Ársskýrsla 2012 - Orkustofnun

ÁRSSKÝRSLA ORKUSTOFNUNAR2012

EfnisyfirlitEfnisyfirlit 2Ávarp orkumálastjóra 3Orkustofnun 4Hlutverk Orkustofnunar 4Orkutölfræði 5Jarðhitaskóli Háskóla Sameinuðu þjóðanna 6Heiðurskona kvödd 7Þúsaldarnámskeið í El Salvador og Kenía 7Útseld námskeið og verkefni 8Helstu viðfangsefni Orkustofnunar 9Eldsneytismál 9Olíuleit á Drekasvæðinu 10Raforkueftirlit 12Upprunaábyrgðir 12Fjölþjóðasamþætting jarðhitarannsókna 12Niðurgreiðslur á húshitunarkostnaði 13Leyfi hér og leyfi þar 14Orkusjóður 15Orkusetur og Evrópusamstarf 15Gagnamál 16Miðlun upplýsinga 17Rafræn stjórnsýsla 18NordMin – norrænt samstarf á sviði málma og málmvinnslu 18Atvinnuvega- og nýsköpunarráðuneyti 20Rammaáætlun 20Orkuskipti í samgöngum 20Niðurgreiðslur húshitunarkostnaðar 20Samstarfssamningar við erlend ríki 21Landsaðgerðaráætlun um endurnýjanlega orku 21Stefna um lagningu raflína í jörð 21Nefnd um sæstreng 21Fjárfestingasamningar 21Skýrsla um lagaramma orkumála 21Lög og reglugerðir á árinu 2012 21Reglugerðir 22Veitur 22Ritaskrá 2012 24Brot úr fréttum ársins 26Rekstur Orkustofnunar á árinu 28Orkusjóður 29Jarðhitaskóli Háskóla Sameinuðu þjóðanna 29Reikningar 30Rekstrarreikningur árið 2012 30Sjóðstreymi árið 2012 30Efnahagsreikningur 31. desember 2012 30Jarðhitaskóli HSþ Rekstrarreikningur árið 2012 30Fróðleiksmolar um Bókasafn Orkustofnunar 19Annáll orkumála 20Stefnumótun stjórnvalda 20Gefið út af Orkustofnun í apríl 2013Ritnefnd: Petra Steinunn Sveinsdóttir, Skúli Thoroddsen, Þórarinn Sveinn Arnarsson, Þórhildur Ísberg,Erla Björk Þorgeirsdóttir og Rósa S. JónsdóttirHönnun og umbrot: Skaparinn auglýsingastofaKápumynd: Geysir í HaukadalUmsjón og ábyrgðarmaður: Petra Steinunn SveinsdóttirPrófarkalestur: Þórunn Erla SighvatsPrentun: LitrófISBN: 978-9979-68-328-5OrkugarðiGrensásvegi 9108 ReykjavíkSími 569 6000os@os.isBorgum600 AkureyriSími: 460 1380www.os.is

Ávarp orkumálastjóraNú eru rúmlega fimm ár liðin síðan ég tók við embættiorkumálastjóra. Þetta hefur sannarlega verið viðburðaríkur ogspennandi tími sem hefur einkennst af því að hlutverk og starfsemistofnunarinnar hefur verið í örri þróun ásamt mikilvægum einstökumverkefnum. Stjórnsýsluhlutverk og stjórnsýsluábyrgð stofnunarinnarhafa verið stóraukin, fyrst með ákvörðun ráðherra um flutningmikilvægra stjórnsýsluverkefna frá ráðuneytinu til stofnunarinnar2008 og síðan með staðfestingu Alþingis á Árósasamkomulaginu í lokárs 2011 þar sem skilgreind voru skörp skil milli framkvæmdavaldsinsog stjórnsýslunnar. Stofnunin hafði reyndar verið undirbúin undirþessa breytingu þegar auðlindarannsóknir, þ.e. rannsóknir ájarðhitalindum 2003 og vatnafari 2008, voru skildar frá stofnuninnitil þess að efla stjórnsýslulegt hæfi hennar. Einnig hefur stjórnsýslaokkar og eftirlitshlutverk samkvæmt vatnalögum aukist og við eigum íviðtæku samstarfi við aðrar stofnanir um innleiðingu VatnatilskipunarEvrópu skv. lögum um stjórn vatnamála sem Umhverfisstofnunleiðir. Af stærri innlendum verkefnum á tímabilinu má nefnaaðkomu stofnunarinnar að Rammaáætlun, endurskipulagningu ogeflingu raforkueftirlits, undirbúning útboða og leyfisveitingar vegnarannsókna og vinnslu á olíu og gasi á Drekasvæðinu, orkunýtingu ogorkuskipti í samgöngum. Af erlendum samstarfsverkefnum má nefnaalþjóðlegan matslykil fyrir sjálfbærni vatnsaflsvirkjana, IPGT, sem ersamstarfsverkefni um tæknimál jarðhitanýtingar og GeothermalEranet sem hófst 2012 en þar leiðir Orkustofnun samstarf sex landaum samræmingu rannsókna og miðlun upplýsinga og gagna á sviðijarðhitanýtingar. Orkustofnun sér einnig um þátttöku Íslendinga í nýjuog áhugaverðu verkefni á vegum norrænu ráðherranefndarinnar umnýtingu á jarðefnum og málmum.Þegar annar áfangi Rammaáætlunar var settur á flot varþað með þeim ásetningi að leggja niðurstöðu verkefnisstjórnarRammaáætlunar fyrir Alþingi í formi þingsályktunartillögu þannig aðhún fengi lagalega stöðu í stjórnsýslunni. Ef til vill var erfitt að gerasér grein fyrir því fyrirfram hvaða afleiðingar þetta hefði fyrir þanntíma, sem þyrfti til þess að ljúka ferlinu. Því verður hinsvegar varlamótmælt að þessi aðferð hefur tryggt kynningu og ríka möguleikaalmennings og haghafa til þess að kynna sér tillögurnar á ýmsumstigum og koma á framfæri athugsemdum. Fyrst með kynningu ogathugasemdaferli verkefnisstjórnar, síðan með mati á Rammaáætlunsem skipulagsáætlun og að lokum í umsagnarferli Alþingis. Í allriþessari umræðu hefur mönnum að vonum verið starsýnt á einstakarvirkjanahugmyndir og áhrif þeirra á umhverfi og mannlíf. Því verðurhins vegar vart á móti mælt þegar litið er á heildina að Íslendingar hafameð tillögum Rammaáætlunar um verndun mögulegra virkjanasvæðaí heildina takmarkað verulega aðgang að mögulegum hagkvæmumorkulindum í jarðhita og vatnsorku.Raforkueftirlit er eitt af vandasömustu verkefnum Orkustofnunar,en það er lögbundið eftirlit stofnunarinnar samkvæmt raforkulögum.Það má segja að raforkumarkaðurinn skiptist í framleiðslu og söluá raforku, sem er rekin á samkeppnisgrundvelli, annars vegar ogflutningi og dreifingu, sem er einkaleyfisstarfsemi, hins vegar.Einkaleyfishlutinn veltir um 26 milljörðum króna árlega semskiptist nokkuð jafnt milli flutnings og dreifingar. Það er hlutskiptiOrkustofnunar að ákveða hvað séu eðlilegar tekjur af starfseminnimeð því að setja einkaleyfisfyrirtækjunum tekjumörk og fylgjast síðanmeð því að gjaldskrár séu ákveðnar þannig að tekjur haldist innanmarka. Það er eðlilegt að slíkar ákvarðanir séu umdeildar, sérstaklegaþegar unnið er eftir nýlega breyttum lögum, enda miklir hagsmunir íhúfi. Ný verkefni sem takast verður á við á næstu árum eru til dæmisinnleiðing þriðju raforkutilskipunar ESB, ákvarðanir um hvort raflínumsé best komið fyrir í jörð eða á lofti og uppbygging raforkukerfisins tilframtíðar. Hvaða stefna á að ríkja í fjárfestingum sem gagnast öryggiog skilvirkni kerfisins í heild sinni, og til lengri tíma, en er ekki hægt aðeyrnamerkja einstökum núverandi eða nýjum notendum. Til þess aðhugmyndir um sæstrengi geti orðið að veruleika þarf í raun að þróanýtt regluverk og viðhafa mikinn undirbúning innan stjórnsýslunnar ísamstarfi við systurstofnanir okkar erlendis.Eftir meira en 7 ára starf í útboðsferlinu erum við nú komin á þannpunkt að fyrirtæki sem sérhæfa sig í leit að olíu- og gaslindum hafaskuldbundið sig til þess að faraí kostnaðarsamar rannsóknirá Drekasvæðinu. Afstaðaíslenskra stjórnvalda hingaðtil hefur verið að undirbúaDrekasvæðið til útboðsmeð lágmarks tilkostnaðiog láta kunnáttumönnumí greininni eftir að meta ogtaka efnahagslega áhættuá grundvelli fyrirliggjandigagna. Það þýðir aðfyrirtækin telja líkur ástórum olíufundi nægilegamiklar til þess að fjárfestaí rannsóknum á svæðinu.Það þýðir hins vegar ekkiað þau telji vera 100 % líkur á slíkum fundi. Hugmyndir um aðfara strax í verulegar fjárfestingar í mannvirkjum í landi eða að farainn með almannafé í fyrirtæki á leitarstiginu væru í raun breytingá núverandi stefnu stjórnvalda. Það breytir hins vegar ekki því aðíslenskir fjárfestar og fyrirtæki í ráðgjöf, framkvæmdum og útgerðhafa, meðal annars í gegnum útboðsferlið á Drekasvæðinu, öðlastmikilvæga innsýn í þá möguleika sem eru á þessu sviði allt í kringumokkur. Ráðgjöf og þjónusta við leit, rannsóknir og vinnslu veltirmiklum fjárhæðum og hefur til dæmis í Noregi skapað mikla spurneftir verk- og tæknimenntuðu fólki og verkfræðilegri ráðgjöf. Við,sem höfum komið að þessum undirbúningi, höfum staðið frammifyrir þeirri spurningu hvort það sé rétt að ráðast í olíuvinnslu þóttaðstæður gætu verið fyrir hendi. Hér hefur mönnum annars vegarverið tíðrætt um líkur á slysum og mengun og hins vegar hafa vaknaðspurningar um það hvort það gagnist heimsbyggðinni í baráttunnigegn hlýnun að fundnar séu og teknar til vinnslu nýjar olíulindir.Mitt stutta svar er að olíuvinnsla í norðurhöfum er staðreynd, aðildokkar að olíuvinnslu gefur okkur innsýn og möguleika til áhrifa umöryggismál og umhverfismál. Fjarlægð frá landi verður vissulega tilkostnaðarauka fyrir vinnslufyrirtækin en minnkar hins vegar hættu ámiklum afleiðingum hugsanlegs olíuleka. Olíuvinnsla í heiminum hefurekki aukist að marki síðan 1970. Losun kolefnis hefur aukist annarsvegar með aukinni gasnotkun, sem er að vissu leyti jákvætt vegnaminni losunar á orkueiningu, en hins vegar hefur mesta aukninginorðið vegna brennslu á kolum og hún stendur nú fyrir fast að helmingiallrar losunar frá jarðefnaeldsneyti. Það er því ekki gefið að minnaframboð á olíu og gasi verði til þess að minnka kolefnislosun, heldurer margt sem bendir til að því sé öfugt farið.Það er deginum ljósara að orkusparnaður og bætt orkunýtingásamt nýtingu vistvænna orkugjafa eru öflugastu aðferðirnar til þessað draga úr kolefnislosun. Við Íslendingar erum svo gæfusamir aðnánast öll raforka og húshitun kemur frá kolefnisfríum orkugjöfum.Hins vegar notum við í samgöngum og fyrir fiskiskipaflotann 700.000tonn á ári eða meira en tvö tonn á hvert mannsbarn. Það værijafnvel full ástæða til þess að skoða siðfræði þess að nota þettamagn en láta öðrum þjóðum eftir að vinna það. Við höfum vissulegatæknilega möguleika á því að nýta innlenda orkugjafa í auknum mælií samgöngum en förum okkur hægt vegna þess kostnaðarauka semþað hefði í för með sér.Dr. Ingvar Birgir Friðleifsson sem frá upphafi hefur gegnt stöðuforstöðumanns Jarðhitaskóla Háskóla Sameinuðu þjóðanna semrekinn er innan vébanda Orkustofnunar hyggst nú láta af störfumog hefur starfið verið auglýst. Íslendingar geta verið stoltir af þessumarkvissa og vel heppnaða framlagi til þróunarmála og þáttur IngvarsBirgis er þar mikill, bæði við uppbyggingu og stjórn skólans, en ekki sístí því að byggja upp öflugt tengslanet þeirra sem sótt hafa skólann.Guðni A. Jóhannessonorkumálastjóri

4OrkustofnunOrkustofnunH l u t v e r k O r k u s t o f n u n a rHlutverk Orkustofnunar er markað af sérlögum umstofnunina og öðrum lögum. Í lögum um Orkustofnun er kveðiðá um að stofnunin skuli meðal annars vera ríkisstjórninni tilráðuneytis um orku- og auðlindamál, standa fyrir rannsóknumá orkubúskap þjóðarinnar, orkulindum landsins og hafsbotnsinssem og öðrum jarðrænum auðlindum þannig að unnt sé aðmeta þær og veita stjórnvöldum ráðgjöf um skynsamlegaog hagkvæma nýtingu þeirra. Þá ber Orkustofnun að safna,varðveita og miðla gögnum um orkulindir og aðrar jarðrænarauðlindir, nýtingu þeirra og orkubúskap landsmanna. HlutverkOrkustofnunar er einnig að vinna að áætlanagerð til langstíma um orkubúskap þjóðarinnar og hagnýtingu orkulinda.Að auki skal stofnunin stuðla að samvinnu þeirra sem sinnaorkurannsóknum og samræmingu á rannsóknarverkefnum,fylgjast með framkvæmd opinberra leyfa sem gefin eru út tilrannsókna og nýtingar jarðrænna auðlinda, reksturs orkuvera ogannarra meiri háttar orkumannvirkja og loks að annast umsýsluOrkusjóðs. Orkustofnun sinnir þess utan leiðbeiningarskyldusinni gagnvart almenningi.Sem fagstofnun á sviði auðlinda- og orkumála gegnirOrkustofnun einnig víðtæku stjórnsýsluhlutverki og skyldum.Stofnunin fer með stjórnsýslu og leyfisveitingarvald samkvæmtákvæðum laga um rannsóknir og nýtingu á auðlindum íjörðu, nr. 57/1998, (auðlindalög), raforkulögum, nr. 65/2003,vatnalögum, nr. 15/1923 og lögum um eignarrétt íslenska ríkisinsað auðlindum hafsbotnsins, nr. 73/1990. Þá fer Orkustofnuneinnig með leyfisveitingarvald samkvæmt ákvæðum laga umleit, rannsóknir og vinnslu kolvetnis, nr. 13/2001.Leyfisveitingarvaldið er lögum samkvæmt óháðatbeina ráðherra frá og með 1. janúar 2012, en þann 17.september 2011 voru samþykktar á Alþingi lagabreytingarvegna fullgildingar Árósasamningsins á þann veg aðleyfisveitingarvaldið færðist alfarið til Orkustofnunar, sem eftiratvikum var áður í höndum ráðherra. Ákvarðanir Orkustofnunareru kæranlegar til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamálaeða til úrskurðarnefndar raforkumála. Á árinu 2012 vorutvær ákvarðanir kærðar til úrskurðarnefndar umhverfis- ogauðlindamála og 10 til úrskurðarnefndar raforkumála.Stjórnsýslulegt hlutverk Orkustofnunar hefur farið vaxandiundanfarin ár enda hafa kröfur til stjórnsýslunnar umleyfisveitingar, eftirlit og umsagnir svo og stjórnsýslulegar byrðará sviði orku- og auðlindanýtingar aukist með bættri löggjöf fráþví sem áður var. Þá er einnig mikilvægt að Orkustofnun vinni

Orkustofnun 5að þeim málum sem stofnuninni eru fengin, meðal annars semeftirlitsstofnun, innan þeirra valdheimilda sem henni er gert aðfara eftir.Hlutverk Orkustofnunar er einnig að veita, eftir atvikum,umsagnir um mat á umhverfisáhrifum, sem voru ellefu árið2012, margar beiðnir um umsagnir um þingsályktunartillögurog lagafrumvörp komu til skoðunar og umsagnir umleyfisveitingar annarra stjórnsýlsustofnana, svo sem fyrirskeldýrarækt og fiskeldi. Sem dæmi um það má nefnatímabundið tilraunaleyfi til kræklingaræktunar á tveimursvæðum í Skötufirði í Ísafjarðardjúpi, ræktunarleyfi fyrirkrækling á svæðum út af Saltvík og Héðinsvík á austanverðumSkjálfanda, ræktunarleyfi fyrir krækling á svæði út af Húsavík– Saltvík á austanverðum Skjálfanda og drög að tillögu aðstarfsleyfi fyrir sjókvíaeldi á þremur svæðum í Dýrafirði. Meðalþingmála má nefna sem dæmi umsögn Orkustofnunar umfrumvarp til stjórnarskipunarlaga, um þingsályktunartillögu umáætlun um vernd og orkunýtingu landsvæða, rammaáætlun, umtillögu til frumvarps laga um breytingu á lögum um upprunaábyrgðá raforku sem framleidd er með endurnýjanlegum orkugjöfum,umsögn um tillögu til þingsályktunar um útgáfu virkjunarleyfa,breytt eignarhald Landsvirkjunar og félagsform fyrirtækisins,verkefnafjármögnun og undirbúningsvinnu vegna lagningarrafstrengs til Evrópu og umsögn Orkustofnunar vegna tillögu tilþingsályktunar um rannsóknir á umfangi og nýtingarmöguleikumsjávarorku á Íslandi.Til þess að sinna þessu umfagsmikla hlutverki Orkustofnunar,leggur stofnunin áherslu á þverfaglega vinnu sérfræðingastofnunarinnar, þar sem margir koma að teymisvinnu, áður enendanleg ákvörðun er tekin í hverju verkefni fyrir sig.Skipurit OrkustofnunarAtvinnuvega- oköpunarráOrkumálastjóriAtvinnuvega- og nýsköpunarráðherra:Steingrímur J. SigfússonOrkuseturOrkumálastjóri: Guðni A. JóhannessonOrkumálGagnamálReksturHáskólaForstöðumaður Jarðhitaskóla HáskólaSameinuðu þjóðanna: Ingvar Birgir FriðleifssonOrkutölfræðiMikið hefur dregið úr því tölulega efni sem birt er í ársskýrsluOrkustofnunar á síðastliðnum árum, þess í stað er nú vísað tilheimasíðu Orkustofnunar þar sem er að finna ýmsar ítarlegriupplýsingar sem ekki eru lengur gefnar út á prenti. Einnig er aðfinna á vef Hagstofu Íslands, undir iðnaði og orkumálum, gögnum frumorkunotkun, raforkunotkun og eldsneytisnotkun, ásamtverðþróun á orku.Raforkuvinnsla og raforkunotkun 2012 og 20112012 2011Afl orkuvera MW % MW %Vatnsorka 1.885 70,9% 1.884 70,6%Jarðhiti 659 24,8% 663 24,8%Eldsneyti 115 4,3% 120 4,5%Vindorka 0 0,0% 0 0,0%Samtals 2.659 100,0% 2.667 100,0%Notkun frumorku á Íslandi 2012 og 20112012* 2011Frumorka ktoí PJ % ktoí PJ %Vatnsorka 1.060 44,4 17,6% 1.075 45,0 19,2%Jarðhiti 4.174 174,9 69,2% 3.726 156,1 66,6%Olía 704 29,5 11,7% 699 29,3 12,5%Kol 95 4,0 1,6% 93 3,9 1,7%Samtals 6.633 253 100,0% 5.593 234 100,0%* BráðabirgðatölurRaforkuvinnsla GWh % GWh %Vatnsorka 12.337 70,3% 12.507 72,7%Jarðhiti 5.210 29,7% 4.701 27,3%Eldsneyti 3 0,0% 2 0,0%Vindorka 0 0,0% 0 0,0%Samtals 17.550 100,0% 17.210 100,0%Raforkunotkun GWh % GWh %Almenn notkun 3.119 17,8% 3.025 17,6%Stóriðja 13.545 77,3% 13.284 77,2%Töp og notk. í virkj. 399 2,3% 400 2,3%Töp í dreifikerfum 147 0,8% 178 1,0%Töp í flutningskerfinu 323 1,8% 323 1,9%Samtals 17.533 100,0% 17.210 100,0%

