UPUTSTVO ZA IZRADU SEMINARSKOG RADA

UPUTSTVO ZA IZRADU SEMINARSKOG RADAOsnovne akademske studijeNastavni predmet Meteorologije i OkeanografijeUvodMETEOROLOGIJA je nauka o Zemljinoj atmosferi i promjenama u njoj, ilipreciznije, ona se bavi proučavanjem promena vremenskih uslova oko nas, i spada ugrupu geofizičkih* nauka.*Geofizika (grč. γή = Zemlja, grč. φυσικά = svojstvo, priroda) je nauka koja se baviproučavanjem različitih fizičkih svojstava litosfere, hidrosfere i stratosfere. U okvirugeofizike izučavaju se fizička polja Zemlje (gravitaciono, magnetsko, električno) injihova međusobna interakcija.Meteorologija se danas najčešće opisuje kao fizika atmosfere, jer za modernumeteorologiju fizika ima ogroman značaj.Pomorska meteorologija je grana meteorologije koja se bavi proučavanjem fizičkihpojava u atmosferi koje utiču na pripremu i bezbjednost plovidbe.Okeanografija je nauka o zemljinim okeanima, njihovim međusobno povezanimekosistemima, hemijskim i fizičkim procesima koji u njima vladaju.Izučavanje prirode i složenih procesa koji se odvijaju u njoj, kao i sa njom uskopovezane ljudske djelatnosti, zahtijeva od studenata saznavanje naučnih istina naosnovnim akademskim studijama kao potrebu izrade seminarskog rada.Seminarski rad predstavlja tradicionalni i obavezni oblik nastave i učenja u tokuosnovnih akademskih. Sposobnost izrade pisanih sastava i prezentovanje činjenica,misli, ideja i stavova u pisanom obliku za nautičare, menadžere u oblasti bezbijednostimarina i jahti (jednom riječi profesionalce) od izuzetnog je značaja s obzirom navrstu i prirodu posla koju će svakodnevno obavljati.Zato je neophodno da se studenti tokom studiranja pripreme za buduću radnu karijerui osposobe za samostalno sastavljanje pisanih radova koji zadovoljavaju standardenaučnog i stručnog pisanja, kao i akademskog izražavanja.Seminarski rad je ujedno i stručni rad koji podrazumijeva obradu izabrane teme iznastavnog programa (curiculuma) konkretnog nastavnog predmeta. Cilj pisanjaseminarskog rada jeste proširivanje i produbljivanje teorijskih i praktičnih znanja izodređene oblasti, razvijanje sposobnosti korišćenja različitih izvora podataka, kao iusavršavanje veštine pisanja. Izradom seminarskog rada student pored sticanjaneophodnog iskustva u pisanju stručnih radova, treba da dokaže poznavanjekonkretne materije, ali i osposobljenost za uspešno riješavanje teorijskih i praktičnihproblema određenog nastavnog predmeta. Drugim riječima, seminarski rad ima za ciljda pokaže da je student:- upoznat sa naukom i strukom u oblasti Pomorske meteorologije i okeanografijekroz detaljniju razradu jedne teme iz tih oblasti,- ovladao teorijskim aspektom odabrane teme,

seminarskog rada. Prilikom izbora teme polazi se od nastavnog programa predmeta iosnovne literature predviđene tim programom. To znači da je student obavezan da uprvom koraku izuči osnovnu literaturu a potom, saglasno sa svojim prethodnimiskustvom i znanjima, sklonostima i željama, da se opredijeli za užu oblastinteresovanja. U cilju olakšanog izbora određene teme, predviđene su dvijemogućnosti; da student u konsultaciji sa predmetnim nastavnikom predloži temu zasvoj rad ili da predmetni nastavnik nakon isteka roka za predlaganje tema u skladu sanastavnim programom i profesionalnim angažovanjem studenata sam odredi teme zaneopredeljene studente. Student nakon dodijele teme pristupa izradi seminarskograda.Tema seminaskog rada može biti:- teorijska i- praktična uočena u literaturi ili brodograđevnoj i pomoračkoj praksi.Prilikom izbora teme treba voditi računa o mogućnosti prikupljanja, sistematizaciji iobradi literature (primijera