Afleiðsla og samsetning - Orðabók Háskólans

)/.££-+0).+43+./)36 2 UM AFLEIÐSLU OG SAMSETNINGU ί GENERATίFRI MÁLFRÆÐIlýsingarorð (A) og sagnir (V). (Smáorð (particles) eru táknuð með P.) Samkvæmt þessuer samsetningin aðeins fullkomlega virk í nafnorðum:(7)+*,/021).087£65(Selkirk 1982:16)Munurinn á virkni í samsetningu og afleiðslu er eitt af þeim atriðum sem Selkirk telurmæla á móti því að reyna að sameina reglur um samsetningu og afleiðslu og láta einagerð af reglum ná yfir allt saman, þ.e. að láta orðflokksgildið sjálft nægja en sleppa sérmerkingunni¨ við orðflokksgildi aðskeytanna í reglunum sjálfum og láta duga að merkjalesin með því. Ef ein gerð af reglum væri notuð þá jafngilti það því að segja að götin ísamsetningu í ensku væru tilviljunarkennd fyrirbæri en hugmynd Selkirk er sú að götin íorðmynduninni séu hluti af því sem lýsa verður með orðgerðarreglum fyrir hvert tungumál.Engin leið er að gera grein fyrir götum í regluvirkni í samsettum orðum nema meðþví að taka fram í reglunum sjálfum hvað er leyfilegt en afleiðslu er hægt að lýsa meðalmennari reglum vegna þess að takmarkanirnar koma fram í því hvaða aðskeyti eru tilí hverju tungumáli, þ.e. í flokkunarrömmum einstakra aðskeyta. Orðgerðarreglur Selkirkum samsetningu eru því tungumálsbundnar (language specific) og hún tekur fram að orðgerðirsem ekki koma fram í samsettum orðum í ensku finnist í öðrum tungumálum: 39The case that the gaps in the English compound paradigms do not follow from universalprinciples is easily made, for the compound types missing in English do occurin other languages. (Selkirk 1982:18)Ekki þarf að sýna götin í afleiðslunni sérstaklega þar sem þau stafa af takmörkunum í orðasafninusjálfu, einfaldlega vegna þess að aðskeyti til að mynda orðgerðirnar sem vantareru ekki til:. . . the gaps are represented merely as an (accidental) fact about the lexicon (that is,the list of items it contains), not as a fact about the structural configurations possiblein the language. (Selkirk 1982:83)Selkirk telur líka að rök úr öðrum hlutum málkerfisins sýni að samsett og afleiddorð séu ólík fyrirbæri sem ekki á að sameina í orðgerðarreglunum. Hún tekur dæmi afmismuni á virkni hljóðkerfisreglna í samsettum orðum og afleiddum í ensku og segir aðreglurnar verði að „vita“ hvort orðhluti er aðskeyti eða samsetningarliður:That compound word structure is not identical to affixed word structure emerges whenwe consider rules of the grammar which apply to, or interpret, morphological structures. . . An affix is simply not treated like a word by such processes. Ample evidenceof this is available in any treatment of English stress, for example . . . Suffice it to say39 T.d. í íslensku, sjá dæmi í B.A.-ritgerð minni (Kristín Bjarnadóttir 1990b:54) þar sem allir höfuðorðflokkarnirfjórir (nafnorð, lýsingarorð, sagnir og atviksorð) koma fyrir sem fyrri og seinni hluti með öllum öðrumorðflokkum. Sjá líka 5.4.2 hér á eftir.