Afleiðsla og samsetning - Orðabók Háskólans

4.5 Greiningaratriðin ί gögnunum 121neðanundirniðriundanniðrímótiniðrundanniðrundirniðurundannorðanframofanafofanáofanundanofanundironímillisuðurundansunnanframumframundirniðriuppáuppeftiruppitiluppíuppumuppyfirutanaðutanviðutanyfirutarfráutarfyrirútafútaffyrirútáúteftirútíútífráútúrútyfirvestrumvesturundanyfrumOrð af þessu tagi eru hér hiklaust greind sem samsett orð og er það enda stutt af stafsetningumargra, svo og af styttum myndum eins og oní, yfrum og suðrum. Sams konarafbrigði koma síðan fram sem samsetningarliðir í greiningarorðum í gögnunum, t.d. íorðunum inneftirleið og framímaður.4.5.3.3.4 SetningarliðirÞað er e.t.v. hluti af arfinum frá formgerðarsinnum (sjá kafla 2.3 hér að framan) að yfirleittvirðist ekki vera ráð fyrir því gert í generatífri orðhlutafræði að setningarliðir geti veriðinntak í orðmyndunarreglur. Bannið við blöndun sviða virðist vera svo lífseigt að margirgefa efni sem erfitt er að greina á annan hátt en sem setningarliði inni í orðum engangaum eða telja orðmyndun af þessu tagi útilokaða. Þessari hugmynd er meira að segjagert svo hátt undir höfði í kennslubók Scalises Generative Morphology (1986) að hljótaþar sérstakt nafn, No Phrase Constraint, en þá vill nú ekki betur til en svo að nafnið áhömlunni brýtur þá hömlu sem þar er verið að lýsa. Í næstu undirköflum er helstu gerðumsetningarliða sem fyrir koma í gögnunum lýst. Alls eru orðin með liðum af þessu tagi 653í aðalgagnaskránni eins og hún er nú og skiptast þeir í nokkra flokka eftir gerð. Brugðiðhefur verið á það ráð að merkja þessa liði ekki eftir orðgerð á sama hátt og önnur orðheldur eru setningarliðirnir merktir sem slíkir í gögnunum, án frekari greiningar. Verðanú sýnd dæmi um hvernig þetta er gert.4.5.3.3.5 Forsetningarliðir sem sjálfstæð atviksorðAtviksorð eru orðflokkur sem erfitt er að henda reiður á eins og augljóst er af orðum semgreind eru sem atviksorð í Ritmálsskrá en þau eru býsna sundurleit. Um þessi orð gildirlíka það sama og áður hefur komið fram; ritháttur í Ritmálssafni leiðir til þess að ýmislegter ritað í einu orði (og þá jafnframt orðflokksgreint í einu lagi) sem rétt eins gæti komiðfyrir í texta í tvennu lagi. Meðal þeirra atviksorða sem svo eru greind í Ritmálskrá eru t.d.eftirfarandi dæmi um forsetningarliði sem allir eru ritaðir í einu orði þar:(36) Atviksorð sem eru forsetningarliðir :austanfjarðarinnanborðsinnanbrjóstsinnanbúðarinnanbæjarinnandjúpsinnandyrainnanfélagsinnanfjarðainnangarðsinnanhandarinnanheimsinnanhéraðsinnanhúsainnanhússinnankaupsinnanklæðainnanlegsinnanlærsinnanrifjainnanskersinnanskipsinnanskólainnanstokksinnantúnsneðanstriksofandalaofandekksofanfataofanfjallsofangarðsofanjarðarofanmálsofansjóarofanstriksofanvatnsofanþiljasunnanfjallssunnanfljótsutanborðsutanbókarutanbúðarutanflokkautanfundarutangarðsutangötuutanhafnarutanhandarutanheimsutanhéraðsutanhliðsutanhússutankleppsutanlandsutanlegs