stanje i perspektive u rudarstvu i odrţivi razvoj mining present state ...

Rudarstvo 2011 / Mining 2011NOVE MERE I TEHNOLOGIJE U BIOLOŠKOJREKULTIVACIJI ZEMLJIŠTA NA SPOLJAŠNJEMODLAGALIŠTU DRMNONEW MEASURES AND TECHNOLOGY IN THE BIOLOGICAL RE-CULTIVATION OF THE DEPOSOL ON THE OUTSIDE LANDFILLDRMNOMirko Grubišić 1 , Zoran Vuković 2 , Nataša Savić 3 , Mirjana Stojanović 1 , JelenaMilojković 1 , Siniša Stojković 41 Institut za tehnologiju nuklearnih i drugih mineralnih sirovina, Beograd, 2 TE-KO, Kostolac3 RIO, Kostolac, 4 Ministarstvo ţivotne sredine i prostornog planiranja, BeogradAbstraktElekroprivreda Srbije suoĉava se sa krupnim problemima u oblasti rekultivacije i ureĊenja zemljišta tokom inakon izvedenih rudarskih radova pre svega na površinskim kopovima. Procesom eksploatacije uglja trajno seiskljuĉuje iz poljoprivredne proizvodnje velike površine kvalitetnog zemljišta, koje se u kasnijoj fazi sa malimstepenom uspešnosti vraćaju osnovnoj nameni, poljoprivrednoj proizvodnji. Brojĉano to predstavlja površinu odoko preko 9000 ha koja je direktno ugroţena površinskom ekspolatacijom u Kolubarskom i Kostolaĉkomugljenom basenu. Na ovo treba dodati najmanje još toliko poljoprivrednog zemljišta koje je indirektno ugroţenou toku i nakon eksploatacije uglja. Podaci ukazuju da su direktnim delovanjem ekspolatacije ugroţena zemljištakoja po svojoj ekonomskoj plodnosti predstavljaju visoku proizvodnu mogućnost. Tako, na površinskimkopovima uglja Elekroprivrede Srbije ukupne površine samo pod odlagalištima su 5.015,60 ha od toga je3.580,60 ha ili 71.39 % u Kolubari a 1435.00 ha ili 28.61 % u Kostolcu. Rekultivisano je 1150.8 ha u Kolubari i462.0 ha u Kostolcu. Procenat rekultivisanih površina je pribliţno jednak za oba basena i iznosi oko 32 %.Rekultivacija, podrazumeva uspostavljanje i vraćanje plodnosti i biljnih zajednica na degradiranim površinama.Dosadašanja istraţivanja i sprovedene mere zaštite i rekultivacije posebno na površinama spoljnjeg odlagalištaDrmno, i nekoliko drugih lokacija, ĉesto su parcijalno i neadekvatno realizovane, tako da se i dalje uoĉavajuozbiljni probleme kako u ekonomskom aspektu uvoĊenja u poljoprivrednu proizvodnju tako i sa aspekta zaštiteţivotne sredine. Proces selektivnog otkopavanja otkrivke u postupku rekultivacije predstavlja najadekvatnijerešenje gde je to moguće. Kako je poznato u predhodom periodu neblagovremenim merama, zbog poznatematerijalne situacije, rekultivacije nije primenjivana u svom punom obliku tako da su nastale površine tj. raznitipovi odlagališta-deposoli peska i pepela. Deposoli peska na spoljašnjem odlagalištu Drmno dosadašnjimklasiĉnim merama rekultivacije nanošenjem sloja zemljišta zahtevala su znaĉajna materijalna sredstva što seĉesto u praksi nije moglo materijalno ispratiti. Danas se mere tehniĉko-biološke rekultivacije sprovodeprimenom novih materijala i tehnologija kako bi se što brţe i racionalnije optimizirali svi parametri. Cilj ovakveanalize je da se sagledaju dosadašnja istraţivanja i ostvarena rešenja kao i primena novih materijala i tehniĉkihrešenja. Korišĉenjem novih iskustava rešavanja sliĉnih problema u razvijenim zemljama i na osnovu dosadašnjihiskustava, predlaţe se optimalno biološko rešenje za izradu budućih idejnih i izvoĊaĉkih projekta mere zaštite irekultivacije oštećenih i uništenih zemljišta.Kljuĉne reĉi: rekultivacija, deposol, tehnologijaAbstractElectric economy of Serbia faces major problems in the field of recultivation and land development during andafter mining operations carried out primarily in open pit mines. Process of coal mining will be permanentlyexcluded from agricultural producing large areas of land quality, which in the later stages with some degree ofsuccess returning the primary aim, the agricultural production. Numerically it is an area of approximately 9.000hectares over, which is directly threatened by the surface exploitation in Kostolac and Kolubara coal basin. This700