Afleiðsla og samsetning - Orðabók Háskólans

42 2 UM AFLEIÐSLU OG SAMSETNINGU ί GENERATίFRI MÁLFRÆÐInatural languages; but there are other ways to approach these problems as well . . .(Anderson 1988:158–159)Þar sem aðskeyti (hér bæði beygingarendingar og afleiðsluaðskeyti) eru aðeins hluti afreglum hafa þau engan orðflokk í sjálfum sér, enga merkingu eða setningafræðileg einkenniog eiga sér í verunni engan sjálfstæðan tilverurétt. Munurinn á þeim og samsetningarliðumer þá algjör, þar sem samsetningarliðirnir (sem eru ‘orð’ hjá Anderson) erules í orðasafninu. Með þessu virðist Anderson setja upp mjög stíf skil milli samsetningarannars vegar og beygingar og afleiðslu hins vegar. Hann hefur þar að auki lengi veriðkunnur fyrir að skilja ákveðið á milli beygingar og afleiðslu og segja að afleiðslan séorðasafnsferli, en beygingin sé háð setningagerð og hana sé þar af leiðandi ekki hægt aðeinangra algjörlega í orðasafninu. Setning Andersons í greininni „Where is morphology?“birtir í hnotskurn afstöðu þeirra sem aðhyllast Weak Lexicalist Hypothesis: „Inflectionalmorphology is what is relevant to syntax“ (1982:587). 49Þrátt fyrir þann algjöra eðlismun sem Anderson telur að sé á samsetningu og afleiðsluþá gerir hann ekki ráð fyrir algjöru banni við blöndun sviða, á borð við það sem sumirgeneratífir málfræðingar virðast hafa tekið í arf frá formgerðarsinnum. Hann segir t.d. aðinnri gerð orða sé aðeins hægt að skilja með því að vísa út fyrir orðasafnið og hafnar þarmeð Aspects-líkaninu og öðrum líkönum af sama tagi:. . . word structure can only be understood as the product of interacting principles frommany parts of the grammar: at least phonology, syntax, and semantics in addition tothe ‘lexicon’. As such, this is not a theory that deals with the content of one box ina standard flowchart-like picture of a grammar, but rather a theory of a substantivedomain whose content is widely dispersed through the grammar.(Anderson 1992:2)Í reynd verður þó enn erfiðara að sjá hvernig upplýsingar úr einum hluta málkerfisinsgeta nýst í öðrum hluta hjá honum en í hefðbundnu líkani þar sem takmarkanir eru áblöndun sviða. Orðin sem orðmyndunarreglur hans skila hafa enga innri byggingu, aðskeytiog endingar hafa enga stöðu sem setningarlegar einingar (og geta t.d. ekki veriðkvistir í hríslu) og þau eru þess vegna alveg ógagnsæ utan orðasafnsins. Reglur Andersonsum samsett orð eru hins vegar orðgerðarreglur sem raða saman lesum og munurinná afleiðslu og samsetningu er því svo algjör að hann hefur a.m.k. sömu áhrif og bannvið blöndun sviða. Þá gerir hann heldur ekki ráð fyrir því að setningarreglur geti veriðinntak í orðmyndunarreglur sem verka aðeins í orðasafninu og aðeins á orðasafnseindir.Setningarreglur geta hins vegar alls ekki verkað í orðasafni:. . . a lexical rule might well presuppose the application of another lexical rule, but itought not to presuppose the application of a syntactic rule, since such rules could notin principle apply within the lexicon. (Anderson 1992:41)Loks eru orðmyndunarreglur Andersons raðaðar þar sem aðskeyti hans eru ekki orðasafnseiningarog þau er því ekki hægt að skilyrða á nokkurn hátt til að taka fram í hvaðaumhverfi þau geta komið fyrir. Þetta segir Anderson sjálfur (1992:123–124) að sé gertá sama hátt og í bók hans um hljóðkerfisfræði, The Organization of Phonology (1974).Skorðurnar sem hann setur með þessu öllu eru a.m.k. á við hefðbundið bann við blöndunsviða, þrátt fyrir að hann geri ekki ráð fyrir hefðbundnu líkani á borð við Aspects-líkanið.Til þess að skýra aðeins í hverju munurinn á orðmyndunarreglu og orðgerðarreglu hjáAnderson er fólginn má nefna hvernig hann gerir grein fyrir bandstaf (eða tengihljóði) í49 Sbr. líka: „. . . inflectional morphology is the area in which principles of syntactic structure and of wordformation interact with one another ...“ (Anderson 1992:101).