Postepy nauk rolniczych - Instytucja Naukowa - Polska Akademia ...

116 T. Zimny, S. SowaOprócz tego, inaczej zosta³a uregulowana kwestia odp³atnoœci za korzystaniez przywileju farmerskiego. Otó¿ zgodnie z ust. 3 art. 23, „posiadacz gruntów rolnycho powierzchni do 10 ha mo¿e u¿ywaæ materia³u ze zbioru odmiany chronionej wy-³¹cznym prawem, bêd¹cej odmian¹ roœlin, o których mowa w ust. 2 pkt 1, jakomateria³u siewnego bez koniecznoœci uiszczania op³aty na rzecz hodowcy.” Ustawodawcapolski uzale¿ni³, wiêc mo¿liwoœæ bezp³atnego stosowania przywileju farmerskiegowy³¹cznie od powierzchni gospodarstwa, nie zaœ od gatunku uprawianejroœliny i faktycznych mo¿liwoœci produkcyjnych gospodarstwa, jak to ma miejscew przypadku rozporz¹dzenia 2100/94/WE.Nale¿y tu jeszcze wspomnieæ, ¿e zgodnie z art. 37 Ustawy o ochronie prawnejodmian, naruszanie prawa do odmiany stanowi przestêpstwo zagro¿one kar¹ grzywny,ograniczenia wolnoœci b¹dŸ pozbawienia wolnoœci do roku. Taka sama kara groziza oznaczanie nazw¹ odmiany chronionej materia³u siewnego lub materia³u ze zbioruinnej lub nieznanej odmiany.Osoba naruszaj¹ca cudze prawo do odmiany (np. rolnik, który uprawia roœlinydanej odmiany bez uiszczenia op³aty licencyjnej b¹dŸ te¿ niezgodnie z zasadamikorzystania z przywileju farmerskiego) mo¿e siê liczyæ z tym, ¿e poniesie nie tylkoodpowiedzialnoœæ cywiln¹ za takie dzia³ania, ale tak¿e odpowiedzialnoœæ karn¹.Przestêpstwo naruszenia prawa do odmiany mo¿e pope³niæ ka¿da osoba, któraprowadzi okreœlone w ustawie dzia³ania, bez zgody posiadacza prawa do odmiany.Praktyczne aspekty prawnej ochrony odmian w PolsceRolnicy czêsto zapominaj¹, ¿e zgodnie z prawem wy³¹czne prawo hodowcyoznacza, ¿e jedynie hodowcy lub podmioty upowa¿nione mog¹ wytwarzaæ, rozmna-¿aæ, przygotowywaæ do rozmna¿ania, oferowaæ do sprzeda¿y, eksportowaæ, importowaæoraz bezp³atnie przekazywaæ materia³ siewny. Poniewa¿ wielu rolników ci¹glewysiewa nasiona z w³asnego rozmno¿enia udzia³ kwalifikowanego materia³u siewnegow 2009 roku w Polsce wynosi³ tylko 10% dla zbó¿ i 4,5% dla ziemniaków 10 . Dlaporównania w UE przeciêtny udzia³ kwalifikowanych nasion w zasiewach wynosiœrednio 55% dla zbó¿ i 40% dla ziemniaków [17]. Du¿ym problemem dla rynkunasiennego jest sta³e zmniejszanie siê zu¿ycia kwalifikatów w latach 1996–2009, coz kolei wp³ywa na bardzo d³ugi okres wymiany nasion siêgaj¹cy 10 lat dla zbó¿i ponad 20 dla ziemniaków. Sytuacja ta ma miejsce, mimo ¿e op³aty za wykorzystaniekwalifikowanego materia³u w Polsce s¹ niskie w porównaniu z op³atami w innychkrajach UE. Polskie hodowle roœlin rolniczych, chc¹c zmieniæ tê sytuacjê, utworzy³yw 2003 roku Agencjê Nasienn¹ Sp. z o.o., która reprezentuje je w sprawach dotycz¹cychkontroli obrotu materia³em nasiennym.10 Dane IERiG¯.