6 Jarðhitaskóli Háskóla Sameinuðu þjóðannaNemendur Jarðhitaskólans á Ölkelduhálsi.Jarðhitaskóli Háskóla Sameinuðu þjóðannaJarðhitaskólinn Jarðhitaskólinn er rekinn samkvæmt samningimilli Háskóla Sameinuðu þjóðanna í Tókýó og Orkustofnunarfyrir hönd íslenska ríkisins. Jarðhitaskólinn (JHS) sér um öll málsem snerta jarðhita á vegum Háskóla Sameinuðu þjóðanna(HSþ). Árið 2012 komu um 70% af fjárframlögum til skólans fráíslenska ríkinu (framlag á fjárlögum), en um 30% sem greiðslurfyrir skólagjöld hér og sérsniðin námskeið erlendis.Þrítugastaogfjórða starfsár JHS hófst með skólasetningu25. apríl 2012. Að þessu sinni hófu 33 nemendur frá 17löndum nám við skólann, sem er metfjöldi: Bangladesh (1),Djíbútí (1), El Salvador (2), Eþíópíu (3), Filippseyjar (2), Indlandi(1), Kenía (10), Kína (2), Malaví (1) Mexíkó (1), Nevis (1),Níkaragúa (1), Papúa Nýju Gíneu (2), Rúanda (2), Srí Lanka(1), Tansaníu (1) og Úganda (1). Malaví og Papúa Nýja Gíneavoru ný samstarfslönd og er það fagnaðarefni að æ fleiri löndleggja áherslu á jarðhitaleit og -nýtingu. Allar níu námsbrautirJHS voru opnar að þessu sinni, sem er óvenjulegt. Alls luku 7borholujarðfræði, 6 verkfræði, 5 forðafræði, 5 jarðeðlisfræði, 3jarðefnafræði, 2 bortækni, 2 jarðfræði, 2 umhverfisfræði og1 borholumælingum. Kennarar og leiðbeinendur við skólannkomu frá ÍSOR, Háskóla Íslands (HÍ), rannsóknarstofnunum,verkfræðistofum og orkufyrirtækjum. Um helmingur námsinsvið JHS felst í rannsóknarverkefnum og koma margir nemendurmeð rannsóknargögn frá heimalöndunum sem þeir svo vinnaúr undir leiðsögn íslenskra sérfræðinga. Með þessu móti ernámið tengt heimalöndunum þótt fjarlægðin sé oft mikil. Af33 nemendum á þessu ári komu 22 með rannsóknargögn aðheiman.Frá árinu 1979 hafa 515 sérfræðingar frá 53 þróunarlöndumlokið sex mánaða námi við skólann. Nemendurnir hafa komiðfrá Asíu (40%), Afríku (32%), Mið-Ameríku (16%), Austur- ogMið-Evrópu (12%) og með nemendunum frá Papúa Nýju Gíneuhefur Eyjaálfa komist á blað með 0,4 %. Hlutur kvenna eykststöðugt og er það stefna JHS að ýta undir þá þróun. Af þeimsem útskrifast hafa eru 97 konur (19%).Árið 2012 voru 10 meistaranemar styrktir til náms í HÍsamkvæmt samstarfssamningi skólanna. Sjö voru í námi fyrrihluta árs og af þeim útskrifuðust fimm um vorið en þrír bættust íhópinn um haustið. Meistaranemar JHS eru valdir úr hópi þeirrasem áður hafa lokið sex mánaða þjálfun á Íslandi og staðið sigvel, enda skilar sá þáttur fjórðungi af þeim kröfum sem gerðareru vegna meistaranámsins. Námið til meistaragráðu tekur aðjafnaði 18-20 mánuði. Að auki styrkir JHS þrjá doktorsnematil náms við HÍ. Doktorsnemarnir eiga það sammerkt með

Jarðhitaskóli Háskóla Sameinuðu þjóðanna 7og blóði sem gátu þurft á aðstoð hennar og ráðleggingum aðhalda hvenær sem var meðan þau dvöldu á Íslandi. Mörg þeirrahéldu bréfasambandi við Guðrúnu árum saman. Guðrúnar ersárt saknað af samstarfsfólki og fjölmörgum vinum í fjórumheimsálfum.Þúsaldarnámskeið í El Salvador ogKeníaNemendur við sýnatöku.meistaranemunum að hafa áður lokið sex mánaða þjálfun viðJHS ásamt meistaragráðu hér eða erlendis. En skólinn hefurmöguleika á að taka við allt að 34 sex mánaða nemendum,auk þess að sjá 12 framhaldsnemum og 3 doktorsnemum fyriraðstöðu. Útlit er fyrir að öll pláss fyrir sex mánaða nema verðinýtt árið 2013, sem er til marks um mikla aðsókn í námið. Fastirstarfsmenn JHS eru 6.Árlegur gestafyrirlesari JHS var Cornel Ofwona forðafræðingurhjá Geothermal Development Company Ltd. í Kenía. Cornellauk sex mánaða námi við JHS árið 1996 og meistargráðu viðHáskóla Íslands árið 2002. Cornel flutti fyrirlestra um þróunjarðhitans í Afríku og tók sérstaklega fyrir jarðhitakerfi í Kenía.Fyrirlestrarnir voru haldnir dagana 3.-7. september og voru velsóttir af nemendum JHS og innlendum aðilum. Cornel ræddijafnframt við nemendur um rannsóknarverkefni þeirra og stöðujarðhitamála í heimalöndum þeirra í einstaklingsviðtölum.Dagana 11.-17. mars var haldið námskeið í El Salvador semfjallaði um virkjun jarðhita og jarðhitaborholur (Short Course onGeothermal Development and Geothermal Wells) í El Salvadorí samvinnu við LaGeo S.A. de C.V. Fyrirlesarar og leiðbeinendurkomu frá El Salvador (10), Íslandi (5), Kosta Ríka (3), Mexíkó(2), Níkaragva (2), Gvatemala (1), Nevis (1), Bandaríkjunum (3)og Kenýa (1). Metþátttaka var á námskeiðinu og mættu alls65 almennir þátttakendur, þar af komu 49 frá M-Ameríku, 10frá S-Ameríku, 3 frá Karíbaeyjum og 3 annars staðar frá. Þettavar í fyrsta skipti sem þátttakendur frá Bólivíu og Síle mættuá námskeið hjá Jarðhitaskólanum. Áhuginn í S-Ameríku áþúsaldarnámskeiðunum er ört vaxandi, enda miklir möguleikará nýtingu jarðhitans í Andes fjallgarðinum. Námskeiðið stóðí 6 daga, en þar af var 1 dagur helgaður vettvangsferð íjarðhitavirkjunina í Ahuachapán þar sem þátttakendur áttu þesskost að kynnast nýtingu jarðhitans frá fyrstu hendi.Hið árlega námskeið um jarðhitarannsóknir fyrir Afríkulönd(Short Course VII on Exploration for Geothermal Resources)var haldið við Bogoriavatn og Naivashavatn í Kenía frá 27.október til 18. nóvember. Námskeiðið var eins og áður haldiðí samvinnu við jarðhitarannsóknarfyrirtækið GeothermalDevelopment Company (GDC) og Landsvirkjun Kenía (KenGen).Á námskeiðinu var farið yfir helstu atriði yfirborðsrannsóknaHeiðurskona kvöddÞað var mikið lán fyrir Jarðhitaskólann þegar GuðrúnBjarnadóttir (f. 1.ágúst 1949, d. 23. ágúst 2012) kom til starfavið skólann 1996. Hún þekkti vel til skólans því hún hafðistarfað hjá Jarðhitadeild Orkustofnunar frá 1981, en skólinnvar hluti af Jarðhitadeild á þeim árum. Guðrún sá um móttökuog velferð nemenda skólans í ellefu ár (1996-2006). Á þessumárum útskrifuðust 197 jarðvísindamenn og verkfræðingar frá29 þróunarlödum. Fyrir henni voru þetta ekki aðeins styrkþegarJarðhitaskólans eins og í tölfræðinni heldur persónur af holdiGuðrún Bjarnadóttir ásamt nemendum í Þórsmörk sumarið 2004.

8 Jarðhitaskóli Háskóla Sameinuðu þjóðannaá jarðhitasvæðum, jarðfræði, efnafræði og jarðeðlisfræði,og gefið yfirlit um aðra þætti jarðhitarannsókna, allt fráumhverfisrannsóknum og forðamati yfir í bortækni. Einnigvar vikið að skipulagningu jarðhitaverkefna, virkjunum, rekstriþeirra og viðhaldi. Námskeiðið var þrískipt. Fyrsti hlutinn fórfram við Bogoriavatn þar sem nemendur skoðuðu jarðhita ogkynntust rannsóknaraðferðum undir leiðsögn sérfræðinga fráGDC og KenGen. Þann 3. nóvember var farið að Naivasha vatniþar sem kennslan næstu 12 dagana var í formi fyrirlestra umrannsóknaraðferðir og stöðu jarðhitans í Austur-Afríku. Síðustufjóra dagana voru þátttakendur í verkefnavinnu. Metþátttakavar einnig í þessu námskeiði, eða 61 þátttakandi, og komuþeir aðallega frá löndum Austur-Afríku. Ný lönd voru Nígeríaog Súdan. Kennarar og leiðbeinendur námskeiðsins komu fráÍslandi (4), Kenía (40), og nágrannalöndum Kenía (4), og voruflestir fyrrum nemendur JHS.Útseld námskeið og verkefniUmsvif Jarðhitaskólans vegna útseldra námskeiða ogverkefna voru meiri á árinu en dæmi eru um áður. Þorrinn varvegna sérsniðinna námskeiða í Kenía þar sem unnið var bæðifyrir KenGen og GDC, en einnig var gerð úttekt fyrir Amerískaþróunarbankann (Inter-American Development Bank – IDB) ájarðhitakennslu í El Salvador með stofnun Jarðhitaskóla þarfyrir M- og S-Ameríku sem langtímamarkmið. Þar yrði kennt aðmestu á spænsku.Í febrúar fór fram seinni hluti (30 daga) þjálfunar íborholujarðfræði fyrir GDC í Kenía. Alls tóku 7 starfsmenn GDCþátt í þessari stífu þjálfun. Í apríl hófst mjög umfangsmikiðnámskeið um rannsóknir og nýtingu jarðhita fyrir KenGen(Course on Geothermal Technology). Hér var um að ræða 3mánaða námskeið sem stóð frá 16. apríl til 14. júlí. Alls tóku48 starfsmenn KenGen þátt í námskeiðinu. Í framhaldi af þvítók við sex mánaða sérhæfð þjálfun 5 borholujarðfræðinga semstóð út árið (og lauk ekki fyrr en í byrjun febrúar 2013). Másegja að eftir að hafa farið í gegnum námskeiðið og þjálfuninahafi þessir 5 borholujarðfræðingar verið komnir með menntunað minnsta kosti á við þá sem eru þjálfaðir í þessum fræðumí Jarðhitaskólanum á Íslandi. Loks er rétt að nefna úttekt áefnagreiningarstofu KenGen, samhliða rúmlega mánaðaþjálfun 17 efnafræðinga, sem bættist við og fór fram í ágústog september. Tveimur skýrslum var skilað um verkið. Flestirkennararnir/leiðbeinendurnir komu frá ÍSOR.Vinnan fyrir IDB vegna stofnunar og uppsetningujarðhitaskóla í El Salvador fór fram á síðustu mánuðum ársins.Eftir nokkurn undirbúning fóru þrír starfsmenn Jarðhitaskólansí vettvangskönnun til El Salvador í október, þar sem rætt var viðýmsa hagsmunaaðila. Jarðhitaskólinn skilaði bráðabirgðaskýrsluum verkefnið í lok árs. Reiknað er með að verkefninu ljúki áfyrri hluta árs 2013, í framhaldi af vinnuþingi, sem haldið verðurí El Salvador í lok febrúar 2013.Þátttakendur þúsaldarnámskeiðisins í El Salvador.

Helstu viðfangsefni Orkustofnunar 9Helstu viðfangsefni OrkustofnunarEldsneytismálInnanlandsnotkun á olíu fór niður fyrir 500 þúsund tonnárið 2011 í fyrsta sinn síðan 1987. Hér skiptir mestu máli minnieldsneytisnotkun í sjávarútvegi, en eldsneytisnotkun bifreiða ogtækja hefur einnig dregist saman eftir hrun og heldur sú þróunáfram. Samkvæmt bráðabirgðatölum fyrir árið 2012 heldursamdráttur í innanlandsnotkun áfram, þó heldur hafi dregið úrhonum.Millilandanotkun á jarðefnaolíu dróst verulega saman í kjölfarefnahagshrunsins árið 2008, en er farin að aukast aftur og er núsvipuð og hún var 2006. Þar munar mest um millilandaflugið,enda er það stærsti hluti millilandanotkunarinnar.Á árinu kom út uppreiknuð eldsneytisspá 2012-2050. Notastvar við sama spálíkan og gert var í eldsneytisspá 2008-2050en það uppreiknað með nýjum gögnum. Helstu niðurstöðurspárinnar eru þær að gert er ráð fyrir því að tækniframfarir,orkusparnaður og nýir orkugjafar haldi í við aukna orkuþörfvegna fólksfjölgunar svo sem hvað varðar bíla og iðnaðþannig að notkunin þar haldist nokkuð stöðug á næstu árumen að tækniframfarirnar verið hæggengari þegar kemur aðmillilandanotkuninni og þar hafi fólksfjölgun og hagvöxtur mikiláhrif á notkunina. Þegar líður á spátímabilið fara nýir orkugjafarað valda samdrætti í notkun olíu.3503002502001501005001982 1984 1986 1988 1990 1992 1994 1996 1998 2000 2002 2004 2006 2008 2010 2012Bílar Flugvélar Innlend skiskip Erlend skiskip Önnur TækiskipMynd 1. Notkun olíu eftir notkunarflokkum, tölur fyrir 2012 eru bráðabirgðatölur.4003503002502001501005001993 2003 2013 2023 2033 2043Bílar Innlend Erlend skiskip TækiFlugvélar skiskip Önnur skipMynd 2. Notkun olíu eftir notkunarflokkum, rauntölur 1993 - 2011 og spá 2012 - 2050.

