Lab: BAZY DANYCH

Chcemy zaprojektowad bazę danych:Każdy z nas chodził lub chodzi do szkoły. A w szkole jak to w szkole, dostajemy stopnie, z każdego przedmiotu po kilkapodczas semestru. Zabawmy się projektanta baz danych budującego bazę danych dla szkoły. Ażeby za bardzo niezagmatwad sprawy zrobimy sobie bazę dla jednej klasy Nasza klasa składa się z kilku osób i tworzy tabelę Uczniowie.Każdy uczeo identyfikowany jest w tabeli jednym numerem, który nie powtarza się: Jasio to "1" Ania to "2" itd..Kolumna"ID" jest to tzw. klucz podstawowy.Oprócz uczniów są w szkole także przedmioty. A jeżeli są przedmioty (mniej i bardziej lubiane w zależności od tego codany osobnik lubi) to jest i następna tabela. (Nie denerwujcie się!. Za parę minut będzie wszystko wiadomo.). Abyłatwiej nam się uczyło, weźmiemy pod uwagę tylko kilka przedmiotów i stwórzmy tabelę Przedmioty. Pierwsza kolumnato wspomniany wcześniej klucz podstawowych. W tej kolumnie wartości muszą byd unikatowe. Druga kolumna tabeli toobraz prywatnej opinii autora tej strony. Proszę więc nie przywiązywad do tego wagi. A kolumna "nr 2" przyda się nampóźniej - w zapytaniach. W szkole, jak to w szkole, uczniowie są oceniani za swoje postępy w nauce Stworzymy więckolejną tabelę Ocena, w której będą wypisane rodzaje ocen.Są uczniowie, są przedmioty, są oceny, więc musi byd i jakieś połączenie między nimi. W szkole są dzienniki ze stronamina odpowiednie przedmioty, a w bazie jest tabela wiążąca uczniów z przedmiotami.Załóżmy, że jest środek semestru. Nakażdej lekcji różni uczniowie byli pytani na stopnie z różną częstotliwością.Jasio ma np. 2 stopnie z matematyki, 1 z fizykiitd.. Nasza tabela PrzedmiotUczeoOcena będzie wyglądad tak. Z tabeli tej można odczytad:"Nr 1" - Jasio ma z matematyki 3(dostateczny) i 5(b. dobry)"Nr 3" - Zosia nie ma głowy do fizy i ma tylko 2(mierny)"Nr 5" - Janek ma z "anglika" 3(dostateczny), z chemii 4(dobry) a z "niemca" 6(celujący), bo ma dziadka wReich'u"Nr 4" - Tomek uznaje tylko języki słowiaoskie i z "niemca" ma 1(pałę)Mam nadzieję, że jak dotąd wszystko było oczywiste. Relacyjna baza danych to pewien program do przechowywaniadanych. Wyboraźmy sobie więc owe 4 tabele:OcenyPrzedmiotUczeoOcenaUczniowiePrzedmioty

A teraz jak to zrobid w programie Access 2007: Będziemy korzystad z pustej bazy danych.W menu Tworzenie możemy stworzyd tabelę.By zmienid nazwę kolumny zamiast „pole1” czy „pole2” wystarczy zaznaczyd kolumnę (kliknąd na kolumnę lewymprzyciskiem myszy) a następnie kliknąd prawym przyciskiem myszy i wybrad z menu podręcznego opcję „zmieo nazwękolumny”.Jeśli chcemy usunąd z tabeli Przedmioty klucz podstawowy i usunąd pole „identyfikator” musimy przejśd do opcji WIDOKPROJEKTU TABELI i gdy pojawi się okno takie jak poniżej kliknąd przycisk „klucz podstawowy”:

Wszystkie tabele będą takie jak w oknie poniżej:Teraz utworzymy relacje między tabelami:Pamiętajmy aby pierwsze pola w każdej tabeli były „kluczami podstawowymi”.Przeciągając pole „Przedmiot” z tabeli „Przedmioty” do tabeli „PrzedmiotUczeoOcena” i pole „Przedmiot” pojawi sięokno takie jak poniżej gdzie tylko zatwierdzamy opcję „Utwórz”.

