Afleiðsla og samsetning - Orðabók Háskólans

48 2 UM AFLEIÐSLU OG SAMSETNINGU ί GENERATίFRI MÁLFRÆÐIThis lexicon-as-toxic-waste-dump view has persisted in much work in (at least GB)syntax, and seems to be part of the explanation for the rather curiously careless attitudetowards morphological details that one often finds in syntax work.(Sproat 1993:236)Leiðin sem Lieber fer til að gera grein fyrir þeim líkindum sem eru milli setningagerðarog orðmyndunar er engan veginn eina aðferðin sem fram hefur komið á síðustuárum. Hún gengur þó mun lengra en flestir aðrir þar sem hún vill afnema skilin millisetningarhluta málkerfisins og orðmyndunarinnar að fullu og flytja orðmyndunina alla ísetningarhlutann. Aðrir sem fást við svipað efni velja þá leið að gera ráð fyrir því að lögmálþau sem gilda um setningagerð gildi líka um orðmyndun, sem samt sem áður fer framí orðasafninu. Þar má t.d. nefna Hale & Keyser (1993) og Peter Ackema (1995). 59 Meðaðferðum á borð við þær sem þessir málfræðingar beita er reynt að brjóta þann múr semgeneratífir málfræðingar virðast hafa reist á milli orðasafns og setningarhluta málkerfisinssem minnir um margt á bannið við blöndun sviða hjá formgerðarsinnum.2.6 NiðurstaðaAllir þeir höfundar sem hér hefur verið fjallað um greina á milli afleiðslu og samsetningará hefðbundinn hátt, a.m.k. í orði kveðnu. Við nánari skoðun kemur síðan í ljós aðmunurinn á viðhorfinu til þessarar skiptingar er allnokkur. Klassísk togstreita milli hljóðsog forms annars vegar og milli forms og merkingar hins vegar gerir það að verkum aðskilin milli afleiðslu og samsetningar eru ekki skörp þar sem flokkun eftir mismunandiforsendum, formi, merkingu, hljóðkerfislegri hegðun o.s.frv., stenst ekki alltaf á. Togstreitaaf öðru tagi kemur svo líka fram vegna þess að alltaf er verið að reyna að setjafram einfalt og vel skilgreint líkan af málkerfinu og til þess að það sé mögulegt er gjarnanbrugðið á það ráð að afmarka einstaka hluta í kerfinu og skilgreina síðan sambandið ámilli þeirra, oft tiltölulega þröngt eins og t.d. í Aspects-líkaninu og hjá þeim formgerðarsinnumsem aðhylltust bannið við blöndun sviða. Nýjar hugmyndir koma síðan gjarnanfram þegar reynt er að brjótast út úr ríkjandi kerfi til þess að ná fram alhæfingum semeiga við sameiginlega eiginleika ferla sem viðtekið er að eigi heima í aðskildum sviðumeða hlutum málkerfisins. Þetta á t.d. við um það þegar Kiparsky brýtur niður múrinn ámilli hljóðkerfisreglna og orðmyndunar og þegar Lieber bendir á líkindin milli orðgerðarog setningagerðar. Aðferðafræðin tekur þá gjarnan mið af viðteknum venjum í báðumþeim sviðum sem verið er að fást við, t.d. hljóðkerfisfræði og orðmyndun hjá Kiparskyog setningafræði og orðmyndun hjá Lieber. Þetta leiðir síðan til flokkadrátta meðal orðmyndunarfræðinga.Í verkum þeirra generatífu málfræðinga sem hér hefur verið fjallað um er verið að fástvið virk ferli í málkerfinu, þ.e. í orðmynduninni, eins og reyndin er jafnan í generatífrimálfræði en með þeim hætti má líta fram hjá ýmsum óregluleika í orðasafni sem skýrður59 Ackema (1995:1) skiptir viðhorfum af þessu tagi niður í fjóra flokka:1. Setningagerð og orðmyndun eru algjörlega aðskilin fyrirbæri (sjá t.d. Lieber 1981 og Di Sciullo &Williams (1987) [og Aronoff, Anderson og Kiparsky o.fl.]).2. Orðmyndun ræðst af setningarlögmálum og fer fram í setningarhluta málkerfisins (sjá t.d. Drijkoningen(1994) og Bok-Bennema (1994) [og Lieber, eins og hér hefur komið fram]).3. Orðmyndun fer fram í setningarhluta málkerfisins en ræðst af sérstökum orðmyndunarlögmálum (sját.d. Baker (1988a)).4. Orðmyndun fer fram í orðasafni en þar gilda sömu lögmál og í setningarhlutanum (sjá t.d. Ackema(1995)).