10 Jarðhitaskóli Háskóla Sameinuðu þjóðannaOlíuleit á DrekasvæðinuÚtboð sérleyfa á Drekasvæðinu fór fram á árinu, meðumsóknarfresti til 2. apríl 2012. Á útboðstímabilinu komufram jákvæðar niðurstöður nýrra rannsókna sem vöktu athygliolíufélaganna á svæðinu, en þar má helst nefna niðurstöðurtveggja sjálfstæðra rannsókna sem kynntar voru á vetrarmótinorrænna jarðfræðinga sem haldið var í Hörpu 9.-12. janúar.Annars vegar var um að ræða rannsóknir norskuOlíustofnunarinnar í samvinnu við Háskólann í Bergen ájarðfræðisýnum sem safnað var með fjarstýrðum kafbáti úrbröttum hlíðum á Jan Mayen hrygg bæði innan lögsögu Noregsog Íslands. Greiningar á sýnunum benda til þess að gömulsetlög sé að finna á svæðinu en elsta sýnið reyndist 260 milljónára gamalt og staðfesta þær tilvist móður- og geymslubergs ásvæðinu.Hins vegar var um að ræða rannsóknir olíuleitarfélagannaTGS og Volcanic Basin Petroleum Research (VBPR) áDrekasvæðinu. Niðurstöður rannsókna þeirra sýndu að olíuværi að finna á Drekasvæðinu en frekari rannsóknir þurfa aðfara fram til þess að hægt sé að segja hversu mikil olían er oghvort hún sé vinnanleg.Félögin söfnuðu sýnum úr 1000 m háum hamri á hafsbotni ísamræmi við leitarleyfi sem Orkustofnun veitti TGS í september.Nýju sýnin gefa spennandi innsýn í olíujarðfræði Drekasvæðisins.Setbergi frá ýmsum tímum miðlífsaldar (fyrir 250 til 65 milljónárum síðan) var safnað. Meira en 200 kg af grjóti og seti náðustá tólf sýnatökustöðum. Ummerki um olíu úr móðurbergi fráJúratímabilinu (fyrir 200 til 150 milljón árum síðan) fundust semstaðfestir að það sé virkt kolvetniskerfi á Drekasvæðinu.Þessar nýju upplýsingar komu fram seint á útboðstímabilinusem hófst 3. október 2011, en þær höfðu án efa áhrif áákvörðun olíufélaga um að sækja um í útboðinu.Þrjár umsóknir bárust fyrir lok útboðstímabilsins, ein fráEykon ehf., önnur frá Faroe Petroleum og Íslensku kolvetni ehf.og sú þriðja frá Valiant Petroleum og Kolvetni ehf.Samkvæmt samkomulagi milli Íslands og Noregs frá 1981 þáhafa Norðmenn rétt á allt að 25% þátttöku í sérleyfum á svæðisem nær yfir hluta af Drekasvæðinu. Í tilfellum þar sem umsóttsvæði voru innan samkomulagssvæðisins þá sendi Orkustofnuneintak af slíkum umsóknum til Noregs. Samkvæmt bókun viðáðurnefnt samkomulag frá 2008 þá höfðu Norðmenn þrjátíudaga til að ákveða hvort þeir vildu nýta rétt sinn til þátttökuí viðkomandi leyfi eftir að þeir hafa móttekið drög að leyfi ágrundvelli umsóknarinnar.Orkustofnun leitaði umsagna umhverfisráðuneytis ogsjávarútvegs- og landbúnaðarráðuneytis í samræmi við ákvæðikolvetnislaga og mat þær umsagnir með tilliti til framkominnaumsókna og þeirra rannsóknaráætlana sem þar um ræðir.Stofnunin kannaði ítarlega tæknilega og jarðfræðilega getuumsækjenda til að takast á við þá umfangsmiklu starfsemi sem íleyfisveitingunni felst. Þá kannaði Orkustofnun fjárhagslega getumóðurfyrirtækja umsækjenda svo tryggt verði að umsækjendur

Helstu viðfangsefni Orkustofnunar 11Orkumálastjóri, að viðstöddum olíumálaráðherra Noregs, Ole Borten Moe og Steingrími J.Sigfússyni atvinnuvega- og nýsköpunarráðherra, skrifar undir fyrstu sérleyfin fyrir rannsóknirog vinnslu kolvetnis á Drekasvæðinu.hafi fjárhagslegt bolmagn til að sinna verkefninu til lengri tímaog til að gæta viðhlítandi umhverfis- og öryggisþátta.Í framhaldi af málsmeðferð sinni tók Orkustofnun ákvörðunum leyfisveitingar á Drekasvæðinu í lok október 2012, tilannars vegar Faroe Petroleum Norge AS, útibús á Íslandi, ogÍslensks Kolvetnis ehf. og hins vegar Valiant Petroleum ehf.og Kolvetnis ehf. Jafnframt var norskum stjórnvöldum tilkynntum ákvörðunina og drög að sérleyfum send þeim til skoðunarauk þess sem óskað var eftir formlegu svari Norðmanna viðþví hvort þeir hyggðu á þátttöku í leyfunum í samræmi viðáðurnefnt samkomulag milli landanna.Þriðja umsóknin um sérleyfi var frá Eykon ehf. Afgreiðsluþeirrar umsóknar var frestað og umsækjendum gefinnfrestur til 1. maí 2013 til að afla samstarfsaðila sem að matiOrkustofnunar hefði nægjanlega sérþekkingu, reynslu ogbolmagn til að annast þá starfsemi sem í leyfisveitingu felst. Íframhaldi af því mun Orkustofnun taka umsókn Eykon ehf. tillokaafgreiðslu.Svar Norðmanna, barst Orkustofnun í byrjun desember,þar sem tilkynnt var að Petoro, olíufélag norska ríkisins, yrðiþátttakandi í báðum leyfunum, að fjórðungs hlut í hvoru leyfifyrir sig. Væntanlegir leyfishafar höfðu þá einnig fengið tækifæritil að kynna sér leyfisdrögin og koma athugasemdum sínum áframfæri, sem Orkustofnun samþykkti eftir atvikum og aðilarvoru ásáttir um. Norðmenn tóku þátt í samráðsferlinu gegnumnorska olíu- og orkumálaráðuneytið, kynnti sér leyfisdrögin ogkom á sama hátt sínum sjónarmiðum á framfæri. ÁkvörðunNorðmanna um þátttöku var staðfest af norska Stórþinginu 18.desember 2012.Leyfin voru gefin út í byrjun janúar 2013 með þátttöku Norðmanna að fjórðungshlut íhvoru leyfi fyrir sig.Rautt: Faroe Petroleum, Íslenskt Kolvetni og Petoro. 2.704 ferkm.Blátt: Valiant Petroleum, Kolvetni og Petoro. 1.119 ferkm.Mynd tekin í rannsóknarleiðangri á Drekasvæðinu árið 2010.

12Helstu viðfangsefni OrkustofnunarRaforkueftirlitMarkmið raforkueftilits er að veita sérleyfisfyrirtækjum semannast flutning og dreifingu raforku aðhald til að tryggja aðraforkunotendur búi við afhendingaröryggi á raforku gegnsanngjörnu verði. Til að ná fram því markmiði að tryggjasanngjarnt verð, eru leyfðar tekjur fyrirtækjanna ákvarðaðarlögum samkvæmt með setningu tekjumarka. Tekjumörksérleyfisfyrirtækjanna nema um það bil 26 milljörðum semskiptast nokkurn veginn jafnt milli dreifingar og flutnings. Til aðtryggja að öðrum markmiðum raforkulaga sé fullnægt, þarf aðsinna eftirliti með öllum þáttum starfsemi flutningsfyrirtækisinsLandsnets og dreifiveitnanna.Á árinu 2012 nýtti raforkueftirlit Orkustofnunar aukiðfjármagn til eftirlitsins til að ráða viðbótar sérfræðing tilstarfa og til þess að sinna nýjum lögbundnum verkefnum. Nýlögbundin verkefni voru meðal annars ákvörðun um leyfðaarðsemi fyrir eftirlitsskylda aðila. Þriggja manna nefnd skilaðitillögum um leyfða arðsemi fyrir flutning til stórnotenda, flutningtil dreifiveitna og vegna dreifingar til almennra notenda sumarið2012. Drög að ákvörðun orkumálastjóra um leyfða arðsemi ágrundvelli tillagna nefndarinnar var send til hagsmunaaðila tilumsagnar og gafst þá tækifæri, til að gera athugasemdir viðákvörðunina. Í kjölfarið voru útreikningarnir endurskoðaðir ogný drög að ákvörðun orkumálastjóra var send út til umsagnar.Orkumálastjóri tók síðan ákvörðun um leyfða arðsemi þann 1.október 2012.Á árinu var einnig hafinn undirbúningur að setninguhagræðingarkröfu sem einnig er nýtt verkefni innanraforkueftirlits. Samkvæmt nýjum raforkulögum þarf talsvertlangan aðdraganda að því að sett sé fram hagræðingarkrafa áhendur fyrirtækjunum og þessa hagræðingarkröfu skal ákvarðaað fengnu áliti sérfróðra aðila. Núverandi tekjumarkatímabililýkur árið 2015 og setning nýrra tekjumarka fyrir tímabilið 2016til og með 2020 skal liggja fyrir 15. september árið 2015. Fyrirþann tíma þarf ákvörðun um hagræðingarkröfu að liggja fyrirog verður undirbúningsvinnu haldið áfram næstu árin.Fleiri ákvarðanir raforkueftirlits Orkustofnunar voru kærðartil úrskurðarnefndar raforkumála á árinu 2012 en nokkru sinnifyrr. Úrskurðarnefndinni er ætlað það hlutverk að úrskurðaum kærur sem henni berast vegna stjórnvaldsákvarðanaOrkustofnunar á grundvelli raforkulaga. Kærurnar voru flestarvegna ákvörðunar um leyfða arðsemi, en auk þess voru kærðarákvarðanir varðandi setningu tekjumarka og leyfisveitinga.UpprunaábyrgðirFramleiðendum raforku er heimilt að gefa út og selja svokallaðarupprunaábyrgðir fyrir þá orku sem þeir framleiða á vistvænanhátt. Markmiðið er að stuðla að nýtingu endurnýjanlegraorkugjafa og stuðla að aukinni umhverfisvitund. Kaupendurupprunaábyrgða geta þá selt notendum vottaða raforku oginnheimt hærra gjald. Fyrirtæki sem kaupa upprunábyrgðir getaþá vottað til dæmis með framleiðsluvöru að þeir noti eingönguvistvæna orku. Samkvæmt lögum um útgáfu upprunaábyrgðavegna raforku sem framleidd er með endurnýjanlegumorkugjöfum og reglugerð um birtingu upplýsinga sem erutengdar upprunaábyrgðum raforku, er Orkustofnun faliðákveðið eftirlitshlutverk. Hlutverk Orkustofnunar er meðalannars fólgið í að stofnunin staðfestir form upprunaábyrgðasem Landsnet hf. gefur út. Einnig heldur Orkustofnun utan umupplýsingar sem koma frá Landsneti hf. og ber stofnuninni aðbirta upplýsingar um raforkuleyfi undangengins almannaksársfyrir 1. júní ár hvert.Á fyrri hluta ársins 2012 komu upp vandamál hjá íslenskumsölufyrirtækjum við að selja upprunaábyrgðir til Evrópu. Tilað bregðast við því setti iðnaðaráðuneytið (nú atvinnu- ognýsköpunarráðuneytið) á fót samstarfshóp, sem Orkustofnuntók virkan þátt í og hóf hann störf í júní 2012. Afrakstur afþeirri vinnu var að treysta lagaumhverfið og gaf ráðuneytiðút reglugerð um birtingu upplýsinga í september 2012. Íkjölfarið gaf Orkustofnun út svokallaða staðlaða yfirlýsingu umuppruna afhentrar orku á Íslandi sem reiknuð er út samkvæmtsamsetningu í Evrópu að teknu tilliti til seldra upprunaábyrgða.F j ö l þ j ó ð a s a m þ æ t t i n gjarðhitarannsóknaMarkmið Orkustofnunar með alþjóðasamvinnu ásviði jarðhita er að stuðla að samvinnu þeirra sem sinnaorkurannsóknum og samræma rannsóknarverkefni milliríkja. Tilgangurinn með samvinnu Orkustofnunar við aðrarstjórnsýslustofnanir innan Geothermal ERA-NET sem styrkt er afEvrópusambandinu er að samræma skipulag jarðhitarannsóknaí Evrópu og stuðla að samvinnu og samþættingu úthlutunarstyrkja til jarðhitarannsókna innan Evrópusambandsins.Orkustofnun hefur undanfarin ár markvisst stuðlaðað aukinni samvinnu þeirra sem sinna orkurannsóknumog samræmingu á rannsóknarverkefnum milli landa meðstjórnarsetu og virkri þátttöku innan International Partnershipfor Geothermal Technology (IPGT), International Energy Agency– Geothermal Implementing Agreement (IEA-GIA), WorldEnergy Council (WEC), International Hydropower Association(IHA), Scandinavian Simulation Society (SIMS) og Iceland DeepDrilling Project (IDDP).Árangurinn af þessu starfi hefur verið margvíslegur. Má þarnefna samstarf á sviði rannsókna á djúpum rótum jarðhitakerfasem GEORG leiðir í samstarfi við Orkustofnun, Landsvirkjun, HSOrku og Orkuveitu Reykjavíkur með 90 milljón króna framlagi.Hlutverk Orkustofnunar hefur meðal annars verið að samræmaþað rannsóknarverkefni við fjölþjóðleg rannsóknarverkefni til

Helstu viðfangsefni Orkustofnunar 13dæmis á sviði líkanreikninga en ETH Zurich fékk 150 milljónkróna styrk til að rannsaka rætur jarðhitakerfa Kröflu ogReykjanes með háþróuðum líkanreikningum. Rannsóknin munauka skilning rannsóknarsamfélagsins á varma- og efnaflutningikvikustreymis inn í jarðhitakerfin.Með því að sameina rannsóknarverkefni milli landa næstbreiðari samstarfsgrundvöllur á afmörkuðum sviðum rannsóknaog líkurnar aukast á að markmiðum verkefnanna verði náð ogað áhrif þess gæti í þróun á nýtingu auðlindanna og áreiðanleikaspágerðar á viðbrögðum þeirra við vinnslu. Orkustofnunstendur þannig að rannsóknum á orkubúskap þjóðarinnar tilað kanna og meta áhrif jarðhitanýtingar á jarðhitakerfin meðþví að skilja eðli þeirra og endurnýjun. Hagsmunaaðilum er þáfrekar unnt að meta auðlindirnar og veita stjórnvöldum ráðgjöfum skynsamlega og hagkvæma nýtingu þeirra.Í gegnum IPGT og ERA NET samstarfið er verið að vinnaað sameiginlegum rannsóknum á sviði smáskjálfta af völdumniðurdælingar. Aukin skjálftavirkni við Hellisheiðarvirkjun íkjölfar niðurdælingar Orkuveitu Reykjavíkur við Húsmúla varðtil þess að áherslur Orkustofnunar á þessu sviði urðu meiri.Skjálftavirknin vakti spurningar um hlutverk stjórnvalda í þeimefnum og þá sérstaklega Orkustofnunar í tengslum við veitinguvirkjunarleyfis og þeirra skilyrða sem þar eru um niðurdælinguán þess að tekið sé tillit til þeirrar vár sem fylgir hugsanlegumgikkskjálftum af völdum niðurdælingarinnar.Orkustofnun er aðili að íslenska djúpborunarverkefninu IDDPog hefur veitt um 100 milljónum króna til verkefnisins fyrir höndríkisins. Rannsóknirnar hafa miðað vel áfram sem og miðlunupplýsinga til vísindasamfélagsins með borun Landsvirkjunar íKröflu. Rannsóknarverkefnið hefur sýnt fram á hagkvæmni þessað virkja yfirhitaða gufu í nálægð við kvikuinnskot á tveggjakílómetra dýpi sem og mikilvægi samvinnu hagsmunaaðilaá þessu sviði. HS Orka fyrirhugar að bora næstu holu áReykjanesi. Rannsóknir miða vel áfram en nýlega fékkst styrkurtil að undirbúa frekari rannsóknir á eðli jarðhitakerfisins úr 7.rammáætlun Evrópusambandsins.N i ð u r g r e i ð s l u r áhúshitunarkostnaðiLög um niðurgreiðslur á húshitunarkostnaði eru stöðugt íendurskoðun og allt gert til að umgjörðin sé með þeim hætti aðþeir sem niðurgreiðslu njóta viti hvaða rétt og skyldur þeir hafa.Með hækkandi raforkuverði eykst áhugi notenda á lausnum semleiða til lækkunar á orkureikningnum. Á þeim stöðum þar semljóst er að hitaveita verði ekki lögð horfa menn meðal annarsfram til þess að nýta það sem landið gefur af sér. Til að myndahafa nokkrir skógræktarbændur komið sér upp viðarofnum semtengdir eru inn á vatnshitakerfið. Þannig brenna þeir öllu þvísem til fellur við grisjun með mjög góðum árangri.Varmadælur verða sífellt vinsælli, bæði hjá þeim sem erumeð niðurgreidda rafhitun en ekki síður hjá þeim sem ekkinjóta niðurgreiðslna. Loft/loft dælur eru enn algengustuvarmadælurnar en með hækkandi eingreiðslum eyksteftirspurnin eftir loft/vatn dælum eða vatn/vatn dælum en þæreru töluvert dýrari en sparnaðurinn er töluvert meiri. AthuganirOrkustofnunar sýna að notendur eru að ná allt frá 10% upp í70% sparnaði eftir búnaði og ekki síður þeim hliðarráðstöfunumsem notendur grípa til svo sem einangrunar, gluggaskipta,kamínu og fleiri þátta sem skipta máli í orkusparnaði.Ríkissjóður hefur verið að niðurgreiða um 350 GWst/ári semsamsvarar 50 MW virkjun miðað við 7.000 klst nýtingartímaá ári. Í dag hefur Orkustofnun styrkt um 250 notendur tilvarmadælukaupa og að minnsta kosti jafn margir, ef ekki fleiri,hafa keypt sér varmadælu án afskipta Orkustofnunar þar semþeir hafa ekki notið niðurgreiðslna. Lausleg athugun leiðir íljós að vegna þessa hafi orðið til um 10 GWst í raforkukerfinusem hægt er að nýta í annað en hitun en 10 GWst duga 2.000heimilum til almennrar raforkunotkunar.Hitaveituframkvæmdir á rafhituðum svæðum sem ogfjölgun varmadælna á sömu svæðum hefur leitt til þessað heildarupphæð niðurgreiðslna hefur lækkað verulegafrá árinu 2002 þegar lög um niðurgreiðslur voru sett.Heildarniðurgreiðslur fyrsta árið eftir lagasetninguna voru meðafsláttum dreifiveitna og afslætti Landsvirkjunar 1,9 milljarðurkróna sé miðað við vísitölu neysluverðs í janúar 2013. Á árinu2012 námu niðurgreiðslur til dreifiveitna rétt rúmlega 1,0milljarði kr.

