Afleiðsla og samsetning - Orðabók Háskólans

2.5 Afstaðan til afleiðslu og samsetningar ί frumheimildum 41til þeirra sem fást við hljóðkerfislega þætti orðmyndunarinnar. 47 Í kafla 3.3.4 hér á eftirverður fjallað um kandídatsritgerð Þorsteins G. Indriðasonar sem byggir á kenningumKiparskys.2.5.5 Stephen R. Anderson og A-Morphous MorphologyÍ bókinni A-Morphous Morphology (1992) setur Stephen R. Anderson fram heildarkerfium orðmyndun sem um margt er frábrugðið því sem hefur verið nefnt hér á undan. Einsog nafn bókarinnar sýnir gerir hann ekki ráð fyrir myndani sem einingu í orðhlutafræðisinni; hún er að öllu leyti byggð á orðum, orðmyndunarreglum (Word Formation Rules)sem breyta orðum á tiltekinn hátt (en felast ekki í samröðun) og orðgerðarreglum (WordStructure Rules) sem raða saman orðum (eða lesum) 48 í orð. Samkvæmt Anderson eruorðmyndunarreglur ferli (process, sbr. umfjöllun um Word and Paradigm í kafla 2.3.2 hérað framan) og þær gilda um afleiðslu og beygingu en orðgerðarreglur eru samröðunarreglurog mynda samsett orð og því er grundvallarmunur á þessu tvennu. Rök Andersons fyrirþví að gera þennan greinarmun eru þau að ferliskenningin sé mun sveigjanlegri og ráðibetur við ýmiss konar myndbrigði sem eru sérstaklega áberandi í afleiðslu og beygingum.Því eru enda engin takmörk sett hvaða myndbrigði rúmast innan slíkrar kenningar þar semhvert orð (sem strengur) breytist einfaldlega í aðra orðmynd fyrir áhrif reglunnar. Þá þarfekki lengur að hafa áhyggjur af því hvaða áhrif tiltekinn orðhluti hefur á annan orðhluta(þ.e. venjulega ending á stofn), heldur breytist strengurinn einfaldlega sem heild fyrir áhrifreglunnar. Viðhorf Andersons koma skýrt fram í eftirfarandi broti úr yfirlitskafla hans umorðhlutafræði í Newmeyer (1988), Linguistics: The Cambridge Survey I:On grounds of descriptive coverage, it seems clear that the process view is (potentially)less restrictive than the item-based view. This is because the presence of any givenformative marking a particular category can always be described as a process thatadds the relevant phonological material to a more basic stem in the presence ofthat category; but the opposite does not hold. Admitting morphological processesof other than this limited sort (simple affixation) thus runs the risk of weakening thetheory, and calls for further investigation of the precise formal limits of morphologicalsystems. One response might be to maximally narrow constraints on the expressivepower of the rule formalism, so as to exclude rule types that are not attested in47 Í þessum kafla er lagskiptingin talin órjúfanlegur hluti af kenningu Kiparskys, eins og hann gerir sjálfur.Lagskiptingin er samt ekki eina leiðin til að setja fram kenningu sem gerir grein fyrir samspili orðmyndunar- oghljóðkerfisreglna, eins og Geert Booij og fleiri hafa bent á:I would like to point out that, contrary to popular belief, the theory of level ordering is notan essential subtheory of Lexical Phonology. The basic claim of Lexical Phonology is thatphonology and morphology interact in specific ways and in particular that the outputs of certainphonological rules are available as inputs for morphological processes. Whether the theory oflevel ordering is a correct theory or not does not affect this basic claim of Lexical Phonology.(Booij 1989:28)Stephen R. Anderson bendir á sambærilegan hlut í greininni „On the Interaction of Phonological Rules ofVarious Types“ (1975:43) en þar segir svo:It is certainly the case that, ceteris paribus, a morpholexical rule will generally precede aphonological one . . . From the fact that such a relative ordering of rules obtains generally,however, it does not by any means follow that an organization of the grammar along the abovelines will always be possible.Grein Andersons er skrifuð áður en kenning Kiparskys um lexíkalska hljóðkerfis- og orðmyndunarfræði komfram en efnislega er niðurstaða Andersons sú sama og Booijs.48 Anderson hefur breytt orðalagi sínu, á sama hátt og Aronoff (sjá nmgr. 17 á bls. 22), þannig að hann segistnú gera ráð fyrir lesi, þ.e. orði án virkrar beygingarendingar („word minus (productive) inflectional affixation“)sem grunneiningu í orðmyndun, í stað þess að tala um orð (Anderson 1992:71).