Kiedy już mamy utworzone relacje możemy korzystad z możliwości bazy danych.1. Formularze. W tym celu przejdź do zakładki „Tworzenie” i tam znajdź opcję „Formularz”. Dla bieżącozaznaczonej tabeli utworzy się najprostszy formularz który teraz można dowolnie przeglądad, formatowad jegowygląd (kolor, czcionki, układ pól).Korzystaj z możliwości:Sprawdź, która co pozwala zrobid z tabelą i formularzem dla takiej tabeli.Formularz tworzony samemu nie jest trudny do wykonania (opcja „Projekt formularza”). Np.:Każdy z utworzonych formularzy można zapisad jako:

Wystarczy w lewym menu zaznaczyd odpowiedni formularz i korzystając z menu podręcznego (prawy przycisk myszy)wybrad odpowiednią opcję.2. Kwerendy – przeszukiwanie bazy danych (jednej tabeli bądź wielu tabel) ze względu na wybrane kryteria.Możemy je tworzyd na dwa sposoby: korzystając z kreatora kwerend albo tworząc je samemu.Menu jest proste:Kreator kwerend pozwala tworzyd kwerendy zupełnie początkującym użytkownikom. Ja zachęcam od razu dokorzystania z drugiej opcji „Projekt kwerendy”.

Musimy teraz wybrad tabelę z której chcemy wyświetlid informacje. Może to byd więcej niż jedna tabela. My narazie wybierzemy tylko tabelę Uczniowie. Klikamy przycisk „Dodaj” a następnie „Zamknij”.Pojawi się następujący ekran:Teraz jeśli chcemy wybrad tylko niektóre informacje do wyświetlenia, np. tylko Id i imie, albo tylko imię inazwisko, to w kolejnych kolumnach wybieramy te pola jak poniżej:Albo jeśli chcemy wszystko wyświetlid wystarczy wybrad opcję „Uczniowie.*” oznaczające wszystkie pola z tabeliUczniowie. Zapamiętaj, że symbol „*” oznacza wszystkie pola z danej tabeli.

Aby zobaczyd efekt wykonania kwerendy znajdź w menu programu przycisk (opcję) „Uruchom”Efekt jest następujący:Spróbuj sprawdzid opcje dostępny w menu „Widok”Spróbuj sprawdzid co kryje się pod opcją „Widok SQL”.Jak widad ukrywa się pod nim napisana tekstowo procedura kwerendy:

Teraz musisz trochę pouczyd się SQL’a.http://office.microsoft.com/pl-pl/access-help/jezyk-access-sql-podstawowe-pojecia-sownictwo-i-skadnia-HA010256402.aspxorazhttp://www.zie.pg.gda.pl/md/bazy_danych/Sql.pdfWracamy do dwiczeo:Stworzenie bazy danych o poprawnej strukturze to jeden problem. Poprawnie skonstruowane tabele i relacje międzynimi ułatwiają wprowadzanie danych oraz utrzymanie porządku w bazie. Stworzone przez nas formularz ułatwiają namwprowadzanie danych do poszczególnych tablic. Jednak, aby wybrad z bazy to czego szukamy, potrzebujemyumiejętności posługiwania się językiem SQL (tzn. Structured Query Language). Dopiero znając SQL jesteśmy w staniewydobyd z bazy dane, które nas interesują w danym momencie. SQL jest bardzo elastycznym językiem pozwalającymoperatorowi bazy danych wybrad dane zgodne z założonymi wcześniej kryteriami. W zależności, z jakiego programukorzystamy, istnieją pewne kosmetyczne różnice w zapisie instrukcji SQL (należy wtedy przejrzed dokumentacjęprogramu, jednak podstawowy zapis instrukcji SQL jest podobny.klucz podstawowy - jest to pole tabeli identyfikujące jednoznacznie dany rekord. Innymi słowy, każde pole w kolumnieklucza podstawowego ma inną niepowtarzalną wartośd. W tabeli Uczniowie będzie to kolumna "ID"SELECT - jest to podstawowa instrukcja języka SQL i zawsze występuje w parze z klauzulą FROM. Najprostsza postadinstrukcji może wyglądad jak poniżej:SELECT * FROM UczniowieWynikiem powyższej instrukcji będzie taka sama tabela danych, z której korzystaliśmy jako ze źródła. Spytacie więc poco taka prosta instrukcja skoro nie daje nam nic. Jeżeli zamiast * wstawimy nazwę jednego lub kilku pól oddzielonychprzecinkami, to otrzymamy jako wynik zawartośd wyszczególnionych tylko pól.Jeżeli chcemy pobrad dane z kilku tabel to należy:gdy w różnych tabelach istneją pola o tej samej nazwie, przed nazwą pola umieścid nazwę tabeli z którejpochodzi pole i kropkę np.: Uczniowie.Imięgdy nazwy pól nie powtarzają się w różnych tabelach to wpisywanie przed nie nazwy tabel, z których pochodzą,nie jest konieczne*-symbol ten oznacza, że pobierane są wszystkie kolumny z tabeliFROM-klauzula ta wskazuje, o które tabele nam chodzi tzn. z których tabel chcemy pobrad dane. W przypadkupobierania danych z kilku tabel, nazwy tabel oddzielamy przecinkami (,).WHERE-klauzula ta pozwala ustalid warunek jak i muszą spełniad rekordy tabeli, aby były wybrane przez zapytanie.Najprostszy warunek może wyglądad tak:SELECT * FROM Uczniowie WHERE Imię="Jasio"Z tabeli Uczniowie zostaną wybrane tylko rekordy, w których pole "Imię" będzie miało wartośd "Jasio" (W naszymwypadku będzie to pierwszy rekord tabeli). Klauzula WHERE może także służyd do prostego połączenia dwóch tabel, wktórych istnieją te same pole. Jeżeli chcemy np.: wybrad uczniów, którzy mają z niemieckiego jakieś stopnie, ale chcemy