14 Jarðhitaskóli Háskóla Sameinuðu þjóðannaLeyfi hér og leyfi þarÞað vefst fyrir mörgum hvaða opinberu leyfi þeir þurfi og hvaðþau fela í sér hvert um sig.Í byrjun árs 2012 tók Orkustofnun við valdi til leyfisveitingaskv. raforkulögum, auðlindalögum og lögum um eignarréttíslenska ríkisins að auðlindum hafsbotnsins. Síðla árs 2011hafði stofnuninni verið falið sama vald skv. vatnalögum.Jafnframt tók úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála viðhlutverki úrskurðaraðila um leyfisgjöfina. Frá miðju ári 2008hafði stofnunin raunar gefið út virkjunar-, rannsóknar- ognýtingarleyfi í umboði ráðherra, jafnframt því sem hún fór meðleyfisgjöf skv. kolvetnislögum. Átti þessi breyting á hlutverkiOrkustofnunar í stjórnsýslunni sér því nokkurn aðdraganda.Orku- og auðlindamál eiga snertifleti við nokkra aðramikilvæga þætti í stjórnsýslu ríkis og sveitarfélaga, svo semheilbrigðismál, skipulagsmál og umhverfismál, þar sem einniger krafist ýmissa leyfa frá mismunandi þar til bærum aðilum.Þannig nægir mönnum sjaldnast að hafa aðeins eitt eðatvö leyfi til starfsemi sinnar á þeim sviðum þar sem þörf er árannsóknar-, nýtingar- eða virkjunarleyfi frá Orkustofnun. Þaðer reynsla stofnunarinnar á þeim tíma sem hún hefur farið meðleyfisveitingarvald sitt að jafnvel gamalgrónir aðilar eigi erfittmeð að gera sér grein fyrir samspili hinna ýmsu leyfa, inntakihvers um sig og grundvellinum fyrir nauðsyn þeirra. Hér ergreinilega verk að vinna í innbyrðis samhæfingu stjórnsýslunnar,bæði hjá sveitarfélögum og hjá ríkinu, og jafnframt í almennriupplýsingagjöf út á við.Meiri misskilningur virðist vera uppi um inntak sumraleyfa en annarra. Þannig er eins og rannsóknarleyfum skv.auðlindalögum sé gefið meira vægi í umræðunni en þeim ber.Væntanlega eru það leifar frá fyrri tíð, þegar slík leyfi fólu í sérfyrirheit um nýtingu í framhaldinu. Í raun fela rannsóknarleyfiskv. auðlindalögum þó einungis í sér framsal á rétti ríkisins tilrannsókna á tiltekinni auðlind á tilteknu svæði og í afmarkaðantíma. Að hafa fengið rannsóknaleyfi á tilteknu svæði er ekkiskilyrði fyrir því að sækja um eða fá nýtingarleyfi. Hins vegarfær leyfishafi rannsóknarleyfis vörn fyrir fjárfestingu sína írannsóknum gagnvart síðari nýtingarleyfishafa.Orkustofnun telur nauðsynlegt að sveitarfélög ogríkisstofnanir samræmi upplýsingagjöf sína, þannig að vakinsé athygli leyfisumsækjenda hjá viðkomandi aðila á því, hvaðaönnur leyfi hann væntanlega þurfi, og hvar beri að sækja umþau. Þannig má forðast óþarfa tafir í afgreiðslu leyfa, að ekki séminnst á misskilning um inntak þeirra. Ábendingum um þettahefur þegar verið komið á framfæri við aðra leyfisgjafa, ogverður framhald á þeirri viðleitni Orkustofnunar á næstunni.

Helstu viðfangsefni Orkustofnunar 15O r k u s j ó ð u rLögbundin verkefniUm hlutverk Orkusjóðs er mælt fyrir í lögum nr. 87/2003 ogreglugerð nr. 514/2003. Sjóðurinn er í eigu ríkisins og erhlutverk hans að stuðla að hagkvæmri nýtingu orkulinda landsinsmeð styrkjum eða lánum, einkum til aðgerða er miða að þvíað draga úr notkun jarðefnaeldsneytis. Yfirumsjón sjóðsinser í höndum atvinnuvega- og nýsköpunarráðherra. Orkuráðgerir tillögur til ráðherra um lán, styrki og aðrar greiðslur úrOrkusjóði. Orkustofnun/Akureyrarsetur hefur með höndumumsýslu sjóðsins.Heildartekjur sjóðsins á árinu 2012 námu 66,8 m.kr. heildargjöldnámu 36,1 m.kr. Rekstrarhagnaður nam 30,7 m.kr. ogeiginfjárstaða í árslok nam 112,0 m.kr. og hafði hækkað um30,7 m.kr. frá árinu 2011.Á árinu 2012 veitti Orkusjóður 17 rannsóknarstyrki, samtals aðupphæð 24,6 m.kr. Upphæð samþykktra jarðhitaleitarlána áárinu nam 76,6 m.kr. Kjósarhreppur var einn lántakenda. Boraðvar í landi jarðarinnar Möðruvalla í Kjós. Boruninni lauk í byrjunágúst 2012 með góðum árangri og er nú unnið að undirbúningiá lagningu hitaveitu í sveitarfélaginu. Ræktunarsamband Flóaog Skeiða ehf. sá um borunina.Borað í landi jarðarinnar Möðruvalla í Kjós.JarðhitaleitarstyrkirUmsjón með styrkveitingum ríkisins til jarðhitaleitar er í höndumOrkusjóðs. Ekki var veitt nýjum fjármunum til styrkveitinga2012. Á árinu var unnið áfram að verkefnum sem hlutu styrki2011 í Hörgársveit og í Kýrholti í Skagafirði, og einnig að 9verkefnum á Vestfjörðum, Norðurlandi og Austurlandi en þauverkefni hlutu styrk úr sérstöku jarðhitaleitarátaki 2008-2010.Verkefnum þessum mun ljúka á árinu 2013.Orkusetur og EvrópusamstarfRafhitun- Promise verkefniðFlestir myndu setja raforku á lista yfir þær vörur sem þeirgætu síst verið án og í nútíma samfélagi væri líklega fáttsem myndi toppa hana fyrir utan matvöru. Samt sem áður erraforkukostnaður hverfandi hluti af heildarútgjöldum flestraheimila. Samkvæmt rannsókn Hagstofunnar á útgjöldumheimilanna 2009 var hluti raforku og hita samanlagt innanvið 3% af heildarútgjöldum heimila. Líklega myndu fáir gefamikilvægi raforku á heimilum jafnlága einkunn og sem nemurhlutfalli hennar af heildarútgjöldum. Einn hópur orkunotendafinnur þó meira fyrir orkukaupum en aðrir en það eru þeir sembúa við rafhitun. Þó raforka hér á landi sé frekar ódýr sem slíkþá getur orkukostnaður orðið íþyngjandi ef nauðsynlegt erað kaupa 5-10 sinnum meira af henni en almennt gengur oggerist hjá meirihluta heimila í landinu. Raforka er verðmætariorka en jarðvarmi og því eðlilega dýrari í innkaupum, sembetur fer búa 90% landsmanna við þau lífsgæði að geta nýttsér ódýran jarðvarma til að mæta orkufrekasta þætti heimilaþ.e. upphitun. Um 10 prósent landsmanna hafa hinsvegar ekkiaðgang að þessari auðlind og þurfa að notast við rafhitun. Slíkhitun er margfalt dýrari og til að koma í veg fyrir að lítill hlutilandsmanna þurfi að greiða margfalt hærra verð fyrir upphituníbúðarhúsnæðis er raforka til hitunar niðurgreidd að hluta. Enþó að niðurgreiðsla komi til er niðurgreidd rafhitun talsvertdýrari en sá jarðvarmi sem flestir landsmenn búa við.Orkusetur fer fyrir evrópska verkefninu Promise sem á aðstuðla að orkusparnaði og vitund um orkunýtni á heimilumþátttökulanda. Á Íslandi er markhópurinn einmitt notendur meðrafhitun.Verkefnið er styrkt af Intelligent Energy – Europe (IEE) sjóðEvrópusambandsins. Með því að deila upplýsingum og reynslu,milli Samsø (Danmörk), Íslands, Rhodos (Grikkland) og Tenerife(Spánn) er markmiðið að innleiða aðferðir til að draga úrorkunotkun heimila. Á heimasíðu Promise (www.ieepromise.eu/iceland) má finna ýmsar reiknivélar sem aðstoða notendurvið að átta sig á áhrifum og fýsileika ýmissa aðgerða sem dragaúr orkunotkun. Þannig er hægt að lækka orkureikning íbúa ánþess að draga nokkuð úr lífsgæðum.Ný raforkuverðsreiknivélÞað er ekki auðvelt fyrir alla að átta sig á hvað raforkan kostarenda eru raforkureikningar flóknir og þar að auki tvískiptir.Raforkukaup í dag fylgja sömu reglum og sófakaup þar semgreitt er sérstaklega fyrir sófann sjálfan og síðan fyrir flutninginná honum heim. Dreifing raforku er sérleyfisþáttur og notendurverða að vera í viðskiptum við dreifiaðilann í þeirra sveitarfélagi.Sala á raforku er hins vegar á samkeppnismarkaði og öllum erfrjálst að skipta um orkusöluaðila. Fátt slær þó út flækjustigi

16 Jarðhitaskóli Háskóla Sameinuðu þjóðannarafhitunarverðs. Rafhitunarverði er skipt í flutning, dreifingu ogsölu, verðin eru mismunandi eftir dreifiveitum og söluaðilum eneinnig eftir því hvort húsnæðið er skilgreint í dreifbýli eða þéttbýli.Ofan á þetta koma tvö virðisaukaskattsþrep og orkuskattur eneinnig niðurgreiðsla með ákveðnu þaki auk þess sem hún erbreytileg eftir hverri dreifiveitu. Nákvæmlega sama vara, þ.e.ein kWst af raforku er í tveimur virðisaukaskattsþrepum. Þaðfer sem sagt eftir því hvort hún er notuð til að hita kaffi (25,5%VSK), eða til húshitunar (7% VSK).Til að auðvelda raforkukaupendum að átta sig á raforkukostnaðiheimila og bera saman verð mismunandi söluaðila hefurOrkusetur sett upp einfalda reiknivél á heimasíðu sinni (www.orkusetur.is).Hægt er að nálgast reiknivélina á heimasíðu Orkuseturs enþar er hægt að sjá verð þeirra sex aðila sem selja rafmagn ámarkaði í dag. Þó að verðmunur sé ekki yfirþyrmandi á millifyrirtækja þarf það ekki endilega að þýða skort á samkeppni.Öll fyrirtækin eru að selja nákvæmlega sömu vöru og ættu þvíað elta, eftir bestu getu, lægsta boð hverju sinni. Verðþróun ásöluhluta raforku hjá öllum orkusöluaðilunum hefur til dæmishaldist undir vísitölu neysluverðs ólíkt sumum dreifiveitunumsem hækkað hafa umfram vísitöluna undanfarin ár.Orkusetur minnir á að tvær leiðir eru til að lækka orkureikningheimila þ.e. annars vegar að lækka verð á hverja kWst, semer einungis á færi orkufyrirtækjanna, en hins vegar að minnkaorkunotkun með ýmsu móti, en henni stjórna íbúarnir sjálfirog geta auðveldlega breytt ýmsu án þess að draga nokkuð úrlífsgæðum. Ýmis ráð um slíkt má finna á heimasíðu Promise(www.ieepromise.eu/iceland).GagnamálStarfsemi á sviði gagnamála á Orkustofnun hefur tekiðnokkrum breytingum á liðnum árum. Verkefni sem áður vorusameiginleg með öðrum hafa nú verið aðgreind, enda reyntað gæta jafnræðis um upplýsingaaðgengi. Samstarf er viðstofnanir og fyrirtæki, um vinnslu skilgreindra gagnaverkefnafyrir Orkustofnun samkvæmt verksamningum.Á árinu hófst endurskoðun á landrænum gagnaverkefnumOrkustofnunar, sem eins og hjá mörgum öðrum opinberumstofnunum hér á landi tengist Evróputilskipun um grunngerðstafrænna landupplýsinga (INSPIRE). Unnið hefur veriðað endurskoðun gagnaskipulags og undirbúningi nýrrargagnastefnu fyrir stofnunina á sviði landrænna gagna.VefsjárOrkustofnun rekur tvær vefsjár á Netinu, Landgrunnsvefsjáog Orkuvefsjá. Landgrunnsvefsjáin birtir upplýsingar umgögn af svæðum á landgrunninu, einkum Drekasvæðinu, enOrkuvefsjánni er ætlað að birta upplýsingar um önnur landrængögn sem unnin eru á vegum Orkustofnunar. Á árinu var sem

Helstu viðfangsefni Orkustofnunar 17fyrr unnið að gerð landrænna gagnasafna sem upplýsingarbirtast um í vefsjánum. Engar meginbreytingar voru gerðar áhugbúnaði eða vefþjónustum á árinu 2012 en áhersla lögð áuppfærslu og viðhald gagna.Kortasafn og varðveislaOrkustofnun hefur eins og undanfarin misseri tekið þátt í samstarfium varðveislumál landfræðilegra gagna. Helstu verkefnin á þvísviði hafa verið samstarfsverkefni með Landsbókasafni Íslands- Háskólabókasafni og Þjóðskjalasafni Íslands um kortamál, enþeim verkefnum sem skilgreind höfðu verið lauk á árinu. Kortlandmælinga Orkustofnunar (Orkugrunnkort) og jarðfræðiogvatnafarskort (Jarðkönnunarkort), þ.e. frumfilmur ogpappírskort sem höfðu verið skráð og skönnuð í hárri upplausn,var á árinu 2012 skilað innpökkuðum í sýrufríar umbúðir ásamtgeymsluskrá til langtímavarðveislu á Þjóðskjalasafni (alls um 1000kortatitlar). Afrit á pappír er síðan til af öllu þessu efni í Kortaogteikningasafni Orkustofnunar. Þar með á öryggi frumeintakakortanna að vera tryggt í varðveislu um leið og aðgengi ognýting þeirra á skönnuðu formi á að vera opin öllum.Upplýsingar um blaðskiptingar kortanna eru aðgengilegarí Orkuvefsjá, birtanlegar ofan á myndgrunnum, en þar erjafnframt mögulegt að skoða kortin sjálf ásamt skrám um þau.Flokkar þessara skönnuðu korta hafa jafnframt verið afhentirhelstu lykilstofnunum sem óskað hafa eftir að fá af þeim afrit.Landræn lýsigögnTil þess að halda utan um landræn gagnasöfn og gagnasetter nauðsynlegt að þau séu vel skráð. Við skráninguna verðatil gögn um gögn eða svonefnd lýsigögn en við sérhverjauppfærslu gagnasetts þarf nýja lýsigagnafærslu. Orkustofnunsetti á síðasta ári upp sérstakan gagnagrunn í Oracle til þessað tryggja stöðlun, samræmi og yfirsýn yfir öll lýsigögn fyrirlandrænar upplýsingar á stofnuninni.Skráningarþættirnir í grunninum taka mið af þremur „kjörnum“efnisatriða úr alþjóðlegum lýsigagnastöðlum, en hvatinn aðbaki verkefninu var í meginatriðum þríþættur:1. Lög nr. 44/2011 um grunngerð fyrir stafrænarlandupplýsingar, skylda opinberar stofnanir m.a. til að skrálýsigögn fyrir öll landræn gagnasett sem falla undir INSPIREtilskipun Evrópusambandsins og miðla lýsigögnum til birtingarí samræmdu opinberu vefverkefni á Netinu.2. Landfræðileg gögn af landgrunninu, einkumDrekasvæði hafa verið skráð á liðnum misserum. Birtingupplýsinga um þau í íslenskri og enskri útgáfu Landgrunnsvefsjárhefur kallað á samræmda skráningu og vistun lýsigagna fyrirþessi gagnasett.3. Fá þurfti samræmda yfirsýn yfir öll eldrilandupplýsingagögn á stafrænu formi í fórum stofnunarinnar,en í flokki Jarðkönnunarkorta eru t.d. til á annað hundrað eldrigagnasett á vektor formi. Langtímavarðveisla gagnanna byggirmeðal annars á því að til séu staðlaðar upplýsingar um þau ogstaðsetningu þeirra á tölvukerfinu, en innan tíðar gæti þurft aðafrita slík gögn og koma þeim á samræmt varðveisluform vegnaskila til Þjóðskjalasafns. Eina skynsamlega leiðin til að haldautan um umræddar upplýsingar er með skráningu samkvæmtalþjóðlegum stöðlum í gagnagrunn.Miðlun upplýsingaEitt af viðfangsefnum Orkustofnunar er miðlun upplýsinga umorku– og auðlindamál til stjórnvalda og almennings. Síðustuárin og með tilkomu internetsins hafa áherslur breyst ogvefurinn fengið meira vægi. Á vef stofnunarinnar www.os.iseru reglulega birtar fréttir af starfi stofnunarinnar. Auk þesssem fréttadálkur síðunnar er reglulega uppfærður er þar hægtað finna upplýsingar um öll helstu verkefni stofnunarinnar.Regluleg útgáfa ýmissa rita, skýrslna og kynningarefnis hefureinnig verið stór þáttur í starfseminni og á vefnum er hægt aðnálgast nær allt útgefið efni. Sum rit eru nú eingöngu gefin út ávef stofnunarinnar eins og til að mynda ritið Orkumál sem hefurverið gefið út reglulega síðan 1959.Hluti af stefnu stofnunarinnar er að bæta alla þætti erfalla undir rafræna stjórnsýslu, enda gerir slík stefna stofnuninnikleift að veita betri þjónustu og hámarka nýtingu fjármagns.Aukin áhersla hefur verið á rafræna þjónustu og langflestarumsóknir Orkustofnunar eru nú komnar á rafrænt og gagnvirtform. Stefnt er að því að allar umsóknir verðir rafrænar á nýju ári.Vefsíða stofnunarinnar er einnig á ensku og er sá hluti mikilvægurAðstoðarvatnamálaráðherra Kína heimsækir Orkustofnun og ræðir málin við Guðna A.Jóhannesson, orkumálastjóra.

