Afleiðsla og samsetning - Orðabók Háskólans

4.4 Gagnavinnan 1074.4.3 StofnhlutagreiningStofnhlutagreiningin er unnin eftir rökformgerð orðanna, eins og áður sagði, og í andaþess sem segir í bók Eiríks Rögnvaldssonar (Íslensk orðhlutafræði, 1990:27–28), þ.e. aðorð hafi ákveðna innri byggingu ef þau eru sett saman úr mörgum myndönum: „orðin hafaekki flata formgerð frekar en setningar“. Eiríkur tekur orðin vörubílstjóri (þ.e. ‘maðursem stjórnar vörubíl’) og strætóbílstjóri (þ.e. ‘bílstjóri á strætó’) sem dæmi um þetta enþar eru meginskil ekki á sama stað í orðunum þótt þau séu býsna lík við fyrstu sýn. Þaðeru rökleg vensl liðanna (þ.e.a.s. merking orðsins) sem ráða formgerð orðanna, eins ogsést af umorðuninni í dæmum Eiríks hér á undan.Í B.A.-ritgerð minni (1990b) eru gefin fleiri dæmi þessu til áréttingar. Eitt þeirra erorðið rottuflóaflekkusótt. Í orðinu eru fjórir liðir en sá liðafjöldi gefur möguleika á fimmmismunandi orðgerðum:(13) aNNNNNN Nrottu flóa flekku sóttbNNNNN N NcNNNNN NN*rottu flóa flekku sótt*rottu flóa flekku sóttdNNN NNNNeNNNNN NN*rottu flóa flekku sótt*rottu flóa flekku sóttHríslurnar í (13)a sýna rétta greiningu á þessu orði. ‘Sótt’ sú sem átt er við er ‘flekkusótt’af einhverju tagi sem kennd er við eða berst með ‘rottuflóm’, en ekki ‘flóaflekkusótt’sem hrjáir ‘rottur’ (13)b og (13)c eða ‘sótt’ sem einhverra hluta vegna er kennd við‘rottuflóaflekku’ (13)d og (13)e. Þótt hríslurnar í b–e eigi ekki við orðið ‘rottuflóaflekkusótt’er auðvelt að finna önnur orð þar sem sambærilegar hríslur eða hornklofar eiga við,eins og sjá má af eftirfarandi dæmum ((14)a er sömu gerðar og (13)b, o.s.frv.):(14) a [iðnaðar[þjóð[fé-lag]]]b [höfuð[[við-fangs]efni]]c [[[bú-fjár]ræktar]nefnd]d [[hand[knatt-leiks]]mót]Af þessum dæmum sést að greiningu á röklegri samsetningu orða verður að byggja ámálskilningi, en hann er að sjálfsögðu einstaklingsbundinn og umdeilanlegur.Helstu vandamál í stofnhlutagreiningunni tengjast því hver grunneiningin (eða orð-