stanje i perspektive u rudarstvu i odrţivi razvoj mining present state ...

Rudarstvo 2011 / Mining 2011MOGUĆA KONTAMINACIJA DEPOSOLA POVRŠINSKOGKOPA RAŠKOVAC TOKSIĈNIM ELEMENTIMAPOSSIBLE CONTAMINATION OF SURFACE MINE DEPOSOLRASKOVAC TOXIC ELEMENTSNenad Malić 1 , Una Matko-Stamenković 2 , Miladin Trbić 31Rudarski institut Banja Luka, Banja Luka, Republika Srpska - BiH2EFT Group,Beograd, Srbija3EFT – Rudnik i termoelektrana Stanari , Republika Srpska - BiHRezimeIndustrijalizacija i rudarski radovi su znaĉajni zagaĊivaĉi ţivotne sredine i ĉesto mogu da prouzrokujukontaminaciju zemljišta toksiĉnim jedinjenjima, ako se ne primјenjuju sva raspoloziva sredstva za sprјeĉavanjezagadjenja, uz detaljan monitoring za praćenje stanja ţivotne sredine. U radu je analiziran sadrţaj nekihpotencijalno toksiĉnih hemijskih elemenata u tehnogenim zemljištima (deposoli) površinskog kopa Raškovac uStanarima. Graniĉne vrijednosti za maksimalno dozvoljene koncentracije teških metala u zemljištu predstavljajuznaĉajni oslonac u ocjenjivanju zagaĊenosti zemljišta ovim preteţno toksiĉnim elementima. Izvršeno jeporeĊenje sadrţaja elemenata u odnosu na domaće i inostrane pravilnike o maksimalno dozvoljenim koliĉinamaštetnih elemenata preteţno teških metala u zemljištu. UtvrĊene vrijednosti sadrţaja elemenata ispitivanogpodruĉja ukazuju na nisku koncentraciju istih. Monitoring formiranih deposola na moguća toksiĉna jedinjenjatreba nastaviti i dalje tokom eksploatacije uglja i kasnije planirane rekultivacije.Kljuĉne rijeĉi:Rudarski radovi, tehnogena zemljišta, teški metali, graniĉne vrijednosti, Raškovac – Stanari.AbstractIndustralization and mining operations might be the significant polluter of the environment and might causetoxic soil contamination, if not all available means of pollution prevention is used. This paper analyzes thecontent of some potentially toxic chemical elements in technogenic soils (deposol) of surface mine Raškovac atStanari mine. Limitng values of maximum allowable concetrations of heavy metals in soil important mainstay inthe evaluation of soil pollution. The comparasion of the element content in relation to domestic and internationalregulations on maximum allowable quantities of harmful elements mainly heavu metals in the soil is presented.Established values of the contents of elements examined in the are indicate low concentrations of the same.Established deposol monitoring of the possible toxic compounds should continue during coal mining andreclamation later.Key words:Minning operation, tehnogenic soil, heavy metals, limiting values, Raskovac - Stanari.UvodProblematika zagaĊenja ţivotne sredine podrazumjeva kvantitativne i kvalitativne promjene bioloških,hemijskih i fiziĉkih osobina (vode, vazduha, zemljišta i dr.), što za posljedicu ima narušavanjezakonitosti i ravnoteţe ekosistema [Sekulić, 2003]. Ovaj rad je usmjeren na potencijalnukontaminaciju zemljišta kao veoma teško obnovljivog prirodnog resursa. Zemljište je izmeĊu ostalihsvojih funkcija kolektor organskih i neorganskih hemikalija koje dospjevaju iz razliĉitih izvora i narazliĉite naĉine. Tako opterećeno moţe biti sekundarni izvor zagaĊenja ostalih dijelova ekosistema –vode, biljaka koje se uzgajaju na kontaminiranom zemljištu, vazduha i ĉovjeka kao krajnjeg korisnika[Tanĉić Nadeţda, 1993].Kontaminacija prirodnih i tehnogenih zemljišta je konstantan proces današnjice, najĉešće uzrokovanljudskom aktivnošću. Kontaminacija zemljišta u vidu neograniĉenih procesa predstavlja stanje koje534