18Helstu viðfangsefni Orkustofnunarfyrir alþjóðasamfélagið. Á síðasta ári hefur þetta verið sérstaklegamikilvægt í tengslum við núverandi olíuútboð þar sem vefurinngegnir gríðarlega mikilvægu upplýsingahlutverki fyrir þá semkunna að hafa áhuga á leyfisveitingum á Drekasvæðinu.Orkustofnun hefur árlega gefið út smáritið Orkutölur, á því varengin breyting árið 2012. Orkutölur voru gefnar út í desemberog settar á vefinn. Ritið Orkumál sem byggir á tölum frá því2011 var einnig gefið út í vefriti í desember. Bæklingur á enskuum olíumálin á Íslandi var uppfærður á árinu.Móttökur og kynningar eru stór þáttur í upplýsingastarfiOrkustofnunar. Fyrirlestrar um orku- og auðlindamál eruhaldnir á vegum stofnunarinnar bæði fyrir Íslendinga og erlendagesti. Stofnunin tekur á móti fjölbreyttum hópum, jafnt íslenskumog erlendum en til stofnunarinnar leita bæði námsmenn,erlendar sendinefndir, fyrirtæki og ráðamenn erlendra þjóða.Í júní heimsótti til að mynda aðstoðarvatnamálaráðherra Kínastofnunina og fékk kynningu á orkumálum á Íslandi meðsérstakri áherslu á vatnsauðlindir.R a f r æ n s t j ó r n s ý s l aRafræn stjórnsýsla er markmið íslenskra stjórnvalda allt frá árinu1996. Markvisst er stefnt að rafrænni málsmeðferð, auknumrafrænum gagnvirkum samskiptum við borgarana, auknulýðræði og rafrænum skilum gagna. Í stefnumótun stjórnvaldaí ,,Mótun nýrrar stefnu upplýsingasamfélagsins 2013-2017” ertekið fram að: „Ísland.is verði netmiðstöð sem gefur yfirlit umþjónustu opinberra aðila. Þar verði á einum stað aðgengi aðupplýsingum og þjónustu allra opinberra stofnana“.Markmiðið með rafrænu þjónustulagi á island.is er að auðveldaopinberum stofnunum að bjóða almenningi upp á rafrænaþjónustu og aðgang að gögnum, skjölum og samskiptum allansólarhringinn á einum stað á vefnum, auk þess að bjóða uppá ýmsar miðlægar lausnir sem nýtast mörgum stofnunum ogauka þannig samnýtingu og samvinnu í hugbúnaðarvinnu hinsopinbera. Þá verður til hið rafræna lögheimili almennings oghver maður eignast rafrænt nafnskírteini til auðkenningar hvarog hvenær sem er.Þjónustugátt Orkustofnunar er rafrænn aðgangur sem gerirnotendum kleift að senda inn rafrænar umsóknir og fylgjastmeð eigin málum innan stjórnsýslunnar, eftir að hafa skráð sigog auðkennt á island.is. Í þjónustugátt Orkustofnunar verðaeyðublöð fyrir allar umsóknir, gagnaskil, og erindi sem sendaþarf til Orkustofnunar. Innsendar umsóknir, gagnaskil eðaerindi verða að máli í málakerfi Orkustofnunar og mun skipaðurábyrgðaraðili fara yfir erindið og koma því í ferli. Mál hvers aðilaverða aðgengileg á vefnum og hægt verður að fylgjast meðstöðu umsókna og gagnaskila og halda yfirlit yfir öll mál semvarða samskiptasögu við stofnunina.Opin og gagnsæ stjórnsýsla fæst með opnum og rekjanlegumferlum í meðhöndlun gagna og aðgengi að þeim bæði fyriralmenning og atvinnulíf. Orkustofnun vinnur að samræminguupplýsinga og birtingu þeirra gagna sem hún ber ábyrgð ásamkvæmt lögum og stefnu stjórnvalda um opinber gögn.NordMin – norrænt samstarf ás v i ð i m á l m a o g m á l m v i n n s l uÁ árinu 2012 hefur Orkustofnun, fyrir Íslands hönd, unniðað undirbúningi norræns samstarfsverkefnis á sviði málmaog málmvinnslu, sem á ensku hefur verið nefnt NordMin – Ajoint Nordic Network of Expertise for a sustainable mining andmineral industry. NordMin er flaggskipsverkefni Svía í tilefni afformennsku þeirra í Norrænu ráðherranefndinni árið 2013, ennefndin mun leggja verkefninu til 30 millj. DDK á tímabilinu2013–2015, eða um 665 millj. ISK. Samhliða norrænufjárveitingunni verður hugað að öðrum leiðum til að fjármagnastarfsemi NordMin til lengri tíma.Verkefnið var í upphafi hugsað sem samstarfsverkefniNorðmanna, Svía, Finna og Rússa á Barentssvæðinu og byggirá tillögu sem lögð var fyrir Barentsráðið í október 2011.Norræna ráðherranefndin setti í maí 2012 á fót vinnuhóp tilað undirbúa NordMin, en verkefnið var síðan samþykkt áfundi norrænu atvinnuvegaráðherranna í október 2012. Þarvar gengið frá skipun í stjórnarnefnd NordMin 2013–2015, enNorðurlöndin fimm eiga þar hvert sinn fulltrúa, en að auki fékkGrænland sérstakan fulltrúa, því mikið er horft til málmvinnslu

Helstu viðfangsefni Orkustofnunar 19á Grænlandi. NordMin var kynnt formlega á ráðstefnunni TheHigh North – Top Mining Region of the World, sem haldin var íOsló í nóvember 2012, og fulltrúi Orkustofnunar sótti.Þátttaka Íslands. Að beiðni atvinnuvega- ognýsköpunarráðuneytisins, í samstarfi við Norðurlandaskrifstofuutanríkisráðuneytisins, tók Orkustofnun að sér umsjón meðþátttöku Íslands í NordMin. Sem verkefnisstjóri hagnýtrajarðefna á Orkustofnun, var Bryndís G. Róbertsdóttir, land- ogjarðfræðingur, skipuð í vinnuhóp til að undirbúa NordMin,í framhaldinu í stjórnarnefnd NordMin 2013–2015, og semvaraformaður árið 2013. Fáir íslenskir jarðfræðingar hafa komiðað rannsóknum á málmum á Íslandi. Því hefur Orkustofnunreynt að sameina kraftana með stofnun íslensks vinnuhópsvegna NordMin. Þar sem hér er engin málmvinnsla enn semkomið er, ákvað vinnuhópurinn að leggja áherslu á menntun ogrannsóknir. Háskóli Íslands hefur hafið þátttöku í norrænu M.S.námi og fyrirhugað er að NordMin bjóði upp á námsstyrki ognámskeið fyrir doktorsnema. Mikilvægt er fyrir Ísland að komastí samstarf við aðrar Norðurlandaþjóðir á sviði málmrannsókna,og með þeim í stærri rannsóknaverkefni á vegum ESB. Upprunatöluverðs hluta málmnáma má rekja til eldvirkni og jarðhitakerfa.Ísland hefur hér sérstöðu meðal Norðurlanda og getur boðiðkennslu og vettvangsferðir tengdum virkum jarðhita- ogeldstöðvakerfum. Benda má á sérstöðu jarðhitakerfisins áReykjanesi sem ígildi “black smokers“ á hafsbotni, en einnig þarfað skoða möguleika á málmvinnslu á botni N-Atlantshafsins.Í byrjun febrúar 2013 setti NordMin á fót sérfræðingahóp, tilráðgjafar við gerð vinnuáætlunar fyrir NordMin 2013–2015.Dr. Vigdís Harðardóttir, jarðefnafræðingur á ÍSOR, var tilnefndí sérfræðingahópinn af Íslands hálfu.Tækniháskólinn í Luleå og Háskólinn í Oulu hafa frá árinu 2008rekið sameiginlegt M.S. nám undir merkjum Nordic MiningSchool. Vorið 2012 var ákveðið að útvíkka þetta samstarf ítengslum við NordMin, en þá ákváðu Danski tækniháskólinn,Norski tækni- og náttúruvísindaháskólinn (NTNU) í Þrándheimi,Háskólinn í Tromsø og Háskóli Íslands að koma inn í samstarfið.Háskólarnir sex fengu norrænan styrk til að undirbúa námið á árinu2013. Jarðvísindadeild HÍ sá um fyrsta undirbúningsfundinn semhaldinn var hérlendis í janúar 2013, en dr. Þorvaldur Þórðarson,prófessor, er í forsvari fyrir M.S. námið við deildina. Fyrirhugað erað bergtækni verði hluti af M.S. náminu, og mun Birgir Jónsson,dósent við Umhverfis- og byggingaverkfræðideild HÍ verða þarí forsvari. Á fundinum var rætt um stúdenta- og kennaraskiptiog í bígerð er að bjóða upp á M.S. gráðu frá tveimur háskólum,sem ætti að auka atvinnutækifæri á alþjóðavettvangi. Næstuundirbúningsfundir verða haldnir í Háskólanum í Tromsø í júní,og í „Råstofskolen“ í Sisimiut á Grænlandi haustið 2013.Þar sem rannsóknir á málmum á Íslandi hafa lítið verið kynntará öðrum Norðurlöndum, ákvað Orkustofnun að taka þátt í 12.ráðstefnu SGA í Uppsölum í ágúst 2013, sem ber enska titilinnMineral deposit research for a high-tech world. Orkustofnunhefur fengið dr. Hjalta Franzson, jarðfræðing á ÍSOR, til að flytjayfirlitserindi á ráðstefnunni um rannsóknir á gulli á Íslandi og dr.Vigdísi Harðardóttur, jarðefnafræðing á ÍSOR, til að flytja tvöerindi, þ.e. um málminnihald jarðhitavökvans á Reykjanesi, semer sambærilegt við jarðhitavökva á sjávarbotni eða svokallaða“black smokers”, og um gull- og silfurútfellingar í lögnum fráháhitaholum á Reykjanesi.F r ó ð l e i k s m o l a r u m B ó k a s a f nOrkustofnunarVissir þú að?Í Bókasafni Orkustofnunar eru skráðir 16.948 titlarÞar af eru 6.409 titlar aðgengilegir rafrænt – þ.e.e tæp 38%.Auk þessa eru aðgengilegar rafrænt yfir 1.100 greinar og erindifrá námskeiðum og ráðstefnum. Það gerir um 7.500 rafrænskjöl í allt – öllum opin – hvar og hvenær sem er.Það er yfirlýst stefna stjórnvalda að efni unnið fyrir almannaféskuli vera öllum opið.Flestar rafrænar heimsóknir árið 2012 fékk erindi af námskeiðiJHS – alls 365.303 “hits”.Vinsælasta íslenska efnið fékk 65.798 heimsóknir.Bókasafn Orkustofnunar afgreiðir um 80% erinda frá lánþegumsínum úr eigin safnkosti.

20 Jarðhitaskóli Háskóla Sameinuðu þjóðannaAnnáll orkumálaStefnumótun stjórnvaldaÍ stefnuyfirlýsingu ríkisstjórnar Samfylkingar og Vinstrihreyfingarinnar- græns framboðs, frá því í maí 2009 er meðalannars lögð áhersla á að efla græna atvinnustarfsemi, þarmeð talin verkefni þar sem hrein endurnýjanleg orka er nýtt ásjálfbæran hátt til verðmæta- og atvinnusköpunar. Einnig er þarlögð áhersla á að kortleggja sóknarfæri Íslands í umhverfisvænumiðnaði og ýta undir fjárfestingar með tímabundnum ívilnunumog hagstæðu orkuverði.A t v i n n u v e g a - o gnýsköpunarráðuneytiÞann 1. september 2012 voru sameinuð í atvinnuvegaognýsköpunarráðuneyti, verkefni iðnaðarráðuneytis,sjávarútvegs- og landbúnaðarráðuneytis og hluti verkefnaefnahags- og viðskiptaráðuneytis. Nýja ráðuneytið er til húsaað Skúlagötu 4 í Reykjavík.RammaáætlunHaustið 2012 var lögð fram á Alþingi þingsályktunartillaga umvernd og nýtingu náttúrusvæða og var hún samþykkt í janúar2013. Þingsályktunartillagan byggir á lögum nr. 48/2011, umverndar- og orkunýtingaráætlun, sem samþykkt voru á Alþingií maí 2011. Ábyrgð á verkefnum Rammaáætlunar fluttist yfir tilumhverfis- og auðlindaráðuneytis þann 1. september 2012.Orkuskipti í samgöngumUnnið hefur verið markvisst að því að auka hlut endurnýjanlegarorku í samgöngum. Sumarið 2012 var rafmagnsbílliðnaðarráðuneytis hafður til útláns til fyrirtækja og stofnana í þvímarkmiði að auka þekkingu stofnana og fyrirtækja á rafbílumog kostum þeirra.Bíllinn sem gengur undir nafninu „jarðarberið“ vaktiundantekningalítið mikla athygli og opnaði augu margra fyrirvistvænum og rekstrarlegum kostum rafmagnsbíla. Á árinu varsamþykkt á Alþingi að fella niður virðisaukaskatt af raf-, vetnisogtengiltvinnbílum.NiðurgreiðslurhúshitunarkostnaðarStarfshópur um breytingar á fyrirkomulagi við niðurgreiðslurhúshitunarkostnaðar skilaði tillögum sínum í árlok 2011. Á

Annáll orkumála 21grundvelli þeirra var gerð breyting á lögum um niðurgreiðslurhúshitunarkostnaðar þess eðlis að fellt var niður ákvæðium að opinberir styrkir sem nýjar hitaveitur hefðu fengið ábyggingartíma, svo sem jarðhitaleitarlán, skyldu dregnir frástofnstyrk veitna. Jafnframt var sá tími sem stofnstyrkir erumiðaðir við lengdur úr átta árum í tólf. Unnið hefur verið að frekaribreytingum á lögum um niðurgreiðslur húshitunarkostnaðar íljósi þeirra tillagna sem starfshópurinn lagði til.S a m s t a r f s s a m n i n g a r v i ð e r l e n dríkiÁ árinu voru undirritaðar tvær viljayfirlýsingar um samstarfí orkumálum, annars vegar við Bretland og hins vegar viðFæreyjar.Í báðum yfirlýsingunum er lögð áhersla á frekari nýtinguendurnýjanlegrar orku, orkunýtni og áréttað að kannaðir verðimöguleikar á lagningu sæstrengs frá Íslandi.L a n d s a ð g e r ð a r á æ t l u n u mendurnýjanlega orkuÁ haustmánuðum var lögð fram landsaðgerðaráætlun umendurnýjanlega orku (national renewable energy action plan)í samræmi við tilskipun 2009/28/EB. Þar kemur meðal annarsfram hvernig Ísland ætlar að ná 10% hlutfalli endurnýjanlegraorkugjafa í samgöngum árið 2020. Skýrslan var unnin í samstarfiiðnaðarráðuneytis, Orkustofnunar og Orkuspárnefndar.Nefnd um sæstrengÍ júní 2012 skipaði iðnaðarráðherra ráðgjafarhóp um lagningusæstrengs sem samanstendur af fulltrúum úr öllum þingflokkumAlþingis, Samtökum atvinnulífsins, Alþýðusambandi Íslands,BSRB, Sambandi íslenskra sveitarfélaga, Neytendasamtakanna,Landssamtökum lífeyrissjóða, Landsneti, Landsvirkjun, Samorkuog Náttúruverndarsamtökum Íslands.Ráðgjafarhópnum er ætlað að láta framkvæma greiningar ogrannsóknarvinnu á samfélags-, umhverfis- og efnahagslegumáhrifum sæstrengs auk greiningar á tæknilegum atriðumog greiningar á lagaumhverfi og milliríkjasamningum. Þáer ráðgjafarhópnum einnig ætlað að standa fyrir faglegri ogupplýstri umræðu um málefni sæstrengs.FjárfestingasamningarÍ maí var undirritaður fjárfestingasamningur við félagið GMREndurvinnsluna ehf. vegna stálendurvinnslu á Grundartanga.Félagið mun endurvinna brotamálma sem falla til við ýmsaframleiðslu á Íslandi og framleiða úr þeim nýtanlegt hráefni.Fyrst og fremst er um að ræða endurvinnslu á stáli sem fellurtil við rekstur hérlendra álvera. Hráefnið nýtist meðal annarsáliðnaði á Íslandi auk þess sem markaður er fyrir það erlendis.Félagið GMR Endurvinnslan ehf. er í eigu íslenskra aðila og erStrokkur Energy stærsti hluthafinn. Áætlanir ganga út á aðframleiða 30.000 tonn af endurunnu stáli. Allir samningar umfjármögnun og búnað eru frágengnir.S t e f n a u m l a g n i n g u r a f l í n a í j ö r ðÞann 1. mars 2012, skipaði iðnaðarráðherra nefnd til að mótastefnu um lagningu raflína í jörð í samræmi við þingsályktun semsamþykkt var á vorþingi. Þingsályktunin var lögð fram af umhverfisogsamgöngunefnd Alþingis og hljóðaði svo: „Alþingi ályktar að felaiðnaðarráðherra í samráði við umhverfisráðherra að skipa nefnd ermóti stefnu um lagningu raflína í jörð og þau sjónarmið sem takaber mið af hverju sinni við ákvarðanir þar um. Iðnaðarráðherra skalflytja Alþingi skýrslu um störf hennar fyrir 1. október 2012“.Í vinnu sinni stóð nefndin fyrir miklu samráðsferli viðhagsmunaaðila og almenning og haldið var fjölsótt málþing ímaí. Nefndin skilaði áfangaskýrslu í október og í kjölfar hennarvar ákveðið að bæta við fulltrúum í nefndina og um leið lengjastarfstíma hennar til næstu áramóta. Nefndin skilaði svolokaskýrslu sinni í febrúar 2013 og má lesa hana á heimasíðuatvinnuvega- og nýsköpunarráðuneytis.Skýrsla um lagaramma orkumálaÍ janúar var kynnt í ríkisstjórn skýrsla starfshóps iðnaðarráðherraum lagaramma orkumála. Í skýrslunni er greining á þeimálitaefnum sem tengjast fyrirkomulagi á orkumarkaði ogeignarhaldi orkuvinnslu.Lög og reglugerðir á árinu 2012Á vor- og haustþingi 2012 voru eftirfarandi lög á sviði orkumálaafgreidd frá Alþingi:1. Lög um breytingu á lögum nr. 78/2002, um niðurgreiðslurhúshitunarkostnaðar. Breytingarnar fela í sér að stofnstyrkirtil nýrra hitaveitna geta numið allt að 12 ára áætluðumniðurgreiðslum á rafmagni eða olíu til húshitunar í stað átta áraáður.Jafnframt var fellt úr gildi ákvæði um að frá styrkupphæð sédreginn frá beinn eða óbeinn fjárhagslegur stuðningur ríkisins,stofnana þess eða sjóða við byggingu veitunnar.

