Afleiðsla og samsetning - Orðabók Háskólans

5.3 Bundnir liðir, aðskeyti og samsetningarliðir 149Þar hlýtur þó fleira að þurfa að koma til en það eitt að í orðhlutunum séu stofnbrigði semaldrei koma fyrir frjáls og hér verða slíkir orðhlutar ekki taldir til forskeyta þar sem í þeimeru óumdeilanlega rætur og þeir gegna ekki málfræðilegu hlutverki.Þá eru þarna dæmi um orðhluta sem koma fyrir sem beygðir fyrri hlutar í orðum ánþess að koma nokkurn tíma fyrir sem sjálfstæð orð, t.d. dánar- í dánardægur en skv. Íslenskriorðsifjabók er þetta beygingarmynd af kvenkynsorðinu dán. Álitamál er hvort orðaf þessu tagi eiga heima hér eða á listanum hér á undan um eiginleg stakmyndön (9) ogbyggist staðsetningin hér á því að málnotandinn sjái skyldleika orðhluta eins og dánar- ogrótskylds orðs eins og dáinn. Mjög er þó óvíst hvernig þessu er farið í einstökum orðumog eins hlýtur hér að vera munur milli manna. Tveir af liðunum geta sennilega líka staðiðsjálfstæðir, þ.e. gervi og vara, en einhverjar hömlur virðast samt vera á dreifingu þeirra.(10) Stofnbrigði og bundnir stofnar:52 kven 0 ! kvenfrelsi33 ger adv ! gersemi 2828 þaul 0 ! þaulspyrja 2923 at adv ! athöfn18 gervi adj ! gerviblóm18 vara adv ! varaforseti14 viður 0 ! viðurloða12 sjald adv ! sjaldgæfur11 dá 0 ! dádýr 3011 loð n ! loðband9 dán f ! dánardægur8 glæsa v ! glæsikona7 gis 0 ! gistenntur7 grand 0 ! grandgæfa5 bryn 0 ! bryndreki5 skar 0 ! skarkoli4 gol 0 ! golbíldóttur3 freð 0 ! freðfiskur, freðmýri2 hryn 0 ! hrynhenda2 sví 0 ! svívirða2 ýkja adv ! ýkjahár1 dratt 0 ! dratthalast1 endrar adv ! endrarnær1 fúk 0 ! fúkyrða1 gjörvi 0 ! gjörvilegur1 hræva 0 ! hrævadaunn1 hrævar 0 ! hrævar1 leiðin 0 ! leiðinlegur1 mæti n ! mætismaður1 stjór m ! stjórborðamegin1 sunn adv ! sunnlands1 vað f ! vaðmál1 vös 0 ! vösólfur1 ævar 0 ! ævargamallLoks er þá að geta nokkurra orðhluta sem eru eins konar afbakanir af ýmsu tagi eðastyttingar, t.d. obbo í obbolítill.(11) Afbakanir:au 0 ! aufúsa, austroka, auvirða, auvirðiobbo 0 ! obbolítill, obbovelba 0 ! bastofaa 0 ! askotihe 0 ! hegrýtisdu 0 ! dulítillass 0 ! assvítihans 0 ! hansvítishitti 0 ! hittifyrraLiðirnir í (10) og (11) verða ekki flokkaðir frekar hér en þeir eiga það allir sameiginlegtað geta ekki verið forskeyti samkvæmt þeim skilgreiningum sem settar hafa verið fram28 Skv. Íslenskri orðsifjabók er þessi orðhluti skyldur sögninni gera. Tengslin eru samt svo óljós að e.t.v. ættiað greina þetta sem e.k. stakmyndan, þrátt fyrir dæmafjöldann.29 Orðhlutinn þaul- kemur líka fyrir frjáls í orðasambandinu spyrja í þaula en er samt greindur hér sem bundiðmyndan vegna þess hve sjaldgæfur hann er og fastbundinn orðasambandinu.30 Hér er í verunni sennilega um fleiri en einn lið að ræða; í dáfallega, dálítill er liðurinn sennilega skyldursögninni dá.