iz prakse) relevantnih za temu seminarskog rada.Korišćenje tuđih seminarskih radova, prepisivanje i/ili prepričavanje njihove sadržinenije dopušteno i predstavlja povredu sistema kvaliteta definisanog opštim aktimaFakulteta. Važno je na adekvatan način prikazivati ideje i rezultati istraživanja drugihautora – svojim rečima i uz pravilno korišćenje citata.2. Nakon izbora teme, student započinje prikupljanje relevantne literature. Treba poćiod osnovne literature (udžbenika predmeta) koja omogućava da se student upozna saosnovnim pojmovima i stavovima vezanim za temu i u njoj da pronađe podatke orelevantnoj literaturi koja je u pisanju korišćena. Zatim, prikupiti i obraditiodgovarajuće dijelove u udžbenicima, enciklopedijama i leksikonima a potomstručnim članci vezani za temu, publikovani u stručnim časopisima, poslovnimmagazinima ili objavljenim na Internetu.Mnogobrojna i raznovrsna građa za određenu temu, zahtijeva od studenta da vršistalnu selekciju i bira relevantnu i kvalitetnu građu. Da nebi došlo do “natrpavanjamaterijalima” potrebno je završiti sa prikupljanjem građe u trenutku kada je onadovoljna za jednu kvalitetnu obradu izabrane teme. Popisati prikupljene izvore, kao iobrađene i proučene dijelove te literature. Ove bilješke služe za formiranje pregledastavova, citata i radne “literature”.3. Izrada plana rada. Izučena osnovna literatura i prikupljeni ostali važni izvori osnovasu za sastavljanje početnog plana rada. Pošto se prouči sva prikupljena literatura, trebaprocijeniti da li ona daje dovoljno pravih dgovora na sva pitanja koja se tiču odabraneteme i da li dobra za cijelinu rada.Često se dešava da nakon proučavanja prikupljene literature treba promijeniti početniplan rada i to tako da se pojedini dijelovi suze ili prošire. Revizija radne verzije planadoprinosi boljoj i čvršćoj vezi između pojedinih dijelova rada.4. Pisanje prve verzije rada. Svaki seminarski rad treba da sadrži slijedeće dijelove:- naslovnu stranu,- sadržaj,- uvod,- glavni dio rada (obradu teme rada),- zaključak,3

- spisak korišćene literature (bibliografija) i- prilog (šeme /grafikoni /tabele /fotografije /proračuni, tj., oni dijelovi na koje se uradu poziva a koji zbog svoje veličine nemogu biti unešeni u tekst ili u fus-note).Naslovna strana treba da sadrži slijedeće osnovne podatke: naziv institucije - Fakultetza mediteranske poslovne studije - Tivat, nastavni predmet - Pomorske meteorologijei okeanografije, i naslov seminarskog rada, potom ime i zvanje nastavnika pred kojimse brani seminarski rad, ime i prezime studenta i broj indeksa, kao i mijesto, mijesec igodina izrade seminarskog rada. Navedeni podaci pišu se ovim redom odozgonadolje.U sadržaju se navode naslovi osnovnih dijelova rada, odnosno podnaslovi sanaznačenim stranicama na kojima se ti dijelovi seminarskog rada nalaze. Ukoliko se uradu koriste šeme, grafikoni, tabele, fotografije, proračuni itd., oni se posebno navodeu Prilogu na kraju sadržaja iza spiska Litereture. Po pravilu, sadržaj rada se piše nakraju kada student ima uvid u cijelinu teksta.U uvodu autor ukazuje na važnost teme, objašnjava opredijeljenje za izbor konkretneteme, određuje šta će proučavati, koji je cilj tog proučavanja i način na koji će toproučavanje izvesti i naznačiti kojim redosledom će tema biti obrađena u glavnomdijelu rada. Uvod treba biti koncizan i sažet, tako da nas „uvede“ u sadržaj rada. Zbogsažetosti uvoda, prilikom pisanja treba izbijegavati riječi i fraze koje ne doprinosestručnom karakteru seminarskog rada. Takođe, izbijegavati nepotrebna uopštavanja,navođenja i fus-note.Obrada teme zahteva sistematski pristup. U zavisnosti