22 Jarðhitaskóli Háskóla Sameinuðu þjóðanna2. Lög um breytingu á lögum nr. 30/2008, um upprunaábyrgðá raforku sem framleidd er með endurnýjanlegum orkugjöfumo.fl.Með breytingunni var innleidd tilskipun Evrópuþingsins ográðsins 2009/28/EB frá 23. apríl 2009 um að hvetja til notkunarorku frá endurnýjanlegum orkugjöfum.3. Lög um breytingu á lögum nr. 50/1998, um virðisaukaskatt,með síðari breytingum.Við lögin var bætt nýju ákvæði til bráðabirgða sem kveðurm.a. á um niðurfellingu virðisaukaskatts af nýjum rafmagns-,vetnis- og tengitvinnbílum.séu af öll tvímæli um að einungis einu sinni sé tekið tillit til hverrarorkueiningar. Reglugerðin tekur m.a. til skyldu til að upplýsanotendur um uppruna afhentrar raforku og magn skilgreindraúrgangsefna sem beint leiðir af raforkuvinnslu auk fyrirkomulagsvið upplýsingagjöf og meðferð slíkra upplýsinga.c) Reglugerð um mat á vegnum fjármagnskostnaði sem viðmiðum leyfða arðsemi við ákvörðun tekjumarka sérleyfisfyrirtækja íflutningi og dreifingu á raforku.Reglugerðin tekur til flutningsfyrirtækis og dreifiveitna sem falla undirgildissvið raforkulaga nr. 65/2003, og jafnframt kveðið á um á hvernhátt skuli reiknaður veginn fjármagnskostnaður skv. raforkulögum.Reglugerðira) Reglugerð um breytingu á reglugerð nr. 1040/2005,um framkvæmd raforkulaga, með síðari breytingum. Meðútgáfu reglugerðarinnar er komið til móts við hagsmuni stórraraforkunotenda í dreifbýli svo sem garðyrkjubænda (sem þó eru ekki„stórnotendur“) án þess að raskað sé um of heildarfyrirkomulagivarðandi gjaldtöku fyrir dreifingu raforku.b) Reglugerð um birtingu upplýsinga sem eru tengdarupprunaábyrgðum raforku.Markmið reglugerðarinnar er að tryggja birtingu áreiðanlegraupplýsinga sem eru tengdar upprunaábyrgðum raforku, svo tekinVeiturStórar hitaveiturSveitarfélögin Bæjarhreppur og Húnaþing vestra í Vestur-Húnavatnssýslu voru sameinuð á síðasta ári og í framhaldi af þvíeinnig Hitaveita Bæjarhrepps og Hitaveita Húnaþings vestra undirnafninu Hitaveita Húnaþings vestra.Veturinn og vorið 2012 létu Selfossveitur bora 1.110 metra djúpavinnsluholu (ÞK-17) í Þorleifskoti,. Nýja holan er vel frágengin, með10¾´´ fóðringu niður á 550 metra dýpi og þaðan 9 7 /8´´ sver í botnen gefur lítið af vatni.

Annáll orkumála 23Haustið 2012 létu Skagafjarðarveitur bora 1.100 metra djúpavinnsluholu í landi Bræðraár í Hrollleifsdal. Talið er, að jarðhitasvæðiðstandi undir vinnslu, sem nemur 15 l/sek. Nýja holan er með 10¾´´svera vinnslufóðringu, en fóðring gömlu holunnar er 8 5 /8´´ sver.Líklega skera báðar holurnar sömu sprunguna, en nýja holan gefurheitara vatn. Veitusvæðið er Sléttuhlíð, Höfðaströnd og Hofsós.Kjósarhreppur í Kjósarsýslu hefur lengi staðið fyrir hitaleit víðsvegarum sveitina í þeim tilgangi að leggja hitaveitu að bújörðum og einnigað sumarhúsum við Meðalfellsvatn. Sumarið 2012 var boruð 822metra djúp vinnsluhola með steyptri 10¾´´ fóðringu niður á 150metra dýpi. Talið er, að holan gefi nóg vatn fyrir hitaveitu handameginbyggðinni í Kjósinni. Sjálfrennsli í verklok var um 14 l/sek af80°C heitu vatni. Með djúpdælingu má ná mun meira vatni. Holanverður prófuð með langtímadæluprófun vorið 2013.Nýja aðveituæðin, sem er úr stáli, frá Reykjum á Reykjabraut aðBlönduósi var tekin í notkun 30. október 2012. Vatnið er 70°C heittkomið á Blönduós. Stofnæðin frá Deildartunguhver í Reykholtsdalað Borgarnesi og til Akraness er sú lengsta hér á landi. Hún varlögð á árunum 1980 til 1981 að mestu úr ódýrum asbeströrum fráSpáni. Stálrör voru á völdum stöðum þar sem styrkur asbests dugðiekki til. Innflutt steinull var notuð í einangrun. Á undanförum árumhefur asbeströrum verið skipt úr fyrir stálrör. Haustið 2012 var skiptút á 3,2 km kafla í Hestflóanum í landi Hests í Andakíl. Alls er þábúið að skipta út 20 km af asbesti yfir í stál.Litlar hitaveiturHúsin í Vindási í Landssveit hafa undanfarin 20 ár verið hituð meðvatni frá hitaveitunni í Landssveitinni, sem notar vinnsluholuna íFlagbjarnarholti. Í mars létu ábúendur í Vindási bora fyrir sig 61metra djúpa vinnsluholu með steyptri 7 5 /8´´ fóðringu niður á 25metra dýpi í 400 metra fjarlægð frá bæjarhúsunum. Holan ertalin gefa 3–4 l/sek af 54°C heitu vatni með djúpdælingu.Einu merki um jarðhita í landi Geldingaár í Melasveit erukalkútfellingar á yfirborði. Á Leirá í Leirársveit eru hins vegarmun meiri merki um jarðhita á yfirborði. Fyrsta hitaleitarhola áGeldingaá var boruð haustið 1999. Lokið var við áttundu holunasíðastliðið haust. Hún er 657 metra djúp og er gengið frá henniá þann hátt að hægt er að nýta í sjálfrennsli þá 14 mínútulítra af73°C heitu vatni sem hún gefur. Hiti á 650 metra dýpi er 170°C.Geldingaá er á lághitasvæði.Heit laug er í landi Hverhóla í Vesturdal í Skagafirði. Laugingefur mjög mikið af heitu vatni. Ekki er hægt að koma því við afýmsum ástæðum að nýta heita vatnið frá henni til húshitunar.Ábúendur létu bora 87 metra djúpa vinnsluholu á vordögum2012 með 6 5 /8´´ fóðringu niður á 50 metra dýpi. Með djúpdælumá ná yfir 20 l/sek af 68°C heitu vatni. Engin breyting ermerkjanleg á gömlu lauginni enda lögðu menn sig í líma við aðhlífa henni, og það tókst.Um 40 hitaleitarholur voru boraðar 2012 og er það mun minnaen mörg undanfarin ár. Oft er hitaleitarhola aðeins 60 metradjúp og 3´´ eða 4´´ sver, en vissulega eru til aðrar útgáfur.Nokkrar djúpar holur voru boraðar á Austfjörðum, sú dýpsta669 metra djúp á Sléttu í Reyðarfirði. Í Kýrholti í Viðvíkursveit íSkagafirði var lokið við 738 metra djúpa holu. Hjá Goðalandi íKirkjulækjarkoti í Fljótshlíð var boruð hitaleitarhola, sem gefur afsér mjög mikið af köldu vatni (100 l/sek).HS-OrkaHS-Orka hf. ákvað að bora til viðbótar við fyrri holur tværgufuholur á jarðhitasvæðinu á Reykjanesi til að freista þessað ná í meiri gufu fyrir orkuverið. Í árslok var langt komið aðstefnubora fyrri holuna, sem nefnist RN-31. Þór, stærsti ogfullkomnasti jarðbor Jarðborana hf. var notaður til verksins. Þórer þýsk smíð af gerðinni Ben Tec Euro Rig 350t og getur boraðyfir 5 km djúpar holur við bestu skilyrði. Borinn er sérstaklegaumhverfisvænn því að hann er rafdrifinn og notar rafmagnbeint frá Reykjanesvirkjun.Frá Reykjanesvirkjun fellur til mikill sjór sem kemur volgur frákæliturnunum. Upphaflega er sjónum dælt köldum upp úrborholum, sem HS-Orka hf. lét bora í nágrenni virkjunarinnar.Volgi sjórinn hentar vel í fiskeldi. Fyrirtækið Stolt Sea Farm HoldingsIceland hf. fékk starfsleyfi fyrir fiskeldisstöð 22. júní 2012 fráUmhverfisstofnun. Fyrirtækið Stolt er búið að bora fimm 50 metradjúpar sjótökuholur til viðbótar. Allar eru þær með fóðringu niðurá 40 metra dýpi og getur hver um sig gefið með djúpdælingu um250 l/sek af sjó með sáralitlum niðurdrætti.LandsvirkjunÁ Þeistareykjum var níunda vinnsluholan eftir gufu (ÞG-09)boruð haustið 2012. Hún er norðan við fyrstu gufuholurnar ogvar boruð beint niður í 2.194 metra dýpi. Holan verður mæld ávordögum 2013.Tugir holna (mest kjarnaholur) voru boraðar sumarið 2012 oglangt fram á haust í nágrenni Þjórsár til þess að skoða beturvirkjunarkosti við Hvamm á Landi og á Akbraut í Holtum. Einnigvoru nokkrar holur boraðar til þess að kanna bergið þar semvindmyllurnar standa á Hafinu vestan við Þjórsá. Eftir langt hlévar aftur tekið til við kjarnaboranir í nágrenni Búrfellsvirkjunartil að kanna frekar kosti þess að byggja þar virkjun, sem kölluðhefur verið Búrfell 2.

24Ritaskrá 2012Ritaskrá OrkustofnunarRit OrkustofnunarSkýrslur, greinar og vefrit• Anna Lilja Oddsdóttir & Jónas Ketilsson (2012). Vinnslusvæði hitaveitna :tíðni forða- og efnaeftirlits. Reykjavík: Orkustofnun, OS-2012/07. 174 bls.http://os.is/gogn/Skyrslur/OS-2012/OS-2012-07.pdf• Benedikt Guðmundsson (2012). Skýrsla Orkustofnunar tiliðnaðarráðuneytisins um niðurgreiðslu á húshitunarkostnaði. Reykjavík:Orkustofnun, OS-2012/05.• Erla Björk Þorgeirsdóttir, Auður Nanna Baldvinsdóttir, Sigurður H.Magnússon, Ólafur Egill Jónsson& Hannes Arnórsson (2012). SkýrslaOrkustofnunar um starfsemi raforkueftirlits og eflingu þess. Reykjavík:Orkustofnun, OS-2012/03. 31 bls.• Jónas Ketilsson (ritstj.) (2012). SIMS 2012: The 53rd Scandinavianconference on simulation and modeling, Reykjavík, Iceland, 4-6 October2012. Conference proceedings. Reykjavík: Orkustofnun, OS-2012/06. 280bls. [Vefrit]. http://os.is/gogn/Skyrslur/OS-2012/OS-2012-06.pdf• Linda Georgsdóttir (2012). Nýting vatns og jarðhita á þjóðlendum.Reykjavík: Orkustofnun, OS-2012/02. 9 bls. http://www.os.is/gogn/Skyrslur/OS-2012/OS-2012-02.pdf• Orkustofnun (2012). Orkumál – Raforka. [Vefrit]. http://os.is/gogn/Orkumalarsrit/Orkumal-Raforka-2012-8-1.pdf• Orkustofnun. Orkuspárnefnd (2012). Eldsneytisspá 2012-2050:Endurreikningur á spá frá 2008 út frá nýjum gögnum og breyttumforsendum. Reykjavík: Orkustofnun, OS-2012/01. 52 bls.http://www.os.is/gogn/Skyrslur/OS-2012/OS-2012-01.pdf• Orkustofnun. Orkuspárnefnd (2012). Raforkuspá 2012-2050:Endurreikningur á spá frá 2010 út frá nýjum gögnum og breyttumforsendum. Reykjavík: Orkustofnun, OS-2012/04. 89 bls.http://os.is/gogn/Skyrslur/OS-2012/OS-2012-04.pdf• Þorvaldur Bragason (2012). Afritun og varðveisla heimilda um íslenskarvefsjár. Landabréfið, 26, 57-62. http://landfraedi.is/landabrefid/2012/Landabrefid_2012_ThB.pdfBæklingar• Auður Nanna Baldvinsdóttir, Ágústa S. Loftsdóttir, Benedikt Guðmundsson,Ívar Þorsteinsson, Jónas Ketilsson & Linda Georgsdóttir (2012). Energystatistics in Iceland 2012. Petra Steinunn Sveinsdóttir (ristj.). Reykjavík:Orkustofnun. [Vefrit]. http://www.os.is/gogn/os-onnur-rit/orkutolur_2012-enska.pdf• Auður Nanna Baldvinsdóttir, Ágústa S. Loftsdóttir, Benedikt Guðmundsson,Ívar Þorsteinsson, Jónas Ketilsson & Linda Georgsdóttir (2012). Orkutölur2012. Petra Steinunn Sveinsdóttir (ritstj.). Reykjavík: Orkustofnun. [Vefrit].http://www.os.is/gogn/os-onnur-rit/orkutolur_2012-islenska.pdf• Orkustofnun (2012). Iceland: Offshore exploration. Reykjavík: Orkustofnun.[12 bls.].http://www.os.is/gogn/os-onnur-rit/OS-Iceland-Offshore-Exploration-v022012.pdfKafli í ritstýrðri bók:• Guðni A. Jóhannesson (2012). Renewable energy as a driver for economicand sustainable growth – the Icelandic perspective. Í M. Witthaus, C.Rowlands & J. Griffiths (ritstj.), Future Perfect: RIO+20 United NationsConference on sustainable development (bls. 184-187). [S.l.]: Tudor Rose.http://digital.tudor-rose.co.uk/future-perfect/files/assets/downloads/publication.pdfÁgrip í funda- og ráðstefnuritum• Árni Þór Vésteinsson, Björn Haukur Pálsson, Níels Bjarki Finsen, SigríðurRagna Sverrisdóttir & Bryndís G. Róbertsdóttir (2012). Breytingar á landslagisjávarbotns í Hvalfirði 1940-2010, vegna efnistöku af botninum [ágrip].Vorráðstefna Jarðfræðafélags Íslands – Ágrip erinda og veggspjalda,Reykjavík 30. mars 2012 (bls. 5). Reykjavík: Jarðfræðafélag Íslands.• Árni Þór Vésteinsson, Björn Haukur Pálsson, Níels Bjarki Finsen, SigríðurRagna Sverrisdóttir & Bryndís G. Róbertsdóttir (2012). Changes in seabedtopography related to marine aggregate dredging, Hvalfjörður, Iceland,1940–2010 [ágrip]. Í Þorsteinn Sæmundsson & Ívar Örn Benediktsson(ritstj.), 30th Nordic geological winter meeting, Reykjavík, Iceland 9–12January (bls. 180–181). Reykjavík: Geoscience society of Iceland.• Árni Þór Vésteinsson, Björn Haukur Pálsson, Níels Bjarki Finsen, SigríðurRagna Sverrisdóttir & Bryndís G. Róbertsdóttir (2012). Fjölgeislamælingarí Kollafirði 2002 og endurmæling 2012: grunnur að samanburði áefnistökusvæðum á sjávarbotni [ágrip]. Vorráðstefna Jarðfræðafélags Íslands– Ágrip erinda og veggspjalda, Reykjavík 30. mars 2012 (bls. 6). Reykjavík:Jarðfræðafélag Íslands.• Árni Þór Vésteinsson, Björn Haukur Pálsson, Níels Bjarki Finsen, SigríðurRagna Sverrisdóttir & Bryndís G. Róbertsdóttir (2012). Marine aggregatedredging in Kollafjörður, Iceland. Multibeam survey 2002 – a basis forcomparison [ágrip]. Í Þorsteinn Sæmundsson & Ívar Örn Benediktsson(ritstj.), 30th Nordic geological winter meeting, Reykjavík, Iceland 9–12January (bls. 181). Reykjavík: Geoscience society of Iceland.• Bryndís G. Róbertsdóttir (2012). Rannsóknir og vinnsla á magnetítríkumsandi á Nýja Sjálandi [ágrip]. Vorráðstefna Jarðfræðafélags Íslands – Ágriperinda og veggspjalda, Reykjavík 30. mars 2012 (bls. 18–20). Reykjavík:Jarðfræðafélag Íslands.• Bryndís G. Róbertsdóttir, Árni Þór Vésteinsson & Skúli Thoroddsen (2012).Leyfi til rannsókna á magnetíti á sjávarbotni við Ísland [ágrip]. VorráðstefnaJarðfræðafélags Íslands – Ágrip erinda og veggspjalda, Reykjavík 30. mars2012 (bls. 21–23). Reykjavík: Jarðfræðafélag Íslands.• Pétur Pétursson, Margrét I. Kjartansdóttir, Erla María Hauksdóttir, KristinnLind Guðmundsson, Bryndís G. Róbertsdóttir, Hreggviður Norðdahl,Gunnar Bjarnason & Óskar Örn Jónsson (2012). Physical properties ofmarine aggregates in the vicinity of Reykjavik, Iceland [ágrip]. Í ÞorsteinnSæmundsson & Ívar Örn Benediktsson (ritstj.), 30th Nordic geologicalwinter meeting, Reykjavík, Iceland 9–12 January (bls.180). Reykjavík:Geoscience society of Iceland.• Pétur Pétursson, Margrét I. Kjartansdóttir, Erla María Hauksdóttir, KristinnLind Guðmundsson, Bryndís G. Róbertsdóttir, Hreggviður Norðdahl,Gunnar Bjarnason & Óskar Örn Jónsson (2012). Physical properties ofmarine aggregates in the vicinity of Reykjavik, Iceland [ágrip]. VorráðstefnaJarðfræðafélags Íslands – Ágrip erinda og veggspjalda, Reykjavík 30. mars2012 (bls. 60–61). Reykjavík: Jarðfræðafélag Íslands.• Þorvaldur Bragason (2012). The importance of strategic planning forpreservation of geographical data [ágrip]. 18th Conference of the LIBERGroupe des Cartothécaires. Maps expert group,Barcelona, Spain 17-18 April2012 (bls. 11). Barcelona: ICC Institut Cartográfic de Catalunya.Veggspjöld á ráðstefnum og fundum• Árni Þór Vésteinsson, Björn Haukur Pálsson, Níels Bjarki Finsen, SigríðurRagna Sverrisdóttir & Bryndís G. Róbertsdóttir (2012). Changes in seabedtopography related to marine aggregate dredging, Hvalfjörður, Iceland,1940–2010. Veggspjald kynnt á Ársfundi Orkustofnunar, 30. mars 2012,einnig kynnt á Haustráðstefnu LÍSU: ,,Landupplýsingar 2012“ á HiltonNordica, Reykjavík, 25. október 2012 og einnig kynnt á HaustráðstefnuFélags landfræðinga, 16. nóvember 2012.• Árni Þór Vésteinsson, Björn Haukur Pálsson, Níels Bjarki Finsen, SigríðurRagna Sverrisdóttir & Bryndís G. Róbertsdóttir (2012). Marine aggregatedredging in Kollafjörður, Iceland. Multibeam survey 2002 – a basis forcomparison. Veggspjald kynnt á Ársfundi Orkustofnunar, 30. mars 2012,einnig kynnt á Haustráðstefnu LÍSU: ,,Landupplýsingar 2012“ á HiltonNordica, Reykjavík, 25. október 2012 og einnig á Haustráðstefnu Félagslandfræðinga, 16. nóvember 2012 [þar fékk veggspjaldið 1. verðlaun ísamkeppni 30 veggspjalda og kynninga].• Pétur Pétursson, Margrét I. Kjartansdóttir, Erla María Hauksdóttir, KristinnLind Guðmundsson, Bryndís G. Róbertsdóttir, Hreggviður Norðdahl, GunnarBjarnason & Óskar Örn Jónsson (2012). Physical properties of marineaggregates in the vicinity of Reykjavik, Iceland. Veggspjald kynnt á ÁrsfundiOrkustofnunar, 30. mars 2012, einnig kynnt á Haustráðstefnu LÍSU:,,Landupplýsingar 2012“ á Hilton Nordica, Reykjavík, 25. október 2012 ogeinnig kynnt á Haustráðstefnu Félags landfræðinga, 16. nóvember 2012.• Þorvaldur Bragason (2012, apríl). Geographical data. Lack of a nationalpreservation policy. Veggspjald kynnt á LIBER GdC: 18th ConferenceGroupe des Cartothecaires de LIBER, Barcelona, Spain.• Þorvaldur Bragason (2012, apríl). Geoportals. Responsibilities forpreservation. Veggspjald kynnt á LIBER GdC: 18th Conference Groupe desCartothecaires de LIBER, Barcelona, Spain.• Þorvaldur Bragason (2012, mars og október). Landræn gögn – Stefnuleysi ívarðveislumálum.• Veggspjald kynnt á Ársfundi Orkustofnunar og á Haustráðstefnu LÍSU:,,Landupplýsingar 2012“ á Hilton Nordica, Reykjavík.• Þorvaldur Bragason (2012, mars og október). Vefsjár. Ábyrgð á afritun ogvarðveislu heimilda.• Veggspjald kynnt á Ársfundi Orkustofnunar og á Haustráðstefnu LÍSU:,,Landupplýsingar 2012“ á Hilton Nordica, Reykjavík.

