stanje i perspektive u rudarstvu i odrţivi razvoj mining present state ...

Rudarstvo 2011 / Mining 2011RAZVOJ BIOTEHNOLOGIJE ZA POLIMETALNI SULFIDNIKONCENTRATBIOTECHNOLOGY DEVELOPMENT FOR POLLYMETALICSULFIDE CONCENTRATEVladimir Cvetkovski 1 , Vesna Conić 1 Suzana Dragulović 1 Milovan Vuković 2 MilenaCvetkovska 31 Institut za Rudarstvo i Metalurgiju, Bor, 2 Univerzitet u Beogradu, Tehnĉki Fakultet u Boru,3 Univerzitet u Beogradu, Hemijski fakultet Beograd.RezimeBioluţenje i indirektno bioluţenje su biotehnološki procesi, koji predstavljaju vaţnu prednost, naroĉto za tretmanpolimetalnih koncentrata, kojim se ostvaruje visoko iskorišćenje metala, znaĉajna kinetika ekstrakcije metala,oksidacija sumpora do elementarnog stanja (bez formiranja sumporne kiseline i bez rastvaranja pirita), upotrebakonvencionalnih reaktora (bez aeracije) i standardna procesna oprema.Sa druge strane, razvoj visoko-efikasnihbioreaktora za oksidaciju fero jona omogućio je progres ka potencijalnoj komercijalnoj primeni inovativne biohidrometaluršketehnologije, naroĉito za polimetalne koncentrate sa visokim sadrţajima cinka i olova, kojisadrţe vredne metale bakar, srebro, zlato.Biohidrometalurškim postupkom mogu se procesirati veliki brojkoncentrata sa sadrţajima u granicama 15% do 60% Zn, koji sadrţe olovo i prateće metale. Primenom direktnogi indirektng bioluţenja proizvode se katodni bakar i cink procesima solventne ekstrakcije i elektrolizombioluţnih rastvora. Olovo se dobija u obliku komercijalnih soli, dok srebro i zlato cijanidno/kiselinskimrastvaranjem i hemijskom precipitacijom, ili topljenjem bioluţnog nerastvornog ostatka u Dore peći do doremetala.Kljuĉne reĉi: Biotehnologija, Bioluţenje, Sulfidni Koncentrati, MetaliAbstractBioleaching and indirect bioleaching is a biotechnology that presents important advantages when apply tobioprocessing of zinc and zinc polymetallic concentrates such as high metals recovery, fast kinetic of 4-5 hoursto get full metals extraction, sulphur oxidation to elemental sulphur (avoiding sulphuric acid generation, whilepyrite mineral remains untouched), and use of conventional reactors (aeration is not required) and normalprocess equipments.On the other hand, the development of high-efficiency bioreactors for ferrous iron biooxidationbased on flooded fixed-bed model has opened the way to succeed in the potential commercialapplication of this innovative bio-hydrometallurgical technology, being especially attractive to benefit zinc andlead bulk or polymetallic concentrates containing and recovering other valuable metals like copper, silver andgold.In addition, a great variety of concentrates is feasible to be processed, e.g. in the range of 15% to 60% Zn,Pb and metals content. By bioleaching and indirect bioleaching technology applied on polymetallic concentrateswill be produced electrolytic copper and zinc plates via solvent extraction and electrowinning of bioleachsolutions. Lead is recovered as commercial salt product, while silver and gold are recovered by cyanidation/acidleaching, and chemical precipitation, or smelting in Dore furnace to dore metal.Keywords: Biotechnology, Bioleaching, Sulfide Concentrates, Metals1. UvodOsnovni cilj ovog rada je da predstavi osnovni koncept integracije bioprocesa sa odgovarajućimhidrometalurškim procesima sa ciljem da se istraţi i predloţi integralni biohidrometalurški proces zaefikasnu ekstrakciju metala iz sulfidnih mineralnih resursa.S obzirom na raznolikost i komleksnot mineralnih resursa, razmatrani su kolektivni Cu-Zn-Pb-Ag-Ausa preovladavajućim sadrţajima Zn i Pb i kolektivni koncentrat sa preovladavajićim sadrţajem Cu, saciljem da se odrede najpovoljniji bioprocesi. Tehnike direktnog i indirektnog bioluţenja razmatrana suu ovom radu.663