od odabrane teme, glavni diorada treba da bude podijeljen na više adekvatnih cijelina: na dijelove, poglavlja ipodpoglavlja (tačke). Naslovi poglavlja u neposrednoj su vezi sa naslovom teme ipojmovima koji se u njoj koriste, podpoglavlja su u neposrednoj vezi sa poglavljem iiz njega izviru. Nema pravila o tome koliko poglavlja rad treba da ima i na kolikopodpoglavlja treba da se podijele njegova poglavlja. To prvenstveno zavisi od prirodeteme i načina na koji se ona obrađuje. Međutim, sobzirom na karakter seminarskograda, on treba da bude skladan, tema bude obuhvaćena sadržajem, svaki dio korektnoobrađena, poglavlja da se podjele na podpoglavlja i da se ona dalje ne dijele napodpodpoglavlja. Svaka cijelina mora biti posebno izdvojena i obeležena.Zaključak sadrži kratke zaključne stavove (dve do tri kratke rečenice) po svakompoglavlju koji služe da se sastavi konačni opšti zaključak seminarskog rada. Zaključakpredstavlja kratko napisana (na jednom mijestu), sistematizovana osnovna saznanja otemi seminarskog rada do kojih se došlo tokom proučavanje.Uz tekst rada prilaže se i spisak korišćene literature. Ovaj popis sadrži sve izvore,publikovana dijela koja je student koristio u svom radu a koje je naveo u fus-notama.Za svako dijelo u popisu literature potrebno je navesti prezime i ime autora (iliprezime i početno slovo imena), naziv dijela, izdavač, mijesto izdavanja i godinaizdavanja npr., Brčić I.: Pomorska meteorologija i okeanografija, Uprava pomorskesigurnosti - Bar, Bar, 2007. Sva korišćena dijela treba numerisati i složiti premaazbučnom ili abecednom redu prvog slova prezimena autora.5. Jezik i stil pisanja. Pisanje seminarskog rada podrazumijeva sposobnost autora dasvoje misli izrazi iskaže jasno, koncizno i razumljivo, da pri tome izbijegava isterečenice i fraze. U pisanju se koristi književni jezik i poštuje pravopisna i gramatičkapravila. Izbegavati upotrebu stranih riječi, žargona ili arhaizama.4

6. Obim rada. Obim seminarskog rada zavisi od same teme, poželjno je da rad nepremašuje jedan autorski tabak - oko16 strana A4 formata. 1.800 znakova na svakojstrani, odnosno oko 30 redova sa po 60 slovnih mijesta. Rad ne bi trebalo da budekraći od 10 strana. Naravno u ovaj obim ne ulazi sadržaj rada, spisak literature iprilozi.7. Napomene, parafraziranje i navođenje literature vrši se po pravilu preko fus-notakoje se pišu na dnu svake stranice teksta. Napomene su sastavni i veoma važan diosvakog seminarskog rada. U njima se navode izvori iz kojih se citira ili se u njimadaju dopunska objašnjenja ili se preko njih upućuje na drugi izvor koji obrađuje istutemu. Mali broj napomena (fus-nota) govori da rad nije dovoljno potkrepljenčinjenicama iz izvornih tekstova dok previše napomena opterećuje rad, prava mijerazahtijeva određeno iskustvo u izradi rada.Obično se tuđa misao doslovno citira, ona na određen način potvrđuje ili ilustrujeproučavani dio. Citati nibi trebalo da budu predugi i uvijek se navode iz primarnogizvora. U radu ne bi trebalo da bude više od 10% citata u odnosu na ukupan tekst.Izuzeci su, dozvoljeni ako su opravdani.8. Tehnička uputstva. Prilikom pisanja seminarskog rada potrebno je pridržavati seslijedećih tehničkih uputstava:Naslovna strana, sadržaj naslovne stranice već su pomenut. Međutim u tehničkomsmislu, tražene podatke treba napisati na slijedeći način:- Na vrhu stranice u sredini: naziv fakulteta – 14 pt, bold- Na sredini strane: naslov (tema) seminarskog rada – 16 pt, bold- Ispod naslova seminarskog rada: seminarski rad – 14 pt- U donjem lijevom uglu: zvanje ime i prezime predmetnog nastavnika – 12 pt,- U donjem desnom uglu: ime i prezime studenta (autora seminarskog rada) i brojindeksa – 12 pt.