Ritaskrá 2012 25F r á J a r ð h i t a s k ó l a H á s k ó l aSameinuðu þjóðannaRitrýndar greinar• Gondwe, K., Allen, A., Lúðvík S. Georgsson, Loga, U. & Tsokonombwe,G. (2012). Geothermal development in Malawi – a country update. ÍProceedings of the 4th African Rift Geothermal Conference 2012 (7 bls.)Nairobi, United Nations Foundation.• Ingvar B. Friðleifsson (2012). Geothermal energy and the MillenniumDevelopment Goals. Í J. A. P. de Oliveira (ritstj.), Green economy and goodgovernance for sustainable development: Opportunities, promises andconcerns (bls. 160–180). Tokyo: United Nations University Press.• Lúðvík S. Georgsson (2012). Geothermal training for Africans – Theoperations of the UNU-GTP in Iceland and Africa and possible futuredevelopment. Í Proceedings of the 4th African Rift Geothermal Conference2012 (9 bls.). Nairobi: United Nations Foundation.• Ogola, F.P.A, Brynhildur Davidsdottir & Ingvar B. Fridleifsson (2012).Potential contribution of geothermal energy to climate change adaptation:A case study of the arid and semi-arid eastern Baringo lowlands, Kenya.Renewable & Sustainable Energy Reviews, 16(1), 4222–4246.Rit, greinar og ágrip• Estévez, J. R. (2012). Geothermal power plant projects in Central America:Technical and financial feasibility assessment model. MS ritgerð, HáskóliÍslands, Reykjavík: Orkustofnun, Jarðhitaskóli SÞ, UNU-GTP Report 4.• Finnbogi Óskarssson, Þráinn Friðriksson & Lúðvík S. Georgsson (2012).Advanced training in geochemistry – Report on a visit to Olkaria 6th – 22ndAugust 2012. Reykjavík: Orkustofnun, Jarðhitaskóli SÞ, UNU-GTP/CR-1201,19 bls. [Lokuð skýrsla].• Huang, Jiachao (2012). Assessment and management of sedimentarygeothermal resources. MS ritgerð, Háskóli Íslands, Reykjavík: Orkustofnun,Jarðhitaskóli SÞ, UNU-GTP Report 5.• Ingimar Guðni Haraldsson (2012). Geothermal activity and developmentin South America – A short overview of Bolivia, Colombia, Chile, Ecuador,and Peru. Í Lúðvík S. Georgsson, Ingimar G. Haraldsson, E. de Velis, MarkúsA. G. Wilde & E. de Henriquez (ritstj.), Short course IV on geothermaldevelopment and geothermal wells, Santa Tecla, El Salvador,11–17 March2012 (18 bls.). Reykjavík: Orkustofnun, Jarðhitaskóli SÞ, UNU-GTP SC-14.• Ingimar Guðni Haraldsson (2012). Geothermal project funding throughthe Clean Development Mechanism. Í Lúðvík S. Georgsson, Ingimar G.Haraldsson, E. de Velis, Markús A. G. Wilde & E. de Henriquez (ritstj.), Shortcourse IV on geothermal development and geothermal wells, Santa Tecla, ElSalvador,11–17 March 2012 (31 bls.). Reykjavík: Orkustofnun, JarðhitaskóliSÞ, UNU-GTP SC-14.• Ingimar Guðni Haraldsson (2012). Legal and regulatory framework - barrieror motivation for geothermal development? Í Lúðvík S. Georgsson, IngimarG. Haraldsson, E. de Velis, Markús A. G. Wilde & E. de Henriquez (ritstj.),Short course IV on geothermal development and geothermal wells, SantaTecla, El Salvador,11–17 March 2012 (24 bls.). Reykjavík: Orkustofnun,Jarðhitaskóli SÞ, UNU-GTP SC-14.• Ingimar Guðni Haraldsson, Guðni Axelsson, Árni Ragnarsson, ÞráinnFriðriksson, Hjalti Franzson, Ingvar B. Friðleifsson & Lúðvík S. Georgsson(2012). El Salvador, geothermal regional training support program – Draftreport. Reykjavík: Orkustofnun, Jarðhitaskóli SÞ, Report UNU-GTP/CR-1203.134 bls. [Lokuð skýrsla].• Ingvar B. Friðleifsson (2012). Af nemendum og kennurum JarðhitaskólaHáskóla Sameinuðu þjóðanna [ágrip]. Í Haustráðstefna JarðfræðafélagsÍslands – Jarðhitarannsóknir og þróunarsamvinna – Ágrip erinda –Orkugarður, 23. nóvember 2012 (bls. 21-25). Reykjavík: JarðfræðafélagÍslands.• Ingvar B. Fridleifsson (2012). Key issue in climate mitigation: Capacitybuilding in renewable energy technologies in developing countries [ágrip].Í Þorsteinn Sæmundsson & Ívar Örn Benediktsson (ritstj.), 30th Nordicgeological winter meeting, Reykjavík, Iceland 9–12 January (bls.82).Reykjavík: Geoscience society of Iceland.• Lúðvík S. Georgsson (2012). Geophysical methods used in geothermalexploration. Í Lúðvík S. Georgsson, J. Lagat, N. Mariita, MálfríðurÓmarsdóttir & I. Kanda (ritstj.), Short course VII on exploration forgeothermal resources – Papers and presentations, Lake Bogoria andNaivasha, Kenya, 27 October-18 November 2012 (16 bls.). Reykjavík:Orkustofnun, Jarðhitaskóli SÞ, UNU-GTP SC-15.• Lúðvík S. Georgsson (2012). UNU-GTP and capacity building for geothermaldevelopment in the Caribbean Islands. Í The 3rd Caribbean SustainableEnergy Forum 2012, Georgetown: Caribbean Community (CARICOM).• Lúðvík S. Georgsson, Ingimar G. Haraldsson & Málfríður Ómarsdóttir (ritstj.)(2012). Geothermal training in Iceland. Reykjavík: Orkustofnun, JarðhitaskóliSÞ. [Allar rannsóknaskýrslur nemenda Jarðhitaskóla Háskóla Sameinuðuþjóðanna frá 2012 í þessu riti. Einnig aðgengilegar rafrænt].• Lúðvík S. Georgsson, Ingimar G. Haraldsson, de Velis, E., Markús A. G.Wilde & de Henriquez, E. (ritstj.) (2012). Short course IV on geothermaldevelopment and geothermal wells, Santa Tecla, El Salvador,11–17 March2012. Reykjavík: Orkustofnun, Jarðhitaskóli SÞ, UNU-GTP SC-14. [CD].• Lúðvík S. Georgsson, Lagat, J., Mariita, N., Málfríður Ómarsdóttir &Kanda, I. (ritstj.). (2012). Short course VII on exploration for geothermalresources: Papers and presentations, Lake Bogoria and Naivasha, Kenya,27 October-18 November 2012. Reykjavík: Orkustofnun, Jarðhitaskóli SÞ,UNU-GTP SC-15. [CD].• Lúðvík S. Georgsson & Ingvar Birgir Friðleifsson (2012). Geothermalenergy in the world in 2010 from energy perspective / Lúdvík S. Georgssonand Ingvar Birgir Fridleifsson. Í Lúðvík S. Georgsson, J. Lagat, N. Mariita,Málfríður Ómarsdóttir & I. Kanda (ritstj.), Short course VII on explorationfor geothermal resources: Papers and presentations, Lake Bogoria andNaivasha, Kenya, 27 October–18 November 2012 (11 bls.). Reykjavík:Orkustofnun, Jarðhitaskóli SÞ, UNU-GTP SC-15.• Lúðvík S. Georgsson & Ingvar B. Friðleifsson (2012). Geothermal energy inthe world with some emphasis on the status in Latin America and capacitybuilding. Í Lúðvík S. Georgsson, Ingimar G. Haraldsson, E. de Velis, MarkúsA. G. Wilde & E. de Henriquez (ritstj.), Short course IV on geothermaldevelopment and geothermal wells, Santa Tecla, El Salvador,11–17 March2012 (16 bls.). Reykjavík: Orkustofnun, Jarðhitaskóli SÞ, UNU-GTP SC-14.• Lúðvík S. Georgsson & Ragna Karlsdóttir (2012). Resistivity methods – DCand TEM with examples and comparison from the Reykjanes penisulaand Öxarfjörður, Iceland. Í Lúðvík S. Georgsson, J. Lagat, N. Mariita,Málfríður Ómarsdóttir & I. Kanda (ritstj.), Short course VII on explorationfor geothermal resources – Papers and presentations, Lake Bogoria andNaivasha, Kenya, 27 October–18 November 2012 (14 bls.). Reykjavík:Orkustofnun, Jarðhitaskóli SÞ, UNU-GTP SC-15.• Malimo, S. J. (2012). Aquifer fluid modelling and assessment of mineralgas-liquidequilibria in the Namafjall geothermal system. MS ritgerð, HáskóliÍslands, Reykjavík: Orkustofnun, Jarðhitaskóli SÞ, UNU-GTP Report 3.• Rutagarama, U. (2012). The role of well testing in geothermal resourceassessment. MS ritgerð, Háskóli Íslands, Reykjavík: Orkustofnun,Jarðhitaskóli SÞ, UNU-GTP Report 2.• Teklesenbet, A. (2012). Multidimensional inversion of MT data fromAlid geothermal area, Eritrea; comparison with geological structuresand identification of a geothermal reservoir. MS ritgerð, Háskóli Íslands,Reykjavík: Orkustofnun, Jarðhitaskóli SÞ, UNU-GTP Report 1.• Þráinn Friðriksson, Finnbogi Óskarsson & Lúðvík S. Georgsson (2012).Advanced training in geochemistry – Final report. Reykjavík: Orkustofnun,Jarðhitaskóli SÞ, UNU-GTP/CR-1202. 38 bls. [Lokuð skýrsla].

26Brot úr fréttum ársins af vef OrkustofnunarB r o t ú r f r é t t u m á r s i n saf vef Orkustofnunar19.1.2012Orkusetur hlaut alþjóðlega viðurkenningu Energy Globefyrir gagnvirkar reiknivélar.Reiknivélarnar bera saman rekstrar- og umhverfiskostnað bifreiðavið mismunandi forsendur. Mjög fróðlegt er að bera saman;minni og stærri bifreiðar, bensín-, dísel- og tvinnbíla, sjálfskiptarog beinskiptar bifreiðar. Hægt er að velja mismunandi akstur á áriog reikna fyrir eitt eða fleiri ár í senn. Forsendur miða við eyðsluog útblástur samkvæmt evrópskum gerðarviðurkenningum.30.1.2012Norska olíumálastofnunin (NPD) kynnti niðurstöðurrannsókna á DrekasvæðinuNiðurstöður sýnatöku norsku olíumálastofnunarinnar ogHáskólans í Bergen voru kynntar á vetrarmóti norrænnajarðfræðinga í Hörpu. Greiningar á sýnunum benda til þess aðgömul setlög sé að finna á svæðinu en elsta sýnið er 260 milljónára gamalt.15. 2. 2012Raforkuhópur Orkuspárnefndar hefur tekið saman helstutölur fyrir árið 2011Raforkuvinnsla jókst um 0,9% á milli ára og almenn notkun erfarin að aukast eftir samdrátt síðustu ára. Í samantektinni máeinnig sjá að aukin raforkunotkun helst í hendur við hagvöxt ílandinu og síðustu raforkuspár hafa staðist vel.Árið 2011 nam raforkuvinnsla á landinu samtals 17.210 GWh ogjókst um 0,9% frá fyrra ári. Stórnotkun nam 13.284 GWh á árinu2011 og jókst um 0,6% frá fyrra ári. Almenn notkun jókst um2,3% og nam 3.603 GWh en þessi notkun hafði minnkað árin2009 og 2010 og ennþá er hún minni en árið 2008.23.2.2012Nýjar rannsóknir á Drekasvæðinu sýna ummerki um olíufrá Júratímabilinu á hafsbotni og staðfesta tilvist jarðlagafrá miðlífsöldOlíuleitarfélögin TGS og Volcanic Basin Petroleum Research(VBPR) söfnuðu sýnum úr 1000 m háum hamri á hafsbotniá Drekasvæðinu í september í samræmi við leitarleyfi semOrkustofnun veitti TGS í sama mánuði. Meira en 200 kg af grjótiog seti náðust á tólf sýnatökustöðum.Nýju sýnin gefa spennandi innsýn í olíujarðfræði Drekasvæðisins.Setbergi frá ýmsum tímum miðlífsaldar (fyrir 250 til 65 milljónárum síðan) var safnað. Engin sýni eldri en 50 milljón ára höfðuverið tekin á svæðinu með borun eða öðrum aðferðum fyrirsíðasta sumar. Sýnin koma til viðbótar við niðurstöður úr rannsóknnorsku Olíustofnunarinnar en önnur jarðlög fundust í þessarirannsókn. Ummerki um olíu úr móðurbergi frá Júratímabilinu(fyrir 200 til 150 milljón árum síðan) fundust sem staðfestir aðþað sé virkt kolvetniskerfi á Drekasvæðinu.2.4.2012Orkustofnun bárust þrjár umsóknir um sérleyfi tilrannsókna og vinnslu kolvetnis á DrekasvæðinuEftirtalin fyrirtæki sóttu um sérleyfi: Eykon, Faroe Petroleum,Íslenskt kolvetni ehf, Valiant Petroleum og Kolvetni ehf.24.4.2012Eldsneytishópur Orkuspárnefndar gaf út nýjaeldsneytisspá sem nær allt til ársins 2050.Innlend notkun olíu árið 2011 reyndist minni en spáin 2008gerði ráð fyrir og það sama var uppi á teningnum meðmillilandanotkunina sem var töluvert minni en spáð hafði verið.Niðursveiflan sem hófst árið 2008 var enda ekki fyrirséð þegarspáin kom út, og olíuverð hefur einnig verið hærra en ráðvar fyrir gert í spánni 2008. Sömuleiðis minnkaði kolanotkunog gasnotkun umtalsvert miðað við spána 2008 vegna minninotkunar í iðnaði og stóriðju.27.4.2012Orkustofnun, Rannís og stjórnsýslustofnanir áttaannarra Evrópulanda hljóta styrk að upphæð tæpum 2milljónum evraOrkustofnun, Rannís og stjórnsýslustofnanir átta annarraEvrópulanda hljóta styrk að upphæð tæpum 2 milljónum evraúr 7. Rammaáætlun Evrópusambandsins í þágu jarðhitaþróunarí Evrópu. Orkustofnun sem fer með stjórn verkefnisins fékk um600.000 evrur til verkefnisins.7.5.2012Orkusetur opnar fræðsluforrit um virkjanirOrkusetur birti gagnvirkt netkennsluforrit um virkjanir semhafa yfir 10 MW af uppsettu afli. Þar má finna yfirlitskort oghelstu tölfræðiupplýsingar um vatnsafls og jarðvarmavirkjanir áÍslandi. Forritið er afar einfalt í notkun og einungis þarf að notatölvumúsina við lausn verkefna.26.6.2012Orkusetur opnar samgönguvefÁ vefnum eru nýjar og uppfærðar reiknivélar sem aðstoða fólkvið að minnka eldsneytisnotkun eða jafnvel skipta yfir í innlent

