stanje i perspektive u rudarstvu i odrţivi razvoj mining present state ...

Rudarstvo 2011 / Mining 20112. VJEŠTAĈKO PODIZANJE ŠUMA – POŠUMLJAVANJEVješataĉko podizanje šuma ili pošumljavanje ima u suštini dva osnovna cilja, tj. formiranje: 1.ekonomske, ili proizvodne šume i 2. zaštitne (prvenstveno zaštita od erozije) šume. Izbor naĉina podizanjašuma zavisi od uslova sredine, bioloških svojstava vrste sa kojom se pošumljava i ekonomskihmogućnosti. Na lošim staništima klase deposola u startu treba odbaciti ideju o jeftinom vještaĉkompodizanju šuma. Vještaĉko podizanje šuma pruţa mogućnosti introdukcije vrsta ili rasa koje susuperiornije u odnosu na autohtone, a to je znaĉajna prednost za sastojine koje se podiţu na degradiranimpodruĉjima površinskih kopova. Vještaĉkim pošumljavanjem sadnjom sadnica moţe se ostvariti taĉna ipodjednaka gustina biljaka. Osnivanje guste kulture sadnjom poţeljna je varijanta u prvim godinamaophodnje zbog ĉinjenica da se tada odigrava intenzivna prirodna selekcija izmeĊu sadnica, ali je obiĉno iveoma skupa.3. CILJ I METOD RADAKonkretne mjere i aktivnosti na efikasnom popravljanju stanja u domenu zaštite ţivotne sredine, morajubiti cilj menadţmenta koji izvodi radove na pošumljavanju poremećenih zemljišta-deposola rudniĉkihodlagališta otkrivke i jalovine.Cilj ovog rada je definisanje osnovne strukture dokumenta, ĉija izrada će doprinijeti poboljšanjupostojećeg stanja ţivotne sredine prvenstveno na prostoru površinskog kopa. Primijenjeni metod rada jeanaliza i konsultacija struĉne i nauĉne literature iz oblasti rekultivacije i pošumljavanja.4. TEHNOLOGIJA I TEHNIKA POŠUMLJAVANJA4.1. Izbor vrsta za pošumljavanje deposola i sastva kulturaIzbor vrsta za pošumljavnje deposola rudniĉkih odlagališta vrši se shodno ekološkim karakteristikamaterena, prvenstveno orografskim prilikama (ravni dijelovi ili kosine) i pedološkim karakteristikama, ijedna je od najvaţnijih odluka, koja dalje sugeriše naĉin pripreme zemljišta, metod pošumljavanja, njeguposaĊenih sadnica i ostale faze pošumljavanja. Uopšte uzevši, lokalne vrste i rase imaju prednost upošumljavanju, mada ne treba odbaciti i strane vrste (duglazija, borovac, bagrem, crveni hrast,evroameriĉke crne topole i dr.), koje mogu biti bolje produktivnosti i kvaliteta drveta.U nepovoljnim uslovima sredine što je sluĉaj i kod deposola, najĉešće se koriste tzv. pionirske vrste,sposobne da na lošem staništu obezbijede šumski pokrivaĉ u obliku predkulture. Pošto obavi svoju ulogupredkultura najĉešće ustupa mjesto trajnoj šumi. Pionirske vrste su bijeli i crni bor, panĉićeva omorika,breza, bagrem, jasika, crni grab, crni jasen, iva, rakita itd.Danas je, razvojem pošumljavanja kao nauke iprakse, definisano da je osnovna jedinica pošumljavanja „vrsta―. Tako se u savremenom pošumljavanjunastoje saditi „ekotipovi―, „edafotipovi― „cenotipovi― i u okviru njih najbolji „biotipovi―. Kao jedinicapošumljavanja moţe biti i „klon― „forma― „sorta― ili „kultivar―. Pravilan izbor vrsta za pošumljavanjeuslovljen je mnoštvom ĉinilaca meĊu kojima su najvaţniji: 1. usklaĊenost izmeĊu stanišnih uslova ibioekoloških osobina vrste, 2. podesnost vrste za ostvarivanje postavljenog cilja gazdovanja, 3.prilagoĊenost naĉinu gazdovanja u šumskouzgojnom smislu, 4. uticaj date vrste na stanište (vezivanjezemljišta, stvaranje stelje za brzo humificiranje i sl.), 5. brz prirast u mladosti, naroĉito u visinu, 6.otpornost prema oštećenjima pod uticajem negativnih abiotiĉkih i biotiĉkih ĉinilaca, 7. troškovi podizanjakulture i mogućnost ostvarivanja prihoda od prorednog materijala i/ili dopunskih proizvoda.485