ISSN 1800-6906 - Vlada Crne Gore

Bilten Mi­nis­tar­stva fi­nan­si­ja Cr­ne Go­re/januar-mart 2008.Nacrt zakonao svojinsko-pravnimodