Z ¿a³obnej kartyKlarysew, z kuzynką Jagusią, początek lat trzydziestych XX w.nym. Rodzina Bolesława (syn. Janusz i synowaIrena) od 1921 roku mieszkali w Zakopanemprzyjaźniąc się w owym czasie ze StanisławemIgnacym i Jadwigą Witkiewiczami. Witkacynamalował kilka zachowanych do dzisiaj portretówtej rodziny, w tym dwukrotnie synaJanusza i Ireny – Tomasza Domaniewskiego(zm. 1992), uczestnika Powstania Warszawskiego,po wojnie zaś znanego dziennikarzasportowego i scenarzystę filmowego. Jednymz niezwykle zasłużonych członków rodzinyDomaniewskich był także stryj Jana – WiesławDomaniewski, tuż przed wojną wiceprezesBanku Gospodarstwa Krajowego, któremu zawdzięczamym.in. ewakuację z Polski we wrześniu1939 roku kilku niezwykle cennych zabytkówpiśmiennictwa, a wśród nich jedynegoprzechowywanego w Polsce egzemplarza BibliiGutenberga, będącego własnością pelplińskiejBiblioteki Seminaryjnej.Atmosfera domu rodzinnego, w którymgłęboko wpojone wartości przekazywanoz pokolenia na pokolenie miała istotny wpływStanisław Ignacy Witkiewicz, Portret TomaszaDomaniewskiego, 1924; źródło: www.agraart.plna późniejszą postawę i działalność Jana.Swoją edukację rozpoczął w prywatnej szkolepodstawowej na Ochocie. Wakacje spędzałwraz ze swoją cioteczną siostrą Agnieszkąw posiadłości letniej dziadka w podwarszawskimKlarysewie. W 1938 roku wstąpił doharcerstwa, biorąc udział w swoim pierwszymobozzie w lipcu 1939 r. W obszernym wywiadzie,jakiego udzieli autorowi tego przyczynkuw 2009 r. tak wspominał tamtą służbę:Przynależność doń była wspaniałą szkołą patriotyzmu– wszakże śpiewaliśmy „Wszystkoco nasze Polsce oddamy”. Tutaj kształtowanonasze charaktery, wpajano zasady uczciwości,uczono pomagania potrzebującym, poszanowanianauczycieli i ludzi starszych.Wraz z rodzicami przeżył wybuch II wojnyświatowej i oblężenie Warszawy. Podczas okupacjiuczęszczał do tajnego gimnazjum. Z działalnościąkonspiracyjną zetknął się po raz pierwszypodczas swego wakacyjnego pobytu w 1940 rokuw folwarku teściowej wuja niedaleko Radomia,gdzie mieściło się dowództwo partyzantów. Idącza przykładem rodziny w początkach 1941 roku,mając zgodę rodziców, wstąpił do tajnego harcerstwaSzarych Szeregów – Hufiec Mokotów Dolny.W 1942 roku zaangażowany był w działaniasabotażowe – rozrzucanie ulotek i malowanienapisów na murach, z czasem zaś powierzanojego drużynie odpowiedzialne zadania wywiadowcze.Wiosną 1943 roku po nieudanej próbierozbrojenia Niemca, mając na uwadze niezwykłąodwagę Jana, zaproponowano mu przejście dodywersji Armii Krajowej – Kedywu. Znalazł sięwówczas w 9. Kompanii Dywersji Bojowej naŻoliborzu przyjmując pseudonim „Wilk”, poźniejzaś „Władek – Wilk”. Uczestniczył w bardzowielu akcjach rozbrojeniowych na ulicach i w fabrykachwarszawskich. W końcu od jesieni 1943roku obok rozbrajania Niemców jego kompaniipowierzono wykonywanie wyroków śmierci nazdrajcach, agentach i konfidentach gestapo. Najbardziejspektakularną akcję likwidacji czterechagentów przeżył jako 16-latek w kwietniu 1944roku. W kilka tygodni później awansowano gona starszego strzelca i odkomenderowano dopodchorążówki. Tuż przed wybuchem PowstaniaWarszawskiego został mianowany zastępcądowódcy drużyny. 