ponadto znad ich nazwiska i imiona zbudujemy następujące zapytanie dla tabel "Uczniowie" oraz"PrzedmiotUczeoOcena":SELECT Uczniowie.Imię, Uczniowie.Nazwisko, PrzedmiotUczeoOcena.Przedmiot, PrzedmiotUczeoOcena.Ocena FROMUczniowie, PrzedmiotUczeoOcena WHERE PrzedmiotUczeoOcena.Uczeo=Uczniowie.ID ANDPrzedmiotUczeoOcena.Przedmiot='Niemiecki'Zapytanie wybierze nam dane:ImięNazwisko Przedmiot OcenaJanek Zetowski Niemiecki 6Tomek Iksioski Niemiecki 1DISTINCT - klauzula ta pozwala na wybranie różnych rekordów z zestawu przez nas zaproponowanego. Najlepiej wyjaśnito przykład:Instrukcja:SELECT DISTINCT * FROM PrzedmiotUczeoOcenawybierze całą tabelę PrzedmiotUczeoOcena. natomiast instrukcja:SELECT DISTINCT Przedmiot, Uczeo FROM PrzedmiotUczeoOcenazwróci dane:PrzedmiotUczeoMatematyka 1Fizyka 3Angielski 5Chemia 5Niemiecki 5Niemiecki 4Wynika z tego, że klauzula DISTINCT "działa" tylko W WYBRANYM PRZEZ NAS ZAKRESIE (tzn. porównuje wybrany przeznas zakres!)AND-jest to operator, dzięki któremu możemy tworzyd warunki złożone. Jest on odpowiednikiem matematycznejkoniunkcji.OR-jest to operator, dzięki któremu możemy tworzyd warunki złożone. Jest odpowiednikiem matematycznejalternatywy. Przeciwieostwo "AND"IN-operator ten sprawdza czy dana wartośd jest zawarta w określonym zbiorze Elementy zbioru są zawarte w parzenawiasów i pooddzielane od siebie przecinkami.BETWEEN-operator ten sprawdza czy wartośd zawiera się w przedziale przez nas podanym.