Brot úr fréttum ársins af vef Orkustofnunar 27og umhverfisvænna eldsneyti. Þar má finna upplýsingar umstöðu bílaflotans, olíunotkun og útblástur í samgöngum.20.9.2012Verkefni tengd Orkusparnaði bera árangurOrkusetur er þátttakandi í tveimur evrópuverkefnum á sviðiorkunotkunar heimila, annars vegar Promise um möguleikaheimila til orkusparnaðar og hinsvegar Octes þar sem áhersla erlögð á orkuvöktun til að auka meðvitund íbúa um orkunotkun.Verkefnið Promise hefur þegar borið þann árangur að ráðist varí það verkefni að skipta um gler í húsum og einangrun með þaðað markmiði að spara orku. Þetta hefur í för með sér mikinnávinning fyrir bæði eigandann og ríkið á aðeins fáum árum.5.10.2012Orkustofnun sendir út drög að leyfum til rannsókna ogvinnslu kolvetnisOrkustofnun lauk í meginatriðum úrvinnslu á umsóknumvegna útboðs sérleyfa á Drekasvæðinu. Umsækjendur fengudrög að leyfum til skoðunar og hafa þeir tvær vikur til að geraathugasemdir við drögin. Hafa ber í huga að Norðmenn eiga réttá að gerast aðilar að sérleyfum að hluta samkvæmt samningiÍslands og Noregs kjósi þeir það.10.10.2012Orkustofnun fór af stað með kynningar á verkefnumsem styrkt hafa verið af OrkusjóðiFyrsta erindi vetrarins var haldið 17. október í fyrirlestrarsalOrkustofnunar. Nokkur verkefni sem Orkusjóður hefur styrktvoru valin til kynningar og stefnt var að því að halda slík erindireglulega í vetur.29.10.2012Íslensk raforkufyrirtæki geta selt upprunaábyrgðir tilevrópskra fyrirtækjaUpplýsingar um upprunarábyrgðir munu birtast árafmagnsreikningum íslenskra neytendaÍslensk raforka er nánast öll framleidd úr endurnýjanlegumorkugjöfum og því geta íslensku raforkufyrirtækinselt upprunaábyrgðir raforku til fyrirtækja á evrópskaefnahagssvæðinu. Á móti kemur að íslensku orkufyrirtækin þurfaað gera grein fyrir þessum viðskiptum með því að taka á sig ístaðinn ígildi samsvarandi magn raforku sem ekki er framleiddmeð endurnýjanlegum orkugjöfum. Íslenskir raforkukaupendurmunu fá upplýsingar þar að lútandi með raforkureikningi sínumeinu sinni á ári.Upprunaábyrgðir á raforku eru til þess að orkusali getifullvissað orkukaupanda um að framleidd hafi verið orka meðendurnýjanlegum orkugjöfum. Kaupendur upprunaábyrgðaeru þeir sem sjá hag sinn í því að styðja við raforkuframleiðslufrá endurnýjanlegum orkugjöfum og styrkja þannig ímynd sínameð því að kaupa upprunaábyrgðir raforku.30.10.2012Orkusetur fær viðurkenningu fyrir nýsköpun í opinberumrekstri fyrir varmadæluvefOrkusetur fékk afhenda viðurkenningu fyrir nýsköpun íopinberri þjónustu og stjórnsýslu á árinu 2012. Viðurkenninginvar fyrir varmadæluvef sem er gagnvirk reiknivél þar sem hægter að finna helstu upplýsingar um gerðir og virkni varmadælaá mjög einfaldan hátt. Alls bárust um 62 tilnefningar umnýsköpunarverkefni frá 31 stofnun og 11 sveitarfélögum. Eittþeirra var valið til nýsköpunarverðlauna í opinberum rekstri ogfimm til viðbótar fengu sérstaka viðurkenningu.3.12.2012Norska ríkisolíufélagið Petoro tekur þátt í olíuleit áíslenska DrekasvæðinuOrkustofnun lauk umfjöllun sinni um tvær umsóknir umsérleyfi fyrir rannsóknir og vinnslu kolvetnis (olíu og gass) áDrekasvæðinu. Norðmenn ákváðu að Petoro, olíufélag norskaríkisins yrði þátttakandi í báðum leyfunum, að fjórðungs hlut íhvoru leyfi fyrir sig eins og samningur Íslands og Noregs gerðiráð fyrir. Orkustofnun tók í framhaldi af málsmeðferð sinniákvörðun um leyfisveitingar á Drekasvæðinu í lok október, tilannars vegar Faroe Petroleum Norge AS, útibús á Íslandi, ogÍslensks Kolvetnis ehf. og hins vegar Valiant Petroleum ehf.og Kolvetnis ehf. Áður en sérleyfi verða gefin út þarf norskastórþingið að samþykkja þátttöku norska ríkisins og olíufélagsþess, Petoro, í verkefnunum. Í kjölfar þess og þegar aðilarsérleyfanna hafa undirritað samstarfsamninga sína um verkefninmun Orkustofnun gefa út umrædd leyfi, væntanlega í byrjunjanúar á næsta ári. Þriðja umsóknin um sérleyfi var frá Eykonehf. Afgreiðslu þeirrar umsóknar var frestað og umsækjendumgefinn frestur til 1. maí 2013 til að afla samstarfsaðila sem aðmati Orkustofnunar hefði nægjanlega sérþekkingu, reynslu ogbolmagn til að annast þá starfsemi sem í leyfisveitingu felst. Íframhaldi af því mun Orkustofnun taka umsókn Eykon ehf. tillokaafgreiðslu.* Fréttirnar í heild sinni ásamt öðrum fréttum má nálgast á vefOrkustofnunar www.os.is en þar er hægt að finna fréttir allttil ársins 2004.

28Rekstur Orkustofnunar á árinuRekstur Orkustofnunar á árinuÚtgjöld Orkustofnunar eru að meginhluta fólgin í kaupumá rannsóknum og þjónustu. Starfsmenn færa eigin vinnu áverkefni og verkefnabókhald stofnunarinnar gefur því raunhæfamynd af heildarkostnaðarskiptingu milli verkefnaflokka. Þarer tekið tillit til sameiginlegs kostnaðar svo sem húsaleigu ogannars skrifstofukostnaðar. Í meðfylgjandi töflu er fjármögnunog ráðstöfun fjár á verkefnaflokka sýnd út frá verkefnabókhaldistofnunarinnar fyrir árið 2012 og til samanburðar árinu 2011.Fjárveiting til Orkustofnunar 2012 nam 349,3 m.kr. Auk þesseru ýmis framlög ríkisins til annarra verkefna, s.s. vettvangs umvistvænt eldsneyti, umsjón með niðurgreiðslum og verkefnumá sviði orkuhagkvæmni. Til viðbótar í öðrum tekjum eru síðanframlög frá samstarfsaðilum, s.s. vegna orkuspárnefndar,bókasafns Orkustofnunar og þjónustusamninga vegnaOrkusjóðs og Orkuseturs.Tekjur ársins 2012 voru samtals 529,1 m.kr. og gjöld ársins 529,3m.kr. Tekjuhalli ársins er því 0,2 m.kr.. Hinsvegar eru 9,65 m.kr.óútteknar fjárheimildir vegna djúpborunarverkefnisins (IDDP) og8,21 m.kr. óútteknar fjárheimildir vegna hafréttarverkefnis.Útgjöld til rannsókna á orkulindum voru um 98 m.kr. sem erum 46 m.kr. lægra en árið 2011. Þá var 56,9 m.kr. varið tilolíuleitarverkefnis samanborið við 52,7 m.kr. árið 2011. Tilhafsbotnsrannsókna var 8,4 m.kr. varið, umfram skuldbindingarRekstur Orkustofnunar árið 2012 og 2011 í (m.kr.)2012 2011Fjármögnunm.kr m.krGrunnfjárveiting til OrkustofnunarAðrar tekjurTekjur ársins samtalsRáðstöfun fjár eftir verkefnum349,3179,8529,1m.kr325,4163,4488,8m.krVatnsorka og vatnafarJarðhitiOlíuleitHafsbotnsrannsóknirOrkugögn og orkutölfræðiNiðurgreiðslur og hagkvæm orkunotkunEftirlit og umsagnirÚtgáfa, fræðsla og samskiptiEfnistaka hafsbotnsÚtgjöld ársins samtalsTekjuhalli/tekjuafgangur47,650,556,98,472,256,0100,1121,216,4529,3-0,245,199,152,70,150,963,084,6113,419,3528,2-39,4

Rekstur Orkustofnunar á árinu 29að upphæð 7,1 m.kr. samkvæmt samningum fyrri ára.Til gagnasöfnunar um orkumál og orkubúskap, ásamt gerðorkuspár, var varið 72,2 m.kr. og til orkusparnaðar, könnunará nýjum orkugjöfum og vistvænu eldsneyti, rekstrar Orkusjóðs,umsjónar með jarðhitaleitarverkefnum á köldum svæðum ogumsýslu með niðurgreiðsluverkefnum til húshitunar, dreifbýlisog gróðurhúsalýsingar var varið 56 m.kr.Kostnaður við eftirlit samkvæmt raforkulögum, umsagnir umfrumvörp og leyfisveitingar og aðstoð vegna laga- og reglugerðanam 100,1 m.kr. Þá var varið 121,2 m.kr. til ráðgjafar, útgáfuog fræðslu um auðlindir og orkumál, svo og til innlendra ogerlendra nefndarstarfa og annarra samskipta. Til efnistökuhafsbotns var varið 16,4 m.kr.O r k u s j ó ð u rOrkustofnun/Akureyrarsetur hefur með höndum umsýslusjóðsins.Heildartekjur sjóðsins á árinu 2012 námu 66,8 m.kr.heildargjöld námu 36,1 m.kr. Rekstrarhagnaður nam 30,7m.kr. og eiginfjárstaða í árslok nam 112,0 m.kr. og hafðihækkað um 30,7 m.kr. frá árinu 2011.Á árinu 2012 veitti Orkusjóður 17 rannsóknarstyrki, samtalsað upphæð 24,6 m.kr. Upphæð samþykktra jarðhitaleitarlánaá árinu nam 76,6 m.kr. Kjósarhreppur var einn lántakenda.Borað var í landi jarðarinnar Möðruvalla í Kjós. Boruninnilauk í byrjun ágúst 2012 með góðum árangri og er núunnið að undirbúningi á lagningu hitaveitu í sveitarfélaginu.Ræktunarsamband Flóa og Skeiða ehf. sá um borunina.J a r ð h i t a s k ó l i H á s k ó l a S a m e i n u ð u þ j ó ð a n n aJarðhitaskólinn er rekinn samkvæmt samningi milli HáskólaSameinuðu þjóðanna í Tókýó og Orkustofnunar fyrir höndíslenska ríkisins. Jarðhitaskólinn (JHS) sér um öll mál sem snertajarðhita á vegum Háskóla Sameinuðu þjóðanna (HSþ).Árið 2012 komu um 70% af fjárframlögum til skólansfrá íslenska ríkinu (framlag á fjárlögum), en um 30% semgreiðslur fyrir skólagjöld hér og sérsniðin námskeið erlendis.Heildartekjur skólans voru 310 m.kr. en gjöld 351 m.kr.

30Áritun endurskoðendaReikningarStaðfesting ársreikningsUm starfsemi Orkustofnunar gilda lög nr. 87/2003. Meginhlutverk hennar er að afla grunnþekkingar á orkulindum landsins, safnaog miðla upplýsingum um orkubúskap og ráðgjöf til stjórnvalda um orku- og auðlindamál, veita ráðgjöf og þjónustu við nýtinguorkulinda, hafa eftirlit með raforkufyrirtækjum og gjaldskrám þeirra og annast daglega umsýslu Orkusjóðs.Á árinu 2012 varð 0,6 m.kr. tekjuhalli af rekstri stofnunarinnar. Samkvæmt efnahagsreikningi námu eignir hennar 584,6 m.kr.,skuldir 131,7 m. kr. og eigið fé nam 452,9 m.kr. í árslok 2012.Í skýringu 12 kemur fram að eigið fé (óráðstafaðar fjárheimildir) er að mestu bundið í samningsbundnum verkefnum semOrkustofnun annast.Orkumálastjóri og yfirbókari staðfesta hér með ársreikning stofnunarinnar fyrir árið 2012 með undirritun sinni.Reykjavík, 4. apríl 2013.Guðni A. Jóhannesson,orkumálastjóriJón Haukur Guðlaugsson,yfirbókariÁritun endurskoðendaTil Orkustofnunar og atvinnuvega- og nýsköpunarráðuneytisVið höfum endurskoðað ársreikning Orkustofnunar fyrir árið 2012. Ársreikningurinn hefur að geyma skýrslu stjórnenda, rekstrarreikning,efnahagsreikning, yfirlit um sjóðstreymi, upplýsingar um mikilvægar reikningsskilaaðferðir og aðrar skýringar. Hann er lagður fram af stjórnendumstofnunarinnar og eru þeir ábyrgir fyrir gerð og framsetningu hans í samræmi við lög um fjárreiður ríkisins.Við erum ábyrgir fyrir því áliti sem látið er í ljós á ársreikningnum á grundvelli endurskoðunarinnar. Endurskoðunin fólst í eftirfarandi aðgerðum:- Að sannreyna að ársreikningurinn gefi glögga mynd af rekstri og efnahag í samræmi við góða reikningsskilavenju fyrirA-hluta ríkisstofnanir,- að kanna innra eftirlit og meta hvort það tryggir viðeigandi árangur,- að kanna hvort reikningar séu í samræmi við heimildir fjárlaga, fjáraukalaga og annarra laga, lögmæt fyrirmæli, starfsvenjurog rekstrarverkefni þar sem við á og- að kanna og votta áreiðanleika kennitalna um umsvif og árangur af starfseminni ef þær eru, birtar í ársreikningi.Endurskoðunin byggir á skipulögðu ferli aðgerða og faglegu mati sem miðar að því að staðfesta fjárhæðir og aðrar upplýsingar í ársreikningnum.Hún felur meðal annars í sér áhættugreiningu, greiningaraðgerðir, úrtakskannanir og athuganir á gögnum til að sannreyna fjárhæðir og aðrarupplýsingar sem fram koma í ársreikningnum. Endurskoðunin felur einnig í sér mat á þeim reikningsskila- og matsaðferðum sem gilda um A-hlutastofnanir. Við teljum að endurskoðunin hafi byggt upp nægjanlega traustan grunn til að staðfesta réttmæti ársreikningsins.Það er álit okkar að ársreikningurinn gefi glögga mynd af afkomu Orkustofnunar á árinu 2012, efnahag 31. desember 2012 og breytingu áhandbæru fé á árinu 2012 í samræmi við lög um fjárreiður ríkisins.Ríkisendurskoðun, 4. apríl 2013.Sveinn Arason,ríkisendurskoðandiKarlotta B. Aðalsteinsdóttir,endurskoðandi

Reikningar 31Rekstrarreikningur árið 2012Tekjur 2012 2011Þjónustutekjur 60.707.002 43.412.175Fengin framlög og styrkir 44.190.786 40.272.443Þjónustutekjur milli deilda ____________71.550.599 ____________76.947.458____________176.448.387 ____________160.632.076GjöldLaun og launatengd gjöld 235.423.733 223.860.450Vörukaup 7.443.787 7.656.657Ýmis þjónusta 167.383.817 160.875.538Verktakar og leigur 111.504.146 107.743.922Tilfærslur 1.850.966 21.027.950Tryggingar og skattar ____________ 676.443 ____________ 1.557.247524.282.892 522.721.764Eignakaup ____________ 4.869.512 ____________ 4.979.199Rekstrargjöld ogeignakaup samtals ____________529.152.404 ____________527.700.963(Tekjuhalli) fyrir fjármunatekjurog ríkisframlag (352.704.017) (367.068.887)Fjármunatekjur og(fjármagnsgjöld) ____________ 2.769.213 ____________ 2.139.797(Tekjuhalli) fyrir ríkisframlag (349.934.804) (364.929.090)Ríkisframlag ____________349.300.000 ____________325.400.000(Tekjuhalli) ársins (634.804) (39.529.090)________________________ ____________ ____________Sjóðstreymi árið 2012Handbært fé frá rekstri:2012 2011Veltufé (til) rekstrar(Tekjuhalli) ársins (634.804) (39.529.090)Breytingar á rekstrartengdumeignum og skuldum:Skammtímakröfur, lækkun (hækkun) 5.967.533 (1.194.532)Skammtímaskuldir, (lækkun) (29.177.902) (45.330.724)Breytingar á rekstartengdumeignum og skuldum: (23.210.369) (46.525.256)Handbært fé (til) rekstrar (23.845.173) (86.054.346)FjármögnunarhreyfingarBreyting á stöðu við ríkissjóðFramlag ríkissjóðs (349.300.000) (325.400.000)Greitt úr ríkissjóði 349.243.641 374.144.269Fjármögnunarhreyfingar (56.359) 48.744.269(Lækkun) á handbæru fé (23.901.532) (37.310.077)Efnahagsreikningur 31. desember 2012Eignir2012 2011VeltufjármunirRíkissjóður 385.829.717 385.773.358Skammtímakröfur 93.277.459 99.244.992Vörslusjóður vegna verkefnis 45.158.698 0Handbært fé 60.355.763 84.257.295Eignir alls 584.621.637 569.275.645Eigið fé og skuldirEigið féHöfuðstóll 453.499.372 493.028.462(Tekjuhalli) ársins (634.804) (39.529.090)Eigið fé 452.864.568 453.499.372SkuldirVörslusjóður vegna verkefnis 45.158.698 0Skammtímaskuldir 86.598.371 115.776.273Skuldir 131.757.069 115.776.273Eigið fé og skuldir 584.621.637 569.275.645Jarðhitaskóli HSþRekstrarreikningur árið 20122012 2011TekjurFengin framlög og styrkir 309.218.955 271.825.986Eignasala og aðrar tekjur ____________ 425.000 ____________ 535.000____________309.643.955 ____________272.360.986GjöldLaun og launatengd gjöld 55.232.230 46.281.579Vörukaup 5.316.553 4.294.918Ýmis þjónusta 193.524.854 115.861.782Verktakar og leigur 37.088.855 38.734.029Tilfærslur 48.248.898 45.808.850Tryggingar og skattar ____________ 859.570 ____________ 790.412340.270.960 251.771.570Eignakaup ____________10.895.067 ____________ 7.129.558Rekstrargjöld ogeignakaup samtals ____________351.166.027 ____________258.901.128(Tekjuhalli) tekjuafgangurfyrir fjármunatekjur (41.522.072) 13.459.858Fjármunatekjur og(fjármagnsgjöld) ___________ 1.363.400 ____________ 1.484.098(Tekjuhalli)tekjuafgangur ársins ____________(40.158.672) ____________14.943.956)Handbært fé í ársbyrjun 84.257.295 121.567.372Handbært fé í lok ársins 60.355.763 84.257.295

32 Jarðhitaskóli Háskóla Sameinuðu þjóðanna