–131Biotesty w badaniach toksykologicznychi ekotoksykologicznych*£ukasz Sikorski, Barbara AdomasKatedra Ochrony Powietrza i Toksykologii Œrodowiska,Uniwersytet Warmiñsko-Mazurski w Olsztynie10-720 Olsztyn, R. Prawocheñskiego 17e-mail: badomas@uwm.edu.plS³owa kluczowe: biotesty, organizmy wskaŸnikowe, œrodowiskoWstêpObecnie wiele dziedzin nauk oceniaj¹cych œrodowisko naturalne stawia sobie zacel okreœlenie wp³ywu zanieczyszczeñ na wszystkich poziomach organizacji ¿ywejmaterii. Badania prowadzi siê, poczynaj¹c od okreœlenia przemian biochemicznychzachodz¹cych w komórce po ocenê zmian na poziomie ekosystemów, w którychodnotowuje siê zale¿noœæ efektu toksycznego od iloœci substancji chemicznej [59].Wspó³czesna wiedza poparta wspólnymi dzia³aniami specjalistów z wielu dziedzinnauki okreœla charakter i wp³yw zwi¹zków chemicznych obecnych w œrodowisku naorganizmy ¿ywe. Jednak nie jest w stanie scharakteryzowaæ wszystkich, bior¹c poduwagê ich du¿¹ liczbê, zró¿nicowanie stê¿eñ, wielkoœci cz¹steczkowe [33], czy choæbywysok¹ reaktywnoœæ szeroko rozpowszechnionych substancji niskocz¹steczkowych[29]. Kluczowe zadanie, jakie ma do spe³nienia toksykologia i ekotoksykologia,wi¹¿e siê z bezpoœredni¹ ocen¹ ryzyka wynikaj¹cego ze ska¿enia œrodowiska i dotyczym.in. tworzenia systemów klasyfikacji opartych na rosn¹cych poziomach toksycznoœci[48]. Do niedawna jedynymi metodami obrazuj¹cymi stan poszczególnychelementów œrodowiska by³y metody fizykochemiczne. Mimo ¿e badania te przyczyniaj¹siê do eliminacji niektórych substancji toksycznych [44, 63], nie charakteryzuj¹w sposób kompletny ich wp³ywu wobec testowanych gatunków. Analizy te informuj¹jedynie o poziomie zanieczyszczeñ, ale nie okreœlaj¹ wspó³dzia³ania badanych zwi¹z-*Praca wykona w ramach projektu badawczego nr N N305 270134 finansowanego przezMNiSZW.