Ubezpieczenia w Rolnictwie. Materiały i Studia. Nr 36/2010 - KRUS

ORGANIZACJA, EKONOMIKA I PROBLEMY SPOŁECZNEZaledwie 30,7% gospodarstw rolnych wskazało jako główne źródłodochodów rodziny rolnika działalność rolniczą. Przytoczone dane są wymownymświadectwem potrzeby dalszej aktywizacji gospodarczej ludnościrolniczej, szczególnie w pracy poza gospodarstwem i w działalności pozarolniczej.Dane te dotyczą wszystkich gospodarstw, a więc i tych poniżej1 ha użytków rolnych. Wbrew upowszechnionym opiniom o bierności rolnikówi ich skłonności do życia na garnuszku miejskiego podatnika, ww.dane są jednak dowodem – jak by nie było – aktywności zawodowej i gospodarczejrolników. Wszak dla 42% gospodarstw domowych dochodyz pracy najemnej i z działalności pozarolniczej mają istotny wpływ na budżetrodziny rolniczej.O aktywności zawodowej ludności rolniczej mówi, między innymi, fakt,że aż 42% posiadaczy gospodarstw powyżej 1 ha czerpie dochody z zatrudnienia7 i jest wyłączona z ubezpieczenia w KRUS. Corocznie 6-8%ubezpieczonych podejmuje pracę, najczęściej sezonową. 8 Nieco ponad5% prowadzi nierolniczą działalność gospodarczą.Mówiąc o problemie aktywności zawodowej czy przedsiębiorczości rolników,nie sposób nie wspomnieć o „szarej strefie” czy o pracy „na czarno”.Szczególnie w kryzysie rośnie liczba nielegalnie zatrudnionych. Szarastrefa, głównie w handlu, budownictwie i rolnictwie, sięgnąć może 16%PKB. 9 W samym budownictwie szara strefa od lat szeroko bazuje na pracyrolników. Wszak drobne inwestycje budowlane jeszcze w okresie PRL realizowanebyły najczęściej przez doraźnie zorganizowane grupy budowlane.Na przykład, prawie w całym kraju znani są cieśle z Podhala. Domymieszkalne i wille w Warszawie i wokół niej budowali przysposobieni dobudowlanego rzemiosła rolnicy z Kurpi, z ziemi radomskiej i innych stron.Tak było i tak jest nadal. Najczęściej jedynym ich związkiem z rolnictwemjest obecnie ubezpieczenie w KRUS.Na położenie ludności wiejskiej rzutuje bezrobocie w rolnictwie. „Coważniejsze, dzięki dotychczas stosowanym instrumentom bezrobocie tosię nie zmniejsza”. 10 Jeszcze przed wejściem do Unii szacowano je na1 milion bezrobotnych na wsi i milion osób tzw. bezrobocia agrarnego,ukrytego w gospodarstwach rolnych. 11 Szacuje się, że ok. 30-40% ubezpieczonychw KRUS to rzesza byłych dwuzawodowców, a z całą pewnością7IERiGŻ IB w Warszawie, Ekspertyza pt. Cele, instrumenty i uwarunkowania bieżąceji średniorocznej polityki finansowej w polskim rolnictwie. Warszawa, 06.02.2008 r.8Szacunek własny w oparciu o decyzje o objęciu ubezpieczeniem i o ustaniu ubezpieczenia.9Rzeczpospolita z 20.03.2009 r., „Szara strefa szybko się rozrasta”.10Urząd Komitetu Integracji Europejskiej, Warszawa 2008, Reforma Wspólnej PolitykiRolnej w kontekście potrzeb i interesu polskiego rolnictwa.11Z dyskusji zorganizowanej w Warszawie przez Fundację im. Stefana Batorego i redakcjęTygodnika Powszechnego [w:] Tygodnik Powszechny, nr 32, z 11 sierpnia 2002 roku.39