- U sredini donjeg reda: mijesto, mijesec i godina izrade seminarskog rada – 12 ptFormat teksta: Koristiti papir formata A4 (210x 297 mm), margine sve po 2.5 cm,prored 1, font Times New Roman 12. Rad mora biti štampan i povezan ali ne iukoričen. Poravnanje teksta sa obe strane (justify). Sve stranice treba da budunumerisane, izuzev naslovne strane. Naslove poglavlja (heading 1) treba napisatislovima veličine 14 pt bold, podnaslove (heading 2) veličine 14 pt.Obim rada: Maksimalno 16 strana, minimalno 10 strana A4 formata.Citiranje: Prilikom citiranja obavezno navesti na dnu stranice izvor u fus-noti.Prilikom pisanja na računaru koristiti opciju Insert - Reference - Footnote. Fus-note10 pt, normal, navode se ispod teksta na odgovarajućoj strani i označavaju se od broja1 do n.Prilikom navođenje podataka, poštovati sledeći redosled:- Za udžbenike – prezime i ime autora (ili prezime i početno slovo imena), nazivdijela, izdavač, mijesto izdanja, godina izdanja, broj citirane strane.- Za enciklopedije – prezime i ime autora, naziv odrednice, mijesto izdanja, godinaizdanja, ime redaktora, broj citirane strane,- Za radove objavljene u časopisima – prezime i ime autora, naziv članka, godinaizdanja, broj časopisa i godina objavljivanja časopisa, broj citirane strane.5

- Za propise objavljene u službenim glasilima – broj citiranog člana zakona,odnosno drugog pravnog akta, naziv službenog glasila, broj i godina objavljivanjaslužbenog glasila,- Za tekstove sa Interneta – naziv citiranog teksta, adresa stranice, datum pristupastranici.Kada je u napomeni potrebno uputiti čitaoca na isto ili različito mijesto u dijelu kojeje već citirano, koriste se posebne latinske skraćenice:- Za navođenje istog mijesta iz istog rada u dvije i više uzastopnih napomena – ibid.(od lat. ibidem – na istom mijestu),- Za navođenje drugog mijesta iz istog rada u dvije i više uzastopnih napomena –ibid. i broj strane,- Za navođenje istog mijesta iz istog rada u nekoj od slijedećih napomena (kadnapomena nije u kontinuitetu) – ime autora i oznaka loc.cit. (od latinski: locuscitatum – na navedenom mijestu)Za slike, tabele i grafikone, procedura je sledeća:- Navodi se broj slike (tabele, grafikona) a zatim i naziv slike ili tabele u istomredu,- Navođenje izvora ispod slika i tabela, navodi se ceo izvor: prezime, prvo slovoimena, (godina izdanja), naziv dijela, mijesto izdanja: izdavač, broj strane na kojojse u izvoru slika ili tabela nalazi. Koristi se font Times New Roman, 10 pt.Navođenje korišćene literature, već je rečeno, potrebno je koristiti isti font, 12 pt.9. Konačno uređivanje rada. Prije nego što seminarski rad bude predat, potrebno jerad pažljivo pročitati, otkloniti sve sadržinske, jezičke i pravopisne nedostatke. Zatose preporučuje da radna verzija teksta „odstoji nekoliko dana“, da bi se kod sledećegčitanja rad mogao objektivno sagledati kao cijelina, uočiti i otklonti eventualninedostatci prije njegovog štampanja i koričenja.10. Predaja i odbrana seminarskog rada. Studenti su dužni da konačnu verzijuseminarskog rada predaju najkasnije na početku drugog kolokvijuma.Nakon predaje i pregleda seminarskog rada a prije konačne ocijene seminarskograda. Studenti su dužni, prema rasporedu saradnika u nastavi da u toku slijedećihnastavnih časova izvedu kratku usmenu prezentaciju svog rada u trajanju od 5 minutapred studentskim auditorijumom radi verifikacije i zaključivanja ocjene seminarskograda.Studenti koji plove ili se nalaze u inostranstvu prezentaciju svog seminarskog radaizvršiće pred predmetnim nastavnikom u toku završnog ispita.6