Afleiðsla og samsetning - Orðabók Háskólans

112 4 GREINING Á ίSLENSKU DÆMASAFNIingur minn og samkvæmt honum er fyrri greiningin betri. Hún er auk þess í samræmivið önnur orð, t.d. hafrannsóknastofnun. Ef allar orðmyndunarreglur eru eins einfaldarog reglurnar í (10) á bls. 103 þá skiptir þetta e.t.v. minna máli fræðilega en ætla mætti þarsem valið stendur þá á milli tveggja orðgerða sem báðar finnast í málinu. Það er þá aðeinsvið skoðun á stofnhlutagreiningunni sjálfri, tíðni orðgerða o.þ.h. sem hvert einstakt dæmigetur hnikað niðurstöðum.Í eftirfarandi undirköflum verður orðgerðargreiningunni lýst og byrjað á samsetningunni(4.5.3.1), síðan verður viðskeytingu lýst (4.5.3.2). Þá verður komið að ýmsum orðgerðumþar sem álitamál er hvernig túlka á orðmyndunargrunninn (eða XV ), svo sem íþeim orðum sem Margaret Stong-Jensen fæst við í umfjöllun sinni um ofvirkni (4.5.3.3.1),í agnarsögnum (4.5.3.3.2), í samsettum atviksorðum og forsetningum þar sem venjan erað rita í tveimur orðum (4.5.3.3.3) og loks í orðum þar sem setningarliðir eru sjálfstæðorð eða orðhlutar (4.5.3.3.4–8). Yfirlit um orðgerðargreininguna er síðan í kafla 4.5.3.4.4.5.3.1 Orð af orði?Í samsettum orðum er grunneiningin g sem táknar grunnorð en síðan er stofnhlutagreiningsýnd með tiltölulega einföldum talnakóda þannig að notaðir eru hækkandi tölustafir eftirþví sem skilin verða ofar í stofnhlutahríslu. Orð sem sett er saman úr tveimur grunnorðumer þannig merkt með 1, þ.e. ‘]’‘”“–•˜— , t.d. blá-ber. Margsamsett orð eru svo táknuðmeð því að bæta við tölum sem fara hækkandi eftir því sem liðum fjölgar, þ.e. —]"‘•š—›(eða ƒ ‘]œ‘O“¦]œ‘O“ •ž—› ), t.d. bláberja-súpa, og ‘]Ÿ— •¡›X— (eða ‘]š ‘]’‘”“¢“–•£›X— ),t.d. aðal-bláber. Hæsta tala á við meginskil í orði, þ.e. skilin sem greind eru í fyrstuorðmyndunarreglu hvers orðs.(21) Dæmi um stofnhlutagreiningu:a atvinnuleysis-trygging 123atvinnu-leysi 12at-vinna 1b flugumferðar-stjóri 213flug-umferð 21um-ferð 1c hrepps-búnaðarfélag 321búnaðar-félag 21fé-lag 1d yfir-fasteignamatsnefnd 4123fasteignamats-nefnd 123fasteigna-mat 12fast-eign 1e aðstoðar-menntamálaráðherra 13121að-stoð 1menntamála-ráðherra 121mennta-mál 1ráð-herra 1Þetta einfalda talnakerfi hefur þann kost að auðvelt er að finna villur í því, þ.e. ósamræmií sviðum í hverri línu í gögnunum. Með því að skipta hverjum talnastreng á hæstu tölunnií honum fást talnastrengirnir fyrir orðhlutana, eins og sjá má af dæmunum hér að ofan.Greiningarorð með strengnum 121 er þá samsett úr tveimur tvíliða samsetningum (1 + 1),