Raporti Vjetor 2008

2008Raporti Vjetoreksportet parashikohen të bien ndjeshëm, që do të çojë në një thellim të mëtejshëmtë disbalancës së jashtme. Një problem tjetër do të jetë financimi i këtij deficiti tëkrijuar. Investitorët ndërkombëtarë, për shkak të pasigurive të larta për të ardhmendo të ulin ndjeshëm investimet në këto vende. Një burim financimi i rëndësishëmpër këto vende janë dhe remitancat nga jashtë, të cilat parashikohen në rënie tëndjeshme për shkak të rënies ekonomike të vendeve të zhvilluara. Gjithashtu edhekostoja e marrjes hua të fondeve është rritur për shkak të pasigurive të mëdha dhemungesës së likuiditetit të tepërt. Të gjitha këto goditje do të kenë një efekt negativtë ndjeshëm në financimin nga jashtë për këto vende.Gjatë viteve të fundit kredia për sektorin privat në këto vende është rritur me ritme tëlarta mesatarisht prej 25 për qind ose 2.5 herë me shumë se mesatarja e vendeve tëBE-së. Të dhënat tregojnë se rritjen më të shpejtë të kredisë gjatë viteve të fundit eshënon Rumania e ndjekur nga Bullgaria dhe Shqipëria. Aktualisht në këtë panoramërajonale, Shqipëria vazhdon të renditet ndër vendet e fundit në peshën që portofolii kredisë zë ndaj PBB-së së vendit. Ajo që bie në sy është fakti se raporti i aktivevetë sistemit bankar ndaj PBB-së është në nivelet më të larta të rajonit, duke u renditurshumë pranë niveleve të vendeve të reja të BE-së. Ky tregues nënvizon se sistemi jonëbankar e ka kapacitetin e nevojshëm për të luajtur një rol të lartë të ndërmjetësimitfinanciar. Në tre vitet e fundit, portofoli i kredisë së bankave përbën mesatarishtvetëm 50 për qind të depozitave të grumbulluara prej tyre. Megjithatë, është përt’u theksuar fakti se në vitet e fundit, ritmet e rritjes së portofolit të kredisë kanëqenë të larta, duke nënvizuar përfshirjen më të madhe të bankave në plotësimin ekërkesës së ekonomisë për fonde. Rritja vjetore mesatare e portofolit të kredisë nëShqipëri prej 44 për qind është për momentin rritja më e lartë e këtij treguesi përvendet e rajonit për vitin 2008.Tabelë 2. Ecuria e treguesve të ndërmjetësimit në vendet e EQJL.Në % për vitin 2008 Shqipëri Turqi Rumani Bullgari Maqedoni Serbi Kroaci Hungari PolonimesatareÇekipër rajoninAktive/ PBB 86.9 65.5 64.9 88.1 67.8 58.6 97.4 99.8 57.2 111.8 79Kredi sektori privat/ PBB 36.1 31.2 39.2 74.0 43.6 38.7 71.6 64.3 49.2 49.8 51Kredi valutë/ PBB 25.8 24.5 22.0 39.80 9.7 17.5 47.2 41.8 12.0 7.0 25Kredi në monedhën vendase/ PBB 10.3 3.5 19.8 33.4 33.9 21.0 24.3 22.6 32.0 46.5 26M3/ PBB 76.1 41.2 33.1 68.7 51.2 13.2 74.0 56.1 52.6 71.4 51Depozita totale/ PBB 57.8 27.0 27.0 53.1 46.3 31.9 65.3 53.2 45.0 59.8 45Depozitat e individëve/ PBB 47.5 14.1 16.0 32.1 21.5 17.7 38.3 26.1 26.3 38.7 26Depozitat në valutë/ PBB 24.3 12.9 9.9 26.8 21.7 21.7 37.3 14.2 8.5 6.2 18Kredi hipotekore/ PBB 8.3 4.0 3.5 9.9 5.0 10.0 12.4 11.7 15.3 9.0Burimi: Faqet e internetit të Bankave Qendrore dhe publikime të BIS.Gjithashtu një tipar tjetër i zhvillimeve të përbashkëta të portofolit të kredisë tëkëtyre vendeve ka qenë edhe zgjerimi i përshpejtuar i kredisë për individë. Vitete fundit kjo kredi (dhe në veçanti ajo hipotekore), është rritur me ritme të larta, enxitur nga rënia e normave të interesit si dhe rritja e situatës pasurore të individëve.Edhe pse e mirëpritur, rritja e shpejtë e kredisë është parë me shqetësim, sepse ajoka kontribuar në thellimin e disbalancave makroekonomike dhe financiare në këtovende. Në veçanti, rritja e shpejtë e portofolit të kredisë ka mbështetur zgjerimine kërkesës së brendshme duke ndikuar në përkeqësimin e llogarisë korente. Pokështu, në shumë prej këtyre vendeve, zgjerimi i shpejtë i portofolit të kredisë ështëfinancuar me fonde nga jashtë, duke e bërë më të ndjeshëm sistemin bankar ngazhvillimet ndërkombëtare. Një problem tjetër kryesor që shqetëson këto vende ështëeuroizimi i lartë i portofolit të kredisë. Vitet e fundit ky fenomen është ndikuar ngahyrja e bankave të huaja me rëndësi rajonale të cilat kanë inkurajuar kreditimin në80 Banka e Shqipërisë