Filozofia kultury fizycznej w Polsce.pdf - Stowarzyszenie Idokan Polska

This copy is for personal use only - distribution prohibited - This copy is for personal use only - distribution prohibitedRozważania teoretyków wychowania fizycznego i teoretyków kultury fizycznejz przełomu XIX i XX stuleciaKoncepcje Henryka Jordana dotyczące wychowania fizycznego zawierają właściwości charakterystycznedla galicyjskiego kanonu społeczno-politycznego, konserwatywnego pozytywizmu[Krawczyk 1970, s. 7, 71–72]. Nawiązywał on implicite do poglądów Jana Jakuba Rousseaui umiarkowanie z powyższego powodu do wytycznych Komisji Edukacji Narodowej czy też koncepcjiJędrzeja Śniadeckiego, czyniąc potrzebę kształcenia „człowieka całkowitego” generalnązasadą swoich założeń. Wprowadzał do programu nauczania obok kształcenia umysłu i wychowaniareligijno-moralnego także wychowanie fizyczne, głosząc, iż „nierozdzielnym idąc związkiem,edukacja moralna i edukacja fizyczna będą zdolne dać społeczności cnotliwego człowieka,ojczyźnie dobrego obywatela” [Krawczyk 1970, s. 7, 71–72]. Niezależnie od wydźwięku filozofiio charakterze patriotyczno-moralnym Jordan podkreślał, utrzymując dualistyczną koncepcjęczłowieka, potrzebę wszechstronnego kształcenia podmiotu, który powinien pielęgnować całegosiebie w celu osiągnięcia pełni życia. U podstaw tego poglądu leżała przyjęta w sposób powszechnyobiegowa wersja spenceryzmu i darwinizmu społecznego wraz z teorią walki o byt, tojest walki, w której zwyciężają jednostki najsilniejsze. Z tego względu, rozciągając tę zasadę nazjawiska społeczne, Jordan głosił filozofię narodową, dążył do wzmocnienia tężyzny Polaków,sądząc, iż może to zapobiec ich degradacji i przywrócić naturalne prawa istnienia w procesiekoniecznego rozwoju lub zaniku grup społecznych czy narodów [Krawczyk 1969].Mariuszowi Zaruskiemu z kolei jako teoretykowi i praktykowi tworzącemu podstawy polskiegotaternictwa i marynistyki – ruchu intelektualnego i społeczno-turystycznego, towarzyszyłarefleksja o ambicjach filozoficznych. W jego twórczości przypadającej na okres młodopolskii dwudziestolecia międzywojennego odnaleźć można wpływy Schopenhauera, Nietzschego,Bergsona, Brzozowskiego czy Abramowskiego. Dotyczy to zawartej w jego rozlicznych pismachfilozofii gór i morza, to jest filozofii natury – charakterystycznej dla filozofii i literatury modernizmu– o właściwościach hilozoistycznych, zawierającej elementy panteizmu i penenteizmu,animizmu, sakralizacji, estetyzacji, infinityzmu, antropomorfizacji sił natury, eskapizmu od alienacjioraz od reifikacji i atomizacji społecznej umożliwiającego osiągnięcie katharsis, odnalezieniewłasnej tożsamości, autentycznej więzi z przyrodą. Dychotomiczne rozróżnienie wartościnatury od wartości kultury prowadziło go do wywyższania pierwszych, tworzących najcenniejszepodstawy do obiektywizowania „wyższych” zdolności ludzi żyjących w świecie natury. WprawdzieZaruski podkreślał panteistyczny i penenteistyczny (w zależności od ujęcia) charakter przyrodyi organiczną łączność jednostki ludzkiej z naturą (nawiązując w tym względzie do bergsonizmu),to jednak w swojej filozofii natury w centrum zainteresowań umieszczał człowieka interpretowanegonie w kategoriach egzystencjalnych, ale esencjalnych, to jest jako byt metafizyczny[Krawczyk 1970, s. 138]. Podkreślana przez Zaruskiego potrzeba częściowej i okresowej izolacjijednostki od środowiska przesiąknięta była antycywilizacyjnymi ideami filozofii neoromantyzmu,negacją społeczeństwa rynkowo-przemysłowego. Taternictwo i marynistyka – jako formaturystyki kwalifikowanej oraz rekreacyjne formy turystyki – miały sprzyjać oczyszczeniu i odrodzeniuumęczonej psychiki współczesnego człowieka, ułatwiać przenikanie w głąb jednostkiludzkiej panteistycznie i panenteistycznie pojmowanej przyrody, identyfikację z jej wszechbytempoprzez zafundowanie sobie dobrowolnie sprawdzianu, poprzez „czynny romantyzm”, to jestpróby i zmagania z siłami natury grożącymi śmiercią [Krawczyk 1970, s. 317–318].Owe siły natury nie działają jednak – zdaniem Zaruskiego – w sposób przypadkowy, chaotycznyi nieokreślony. Dostrzega on w ich aktywności pitagorejską harmonię i kosmiczny ład,oddziaływanie heraklitejskiego rozumu świata. Nawiązuje w swoich quasi-filozoficznych interpretacjachdo poglądów jońskich filozofów przyrody – podróżników, którzy w sposób powierzchownyi naiwny (z obecnego punktu widzenia) – ze względu na brak stosownego warsztatufilozoficznego – wyjaśniali funkcjonowanie przyrody.Eugeniusz Piasecki był natomiast teoretykiem i praktykiem ruchu higienicznego oraz zwolennikiemsportu masowego, przeciwnikiem sportu wyczynowego i sportu kobiet. W sferze wychowaniafizycznego głosił renesansowy ideał człowieka. Sądził, że wychowanie fizyczne jako działwychowania ogólnego realizuje, poza wychowaniem cielesnym, wychowanie moralne, intelektualne,estetyczne, i utylitarno-praktyczne. Kształtowanie fizyczne jednostki nie było dla niegoElectronic PDF security powered by Committee of Scientific Research, Stowarzyszenie Idokan Polska ®, Poland 17