Afleiðsla og samsetning - Orðabók Háskólans

4.5 Greiningaratriðin ί gögnunum 119(32) Agnarsagnir:I. II. III.aðfrævast *frævast að aðgæta gæta að *aðbúa búa aðaðvara *vara að ?aðhlynna hlynna að *aðdást dást aðafbaka *baka af afdæma dæma af *aðfinna finna aðafeitra *eitra af afgirða girða af *afganga ganga afframreikna *reikna fram framreiða reiða fram *framdraga draga framtileinka *einka til tilsníða sníða til *tilslá slá tilumbera *bera um umskipast skipast um *umræða ræða umAllar þessar gerðir eiga það sameiginlegt að orð sem af þeim eru dregin eru samsett, þ.e.agnirnar bætast framan á sagnarstofninn. Þetta á bæði við lýsingarhætti, sagnleidd nafnorðog önnur afleidd eða samsett orð, t.d. aðfrævun, aðhlynning, aðhlynnandi, aðgæsla,aðgætanlegur, aðgætari, aðdáun og aðdáanlegur. Í greiningunni er sá kostur tekinn aðgera ráð fyrir hliðstæðri grunnmynd að baki allra afleiddu samsettu orðanna sem af agnarsögnumeru dregin og leiða þau öll af samsettum sögnum, án tillits til þess hvort sú mynder til í raunveruleikanum eða ekki. Tilbúnar myndir eru merktar með stjörnu í orðgerðarsviði,eins og allar aðrar viðbótarorðmyndir sem bætt er inn í gögnin, en að auki eruagnarsagnir merktar sérstaklega með tvíkrossi (#) í orðgerðarsviðinu. Greint er á millisagna eins og aðgæta, gæta að og sagna eins og *aðdást, dást að í gögnunum með því aðmerkja þær fyrri með tveimur tvíkrossum (##), sem vísar til þess að bæði samsetta sögninog sögn með lausri ögn séu tækar myndir í málinu, en þær síðari eru aðeins merktar meðeinum tvíkrossi og eru aðeins tækar með lausri ögn. Sagnir eins og aðfrævast sem alltaferu samsettar eru ekki merktar sérstaklega í gögnunum og farið er með þær eins og önnursamsett orð. Merkingarnar í grunnskrá sjást hér á eftir:(33) Merkingar á agnarsögnum:aðdá v *1# að -0 0 að adv g dá v gaðdáanlegur adj 1v aðdáan -an b aðdá v 1# +legur adj vskaðdáari m 1v aðdá -0 0 aðdá v 1# +ari m vskaðgæsla f 1v aðgæt -0 0 aðgæta v 1## +sla f vskaðgæslulaus adj *12 aðgæslu -u ee aðgæsla f 1v laus adj gaðgæta v 1## að -0 0 að adv g gæta v gaðgætinn adj 1v aðgæt -0 0 aðgæta v 1## +inn adj vskaðgætni f *1v aðgæt -0 0 aðgæta v 1## +ni f vskTalsvert er á reiki hvaða agnarsagnir það eru sem teljast tækar sem samsettar sagnir í germynd.Sögnin að aðhlynna var t.d. meðal þeirra sagna sem ég hafði umhugsunarlaust settí flokk með sögnum sem aðeins geta komið fyrir með lausri ögn (og merkt #) en þá heyrðiég hana notaða á förnum vegi í germynd sem samsett orð og þar með fékk sögnin annantvíkross í gögnunum. Ritmálsskrá OH verður að litlum notum í sambandi við athugun áþessu þar sem nafnháttarmyndir eru oft settar upp þótt aðeins séu dæmi um lýsingarhættiá seðlunum. Flokkaskiptingin í þeim sögnum sem merktar eru með tvíkrossum er því ekkimjög áreiðanleg, sem er bagalegt vegna þess að það er aðeins í þeim sögnum sem aldreikoma fyrir í germynd með áfastri ögn (þ.e. í #-merktum sögnum) sem verið er að setjaupp orðasafnsmyndir (eða orðmyndunargrunn) sem hvergi kemur fram í veruleikanum. Ígögnunum eru nú 656 sagnmyndir sem merktar eru með ## og eru því ýmist með föstumeða lausum ögnum og 311 sagnmyndir sem merktar eru með # en þar eru agnirnar alltaflausar. Skiptingin er, eins og áður sagði, ekki áreiðanleg, en við því er þó ekki margt aðgera. Að því er ég fæ best séð er eina leiðin til að skýra mismuninn á agnarsögnum ogsamsettum sögnum sú að upplýsingar um það hvort agnirnar geta verið frjálsar, bundnar