CREATE INDEX PrzedmInd ON Przedmioty Przedmiot;tworzy indeks o nazwie PrzedmInd na polu Przedmiot tabeli PRZEDMIOTYDROP INDEX - polecenie to jest odwrotne do polecenia CREATE INDEX. i usuwa nideks z pola w tabeli. Przykładpolecenia wygląda jak poniżej:DROP INDEX Przedmioty.PrzedmInd;INSERT - jest to instrukcja umożliwiająca wstawienie nowego rekordu do tabeli. W przypadku wstawienia danych dotabeli PRZEDMIOTY polecenie wyglądałoby tak:INSERT INTO Przedmioty (Przedmiot, OpiniaOPrzedmiocie) VALUES ("Matematyka", "królowa nauk");UPDATE - instrukcja ta służy do modyfikacji rekordów istniejących już w tabeli. Przy użyciu tej instrukcji możliwa jestzmiana jednego, kilku lub wszystkich rekordów tabeliUPDATE Przedmioty SET OpiniaOPrzedmiocie ="bardzo trudny język"Wtedy wszystkie rekordy w tabeli PRZEDMIOTY będą miały w polu OpiniaOPrzedmiocie wartośd "bardzo trudny język"UPDATE Przedmioty SET OpiniaOPrzedmiocie="trudny" WHERE Przedmiot="Matematyka"W rekordzie "Matematyka" wartośd pola OpiniaOPrzedmiocie zmieni się z "królowa nauk" na "trudny"ALTER TABLE -polecenie to zmienia strukturę tabeli, tzn. przy jej pomocy możliwe jest usunięcie lub dodanie pól. Przydodawaniu pola używamy akcji ADD i należy podad rodzaj pola i jego ewentualny rozmiar. Przy usuwaniu pola należydopisad akcję DROP. W tym wypadku oprócz nazwy pola nie są wymagane żadne inne informacjeALTER TABLE Przyklady DROP OpiniaOPrzedmiocie ADD NazwiskoNauczyciela CHAR(25);Powyższa instrukcja usuwa z tabeli PRZEDMIOTY pole OpiniaOPrzedmiocie oraz dodaje pole NazwiskoNauczyciela typuznakowego o maksymalnej ilości wpisywanych znaków 25.GROUP BY -polecenie to służy do grupowania rekordów w tabeli.Weźmy pod uwagę bardzo hipotetyczną sytuację: szkoła wypłaca uczniom pieniądze za otrzymane stopnie (za 6-"celujący" 6zł, za 5-"bardzo dobry" 5zł, ... , za 1-"mierny" 1zł). Pani księgowa siada do komputera i zlicza, ile pieniędzymusi byd w kasie pancernej na wypłaty dla uczniów.:). To by dopiero była szkoła. Jest jeszcze tylko jeden warunek. Pandyrektor chce wiedzied ile przypada pieniędzy na dany przedmiot (za dobry nauczyciel musi zostad usunięty ze szkoły, bokosztuje za dużo pieniędzy :). Zakładamy, że w szkole jest jeden nauczyciel od danego przedmiotu.)Co więc robi paniksięgowa?. Wchodzi do bazy danych i wpisuje polecenie:SELECT Przedmiot, SUM(Ocena) FROM PrzedmiotUczenOcena GROUP BY Przedmiot.Nasza kochana pani księgowa otrzymuje następujący wynik:Matematyka 8Fizyka 2Angielski 3Chemia 4Niemiecki 7Tak więc w pierwszej kolejności "poleci" nauczyciel z matematyki.ORDER BY- bardzo łatwe polecenie wprwadzające porządek w naszych danych.

Biorąc pod uwagę przykład z klauzuli GROUP BY przy poleceniu:SELECT Przedmiot, SUM(Ocena) FROM PrzedmiotUczenOcena GROUP BY Przedmiot ORDER BY PrzedmiotNasze dany wyglądałyby w następujący sposób:Angielski 3Chemia 4Fizyka 2Matematyka 8Niemiecki 7Czyż nie wygląda to ładniej? :).HAVING- klauzula ta zawęża grupy rekordów wybranych przy pomocy klauzuli GROUP BY.Jak to zwykle bywa, przykład pokaże to lepiej niż cała strona objaśnieo.Biorąc pod uwagę przykład z klauzulą GROUP BY:Przypuśdmy, że dyrektor szkoły chce znad nazwy przedmiotów, z powodu których szkoła musi wypłacid więcej niż 5zł.Sama klauzula GROUP BY powoduje tylko zgrupowanie danych wg grup jakiejś kolumny. Gdy chcemy wprowadzid jakiśdodatkowy warunek (u nas: przedmioty, za które trzeba wypłacid więcej niż 5zł) używamy dodatkowo klauzuli HAVING.Nasza biedna, zapracowana księgowa musi wpisad do komputera polecenie:SELECT Przedmiot, SUM(Ocena) FROM PrzedmiotUczenOcena GROUP BY Przedmiot HAVING SUM(Ocena)>5Nasza księgowa otrzyma na monitorze wynik:Matematyka 8Niemiecki 7CREATE DATABASE- Polecenie to tworzy bazę danych o określonej nazwie. Polecenie to tworzy tylko bazę danych i nie"uruchamia" jej. Aby to zrobid należy użyd polecenia USECREATE DATABASE pawlinka;USE- Polecenie to otwiera bazę danych o określonej nazwie.USE pawlinka;W mySQL wykonanie tego polecenia powoduje wyświetlenie w terminalu komunikatu "Database changed".SHOW DATABASES- Polecenie to pokazuje bazy danych dostępne na serwerze.SHOW DATABASES;Występuje w mySQLSHOW TABLES- Polecenie to pokazuje wszystkie tabele w danej bazie danych.SHOW TABLES;Występuje w mySQLDESCRIBE- Polecenie to pokazuje strukturę tabeli o podanej nazwie.DESCRIBE Przedmioty;Występuje w mySQL. Po wykonaniu polecenia ukazuje się struktura bazy danych w formie tabeli.