ABC pierw szej po mo cyWzy wa nie po mo cyJe śli zda rzy się w Two im oto cze niu ja kiśwy pa dek, pa mię taj, aby jak <strong>na</strong>j szyb ciej we -zwać fa cho wą po moc me dycz ną.Zawiadomienie o wypadku powinno zawierać <strong>na</strong> stę pu ją ce da ne:● CO? – ro dzaj wy pad ku (np. zra nie niepilarką, upadek z drabiny itp.),● GDZIE? – miej sce wy pad ku,● ILE? – licz ba po szko do wa nych,● JAK? – stan po szko do wa nych,● CO RO BISZ? – in for ma cja o do tych -czas udzie lo nej po mo cy,● KIM JE STEŚ? – da ne per so <strong>na</strong>l ne oso -by wzy wa ją cej po moc (nu mer te le fo nu,z któ re go dzwo nisz).Pa mię taj! Ni gdy pierw szy nie od kła -daj słu chaw ki!Zanim zaczniesz ratowaćPod cho dząc do po szko do wa ne go, <strong>na</strong> le żyoce nić, czy miej sce, w któ rym się z<strong>na</strong>j du -je, jest bez piecz ne (głów <strong>na</strong> za sa da mó wi,że bez pie czeń stwo ra tow ni ka jest za wsze<strong>na</strong>j waż niej sze). Rów nież ze wzglę dów bez -pie czeń stwa pod chodź do le żą cej ofia ryod stro ny gło wy.1. Sprawdź je go re ak cję. Za py taj: „co sięsta ło?”.2. Sprawdź, czy ję zyk, wy dzie li ny lub ja -kieś cia ło ob ce nie blo ku ją dróg od de cho -wych ofia ry. Je śli dro gi od de cho we nie sąNaj le piej dzwoń po po go to wie ra tun ko we, wy krę ca jąc nu -mer 999, al bo <strong>na</strong> po li cję – nu mer 997 lub uni wer sal ny nu meralar mo wy 112.
droż ne, oczyść je. De li kat nie od chyl je gogło wę do ty łu – czę sto ten ruch przy wra canor mal ny od dech.3. Czy ran ny od dy cha, czy ma tęt no, czykrwa wi? Gdy ofia ra ma po waż ne ob ra że niaszyi lub ple ców, nie wol no jej prze no sić– chy ba że ra tu je my ją przed po ża rem, wy -bu chem itp.4. Do pil nuj, by ran ny le żał i był spo koj -ny. Okryj go ko ca mi lub płasz cza mi, by nietra cił cie pła.5. Uspo kój ofia rę i sam za cho waj spo -kój. To po zwo li ran ne mu opa no wać strach,dzię ki cze mu nie wpad nie w pa ni kę.6. Nie da waj nic do pi cia oso bie nie przy -tom nej lub pół przy tom nej, jak też oso bieskar żą cej się <strong>na</strong> ból brzu cha (ob ra że nia <strong>na</strong> -rzą dów we wnętrz nych).Zra nie niaKaż da ra <strong>na</strong> po wo du jeból, krwa wie nie i moż li -wość za ka że nia. Każ dąranę pozostawiamyw sta nie, w ja kim ją za -sta li śmy, przy kry wa jącje dy nie moż li wie szyb -ko ja ło wym ma te ria łem opa trun ko wym.W cza sie opa try wa nia ran ny po wi nien le -żeć lub co <strong>na</strong>j mniej sie dzieć. Ra ny nie wol -no do ty kać ani prze my wać (wy ją tek sta no -wią opa rze nia ter micz ne i che micz ne). Nie<strong>na</strong> le ży usu wać ciał ob cych tkwią cych w ra -nie, gdyż za po bie ga ją krwa wie niu.W przy pad ku ugry zie nia przez zwie rzęist nie je bar dzo du że za gro że nie za ka że -niem, szcze gól nie wście kli zną. Je śli tomoż li we, do ro śli po win ni schwy tać zwie -rzę i prze ka zać do prze ba da nia. Ra nę <strong>na</strong> le -ży prze myć my dłem (któ re dzia ła za bój czo<strong>na</strong> wi rus wście kli zny) i ob fi cie wy płu kać.Krwotok zewnętrznyOb ja wy są do brze wi docz -ne w po sta ci wy pły wa ją cejkrwi. Przy stę pu jąc do udzie -la nia po mo cy:● uciskamy miejsce krwawienia, przy kła da jąc ja ło wyopa tru nek bez po śred nio <strong>na</strong> krwa wią cą ra -nę i mo cu jąc go np. ban da żem,● gdy opatrunek przekrwawia się, <strong>na</strong>kładamy<strong>na</strong> niego nowy opatrunek uciskowy,● uno si my krwa wią cą koń czy nę,● w przy pad ku dal sze go krwa wie niastosujemy ucisk <strong>na</strong> tętnicę doprowadzającąkrew do uszko dzo nej czę ści cia ła.Przy krwa wie niu z no sa:– po sadź po szko do wa ne go i po chyl je gogło wę do przo du,– połóż zimny opatrunek <strong>na</strong> kark i nos,w ce lu ob kur cze nia <strong>na</strong> czyń krwio no śnych,– pa mię taj, że nie wol no ły kać krwi,gdyż zbie ra ją ca się w żo łąd ku krew mo żew krót kim cza sie wy wo łać wy mio ty,– nie za ty kaj noz drzy w <strong>na</strong> dziei za ta mo -wa nia krwi.Za tru ciaWięk szość tru cizn wy wo -łu je ob ja wy, mo gą ce wy stę -po wać za rów no w przy pad kuza truć, jak i in nych scho -rzeń:Udzie le nie pierw szej po mo cy uła twia ap tecz ka. Dla te go trze bają mieć w go spo dar stwie. Za py taj do ro słych, czy ni cze go w niejnie bra ku je i czy wszyst ko ma ak tu al ną da tę waż no ści. Nie po da -waj cho re mu le karstw bez kon sul ta cji z do ro sły mi!29