Afleiðsla og samsetning - Orðabók Háskólans

¸£-++++++++++3++++++++++1¸-++++++++++ÈÂ3++++++++++1166 5 GÖGNIN OG VIÐFANGSEFNIÐÍ ensku virðast samsett lýsingarorð ekki vera mynduð með sagnir að fyrri lið en héreru 160 dæmi um slík orð. Þetta er að vísu ekki há tala og reglan virðist ekki vera mjögvirk en í greiningu á málskilningi hlýtur þó að þurfa að hafa hana með. Dæmi um orð afþessu tagi eru refsigjarn, rennisléttur, sjóðheitur og skjálfraddaður. Því koma engin götfram í reglunni um samsett lýsingarorð í íslensku.5.4.2.3 SagnirÍ reglunum hjá Selkirk kemur fram að samsettar sagnir í ensku eru aðeins myndaðar meðsmáorð að fyrri lið. Í íslensku koma fyrir dæmi um alla orðflokka á undan sögnum, m.a.s.samtenginguna ef eins og sést hér í reglunni: 51(31) Samsettar sagnir:++++++++++*,²³µ´·³µÓ¸Ì ±°°@º ¹°O±°L»O¼¸½E¾B±°++++++++++4++++++++++*,ÆÅɵÉÂÃrÂI¿ÀÄÅÈµÊ ÂÃÄEÂGÁ Â÷ʷÆÈÇÁʵÊalhæfa, endurstaðfestafastbinda, smáeyðileggjaaðskilja, gjörónýtaefkveða, efmælajákvæðaaurbera, röntgenrannsakaþríendurtaka, einræktasérsmíða, sjálfmenntastbrennimerkja, þeytivinda++++++++++4Stærsti flokkurinn er samsettar sagnir með smáorð að fyrri lið en það er eina gerðin semfinnst í ensku, samkvæmt Selkirk. Áhugaverðasti flokkurinn þarna eru sennilega sagnirsem hafa nafnorð að fyrri lið en í íslensku er sá flokkur næststærstur, samkvæmt tölunumhér að ofan og munar þar aðeins örlitlu. 52 Dæmi um sagnir með lýsingarorð að fyrri lið erulíka talsvert mörg og götin í reglunni eru engin; þarna eru m.a.s. dæmi um samtengingarog upphrópun sem fyrri lið.5.4.2.4 AtviksorðSelkirk hefur atviksorð ekki með í reglum sínum um samsett orð og í íslensku er erfittað setja fram slíkar reglur þar sem orðmyndun í atviksorðum er oft og tíðum mjög einkennileg,eins og fram kemur í 4. kafla hér að framan. Eftirfarandi regla er því birt meðþeim fyrirvara að margt er óljóst um þá orðmyndun sem að baki liggur og tölurnar eru þvíóáreiðanlegar. Það er þó ljóst að höfuðorðflokkarnir geta verið fyrri hlutar í atviksorðum,þótt sagnir séu að vísu mjög fáar.51 Samsett og afleidd orð með tengingum að fyrri lið koma oft spánskt fyrir sjónir og finnast helst í stærðfræðiorðum,t.d. eðun, ogun, néeðun og néogun í Tölvuorðasafni (1986).52 Til þess að fullvinna samanburðinn við ensku væri gott að athuga rökliði með samsettu sögnunum þar semnafnorð er fyrri hluti og bera þá saman við rökliði með grunnsögnum en hér gefst ekki tími til þess. Vel má fellaefni af þessu tagi inn í gögnin síðar, bæði um sagnir og aðra orðflokka.