Afleiðsla og samsetning - Orðabók Háskólans

38 2 UM AFLEIÐSLU OG SAMSETNINGU ί GENERATίFRI MÁLFRÆÐImismunandi skilyrðingu hljóðkerfisreglna með röðuðum lögum í stað þess að gera ráðfyrir mismunandi skilum sem fylgja hverju aðskeyti (eins og gert er t.d. í Sound Patternof English (Chomsky og Halle (1968) og hjá Aronoff og Selkirk, eins og lýst er hér aðframan). Í greinunum sem eru skoðaðar í þessum kafla fæst Kiparsky einungis við enskaorðhlutafræði en í kafla 3.3.4 hér á eftir verður komið að umfjöllun um íslenska orðmyndunsamkvæmt þessum kenningum. Hér verður því látið duga að lýsa helstu einkennumkerfisins í mjög grófum dráttum til þess að sýna hvaða mynd Kiparsky virðist gera sér afmuninum á afleiðslu og samsetningu án þess að fara í röksemdafærslu hans, enda virðisthún vera afskaplega bundin ensku í greinunum tveimur sem hér eru til umræðu.Underived lexical itemsLevel 1 morphologyLevel 1 phonologyLevel 2 morphologyLevel 2 phonology. . . . . .Level n morphologyLevel n phonologyLexiconSyntaxPostlexical phonology(8) Líkan Kiparskys (Spencer 1991:110)Eins og sjá má af myndinni hér á undan skiptir Kiparsky orðasafninu í þrjú lög tilað gera grein fyrir enskri orðmyndun. Inntakið í víxlverkandi orðmyndunar- og hljóðkerfisreglureru grunnorð (eða ‘grunnles’, underived lexical entries). Á fyrsta stigi í orðmynduninnií ensku er afleiðsla með aðskeytum þeim sem hjá Siegel (1974) eru talintil I. flokks og óreglulegar beygingar (þ.e. aðskeyti (orðmyndunaraðskeyti og beygingarendingar)með skilum sem merkt eru með ‘+’, t.d. í Chomsky og Halle (1968) og Aronoff(1976)) og síðan verka viðeigandi hljóðkerfisreglur á afleidda orðið (áherslureglur og reglurum stýfingu). Á næsta stigi eru aðskeyti sem talin eru til II. flokks og samsett orð ogþar verka áherslureglur samsettra orða. Á þriðja og síðasta stigi eru síðan reglulegar beygingar,ásamt viðeigandi hljóðkerfisreglum.Ýmis afbrigði af þessu kerfi hafa verið sett fram og því hefur verið beitt á ýmis tungumál.Hér fylgir listi yfir helstu einkenni kerfisins en rétt er að geta þess að ekki eru allirsammála um þessi atriði: 42(9) a Orðasafnið skiptist í lög sem ákvarðast af eiginleikum aðskeyta og önnur orðmyndunarferliraðast á sama hátt. Reglur verka í röð sem ákvarðast af lögunumí orðasafninu. Flæðið í líkaninu er aðeins í eina átt.42 Ýmis frávik eru frá þessu sem of langt mál væri að rekja hér, t.d. í sambandi við lykkjur og hringstreymi.Hér er, auk greina Kiparskys sjálfs, stuðst við Katamba (1993, sjá t.d. samantekt á bls. 133), Spencer (1991),Carstairs-McCarthy (1993), Mohanan (1986), Packard (1990) og Kaisse & Shaw (1985).