1 sierpnia 1944 roku jegogrupa otrzymała zadanie ochrony transportubroni. Akcja ta rozpoczęta o 13.00 na cztery godzinyprzed „Godziną W” przeistoczyła się około14.00 w walkę z niemiecką żandarmerią polową,w której „Wilk” wykazał się niezwykłą odwagą,broniąc swych współtowarzyszy. Wydarzenie tookazało się pierwszym działaniem zbrojnym PowstaniaWarszawskiego znacznie poprzedzającymgodzinę „W”. 7 sierpnia młody Janek zostałranny i kilka tygodni spędził w szpitalu. Wróciłdo Powstania w początkach września będącw ochronie dowództwa Żoliborza – ppłka „Żywiciela”.Za bohaterską postawę został dwukrotnieodznaczony Krzyżem Walecznych.Po upadku Powstania trafił wraz ze swymiwspółtowarzyszami broni do obozu jenieckiego– Stalag XI A Altengrabow w Niemczech,gdzie po jakimś czasie został wciągniętyw działalność konspiracyjną. Dzięki znajomościjęzyka francuskiego – oswobodzonyprzez Amerykanów - opuścił obóz 3 maja1945 roku wraz z żołnierzami francuskimi,belgijskimi i holenderskimi. Dzień późniejobóz wyzwoliły wojska sowieckie. Znalazłszysię w okupacyjnej strefie angielskiej, uniknąłbez wątpienia aresztowania przez NKWD,tropiącej żołnierzy Kedywu AK.Po wyzwoleniu uczęszczał do liceum wojskowegow Langwasser koło Norymbergi,gdzie zdał maturę. Oczekując na wizę do USA- dokąd zaprosił go stryj Wiesław - znalazł zatrudnieniejako bibliotekarz w polskim Gimnazjumi Liceum w Coburgu w Bawarii. Byłtam wraz z ks. Zbigniewem Delimatem współorganizatoremZwiązku Harcerstwa Polskiego.Pomimo możliwości emigracji do StanówZjednoczonych, w kwietniu 1947 roku zdecydowało powrocie do kraju. Przekroczywszygranicę ujawnił się na mocy ogłoszonej wówczasamnestii. Przybył do Gdańska, gdziewraz z matką znalazł lokum w mieszkaniu jejbrata Henryka. Zachęcony jeszcze w liceumwojskowym przez swego przyjaciela JackaTomaszewskiego, postanowił podjąć studiamedyczne. Skierował swe kroki do gdańskiej<strong>Akademii</strong> Medycznej. Dziekanem wydziałubył wówczas wybitny chirurg prof. KornelMichejda, który skłonił Jana do podjęciastudiów. Z tego okresu, jako swego mistrzawspomina profesora anatomii patologicznejWilhelma Czarnockiego. W 1952 rokuuzyskał dyplom lekarza i rozpoczął pracęw szpitalu w Elblągu jako lekarz chorób wewnętrznychi anatomo-patolog. W 1954 rokuuzyskał I, a w 1958 II stopień specjalizacji.W tym czasie rozpoczęły się problemy ze służbąbezpieczeństwa, której odmówił współpracy.Ciągłe nękania oraz groźba aresztowaniapod zarzutem szpiegostwa na rzecz Niemieczmusiły Jana Domaniewskiego w 1959 rokudo wyjazdu z Elbląga. Wcześniej wygrał onkonkurs na kierownika Zakładu PatomorfologiiSzpitala im. A. Jurasza w Bydgoszczy.Stanowisko to objął 1 kwietnia 1959 roku.Od początku pociągała go dydaktykai pragnienie dzielenia się swoją wiedzą. Przybywszydo Bydgoszczy, związał się z istniejącymtutaj od 1951 roku ośrodkiem szkoleniowymwarszawskiego Studium DoskonaleniaLekarzy, gdzie prowadził kształcenie na kur-18Wiadomości <strong>Akademickie</strong> <strong>Nr</strong> <strong>36</strong>
Z ¿a³obnej kartysach podstawowych z patomorfologii. Popięciu latach pracy w Bydgoszczy doktoryzowałsię na <strong>Akademii</strong> Medycznej w Gdańsku.W tym okresie został specjalistą wojewódzkimw dziedzinie patomorfologii. W 5 latpóźniej habilitował się w Studium DoskonaleniaLekarzy w Warszawie. Uzyskanie stopnianaukowego doktora habilitowanego przyniosłopropozycję objęcia kierownictwa ZakładuPatomorfologii szpitala MSW w stolicy, którąodrzucił w pragnieniu dalszej pracy w Bydgoszczy.Został wówczas pełnomocnikiemdo spraw organizacji w Bydgoszczy ZespołuNauczania Klinicznego Gdańskiej <strong>Akademii</strong>Medycznej. Sfinalizowanie owego zadanianastąpiło w 1972 roku. Dr hab. Jan Domaniewskizostał wówczas docentem AMG orazkierownikiem zakładu patomorfologii.Trzy lata dzielące powstanie Zespołu NauczaniaKlinicznego od powołania w BydgoszczyFilii <strong>Akademii</strong> Medycznej w Gdańskudoc. Domaniewski wypełnił intensywnąpracą dydaktyczną obejmując jednocześniefunkcję zastępcy dyrektora Szpitala im. A.Jurasza do spraw naukowo-dydaktycznych.W 1975 roku został kierownikiem bydgoskiejFilii AMG z zamiejscowym Oddziałem WydziałuLekarskiego, zaś z chwilą przekształceniajej w II Wydział Lekarski <strong>Akademii</strong>Medycznej w Gdańsku (1979), podjął siępełnienia funkcji dziekana. Rok ten przyniósłrównież kolejny etap w rozwoju naukowymJana Domaniewskiego. Rada Państwa 13września nadała mu bowiem tytuł profesoranadzwyczajnego. Od tego momentu pozostałtylko krok do utworzenia w Bydgoszczy samodzielnej<strong>Akademii</strong> Medycznej. Determinacjaprof. Domaniewskiego oraz zaangażowaniewładz wojewódzkich doprowadziły w rezultaciedo dokonannia tego w 1984 r. Pierwszainauguracja roku akademickiego odbyła sięw październiku 1984 r. Uroczystość ta stałasię początkiem Centralnych Inauguracji Roku<strong>Akademickie</strong>go <strong>Akademii</strong> Medycznych.Powołanie w Bydgoszczy samodzielnej<strong>Akademii</strong> Medycznej było ukoronowaniemwieloletnich starań prof. Domaniewskiego,więc jemu to właśnie powierzono pełnieniefunkcji pierwszego rektora nowej uczelni.Profesor swe nowe obowiązki traktowałz niezwykłym oddaniem. Jeszcze w pierwszymroku swojej kadencji dokończył budowę zakładówteoretycznych oraz podjął ogromnewysiłki, aby uzyskać ich wyposażenie. Trzebapamiętać, że były to czasy wyjątkowo trudne– koniec stanu wojennego oraz wielki kryzysobejmujący wszystkie obszary gospodarkinaszego kraju. Do ważnych zadań tamtegookresu należała również potężna inwestycjarozbudowy i modernizacji Szpitala im. A. Jurasza– przyszłej podstawowej bazy klinicznej<strong>Akademii</strong> Medycznej. Szpital uroczyście przekazanow użytkowanie w 1989 roku. Zwiększyłon wówczas trzykrotnie swą kubaturę.Pierwsza kadencja rektorska obejmującalata 1984-1987 nie zakończyła przygodyz zarządzaniem uczelnią. W 1987 ProfesoraDomaniewskiego obrano na następną kadencję,a po sześcioletniej przerwie (1990-1996),Powstanie Warszawskie, II drużyna plutonu 226 stanowiąca ochronę dowództwa obwodu Żoliborz, stoipo środku „Wilk” – Jan Domaniewski, po jego prawej stronie „Goliat” – Julian Kulski, wrzesień 1944W Zakładzie Patologii Nowotworów i Patomorfologii, 2009kiedy to funkcję rektora pełnił prof. JózefKałużny, stanowisko to powierzono JanowiDomaniewskiemu na kolejne dwie kadencje(1996-1999 i 1999-2002). W sumie – biorącpod uwagę kierownictwo Filii AMG oraz 12-letnie sprawowanie funkcji rektora – prof.Domaniewski przez 18 lat zarządzał uczelniąmedyczną w Bydgoszczy. W tym czasiedoprowadził do przekształcenia <strong>Akademii</strong>z dwuwydziałowej o dwu kierunkach nauczaniaw trzywydziałową o siedmiu kierunkachi kilkukrotnego zwiększenia liczby studentów.Ostatnim etapem kariery naukowej JanaDomaniewskiego było nadanie mu w 1989Wiadomości <strong>Akademickie</strong> <strong>Nr</strong> <strong>36</strong> 19