Afleiðsla og samsetning - Orðabók Háskólans

46 2 UM AFLEIÐSLU OG SAMSETNINGU ί GENERATίFRI MÁLFRÆÐIhríslum af gerð (12)b (1992:35, merkt (13)a. og (13)b. þar):(12) aN 0bN 0A 0N -1A 0N 0happy nesshappy nessRök Lieber fyrir því að gera ekki ráð fyrir vörpunum innan orða eru svipuð því sem nefnter í nmgr. 37 í kaflanum um Selkirk hér að framan (sjá bls. 35).Markmið Lieber er að sanna að vensl liða í orðum lúti sömu lögmálum og vensl orðaí setningum, þ.e. að hausar í orðum hagi sér á sama hátt og hausar í setningarliðum.Röð hauss og fylliliðar (complement), hauss og viðhengis (adjunct) og hauss og ákvæðis(modifier) og ákvæðisliða (specifier) ákvarðast þá af sömu lögmálum í orðum og setningumog sömu lögmál gilda um úthlutun merkingarhlutverka og stjórnun innan orða og ísetningum. 56(13) Licensing Conditionsa Heads are initial/final with respect to complements and adjuncts.i. Theta-roles are assigned to the left/right.ii. Case is assigned to the left/right.b Heads are initial/final with respect to specifiers.c Heads are initial/final with respect to modifiers.(Lieber 1992:35)Kenningu sína prófar Lieber aðallega með því að bera saman tagalog og ensku, en tekurlíka dæmi úr hollensku og frönsku. Í tagalog eru setningarlegir hausar og hausar íorðum vinstra megin, samkvæmt gögnunum sem Lieber setur fram, þ.e. „Complements,modifiers, and specifiers all follow heads . . . “ (1992:43). Forskeyti sem breyta orðflokkieru líka algeng í málinu (skv. Lieber), og merkingarlegir hausar í samsettum orðum í tagalogeru vinstra megin í orði. Frá þessu eru fáar undantekningar, en þær eru þó til. Þar semLieber er aðeins að fást við virka orðmyndun lætur hún ýmsa sérvisku í orðaforðanumekki hafa áhrif á kenningu sína. Samkvæmt Lieber eru gildin í ensku andstæða gildannaí tagalog, enda kemur það heim og saman við orðaröð í setningum. Um ensku gildir þáþetta:(14) Licensing Conditions: Englisha Heads are initial with respect to complements and adjuncts.b Heads are final with respect to specifiers.c Heads are final with respect to modifiers.(Lieber 1992:54)Samkvæmt þessu er eðlilegt að ákvæðisliðir (specifiers) og ákvæði (modifiers) fari á undanhausnum í samsettum orðum í ensku þannig að í þeim sé hægri haus, rétt eins og íenskum nafnliðum, til dæmis. Í samsettum orðum sem innihalda sagnir og rökliði þeirraætti rökliður sagnarinnar að fylgja henni, eins og í orðinu pick-pocket ‘vasaþjófur’ en slíkorð eru reyndar mjög fá í ensku og mun algengara er að samsett orð í ensku hafi hægrihaus, eins og í íslensku. Þar grípur Lieber til þess ráðs að segja að virkasta orðmynduní samsettum orðum sé í raun leifar frá eldra málstigi en fornenska var SOV-mál: „It is56 ¯X-kerfið hjá Lieber er byggt á Stowell (1981). Eitt af grunnatriðum hans í ¯X-kenningunni er að haus séalltaf yst í X’. Samkvæmt því eru hausar í orðum hjá Lieber líka alltaf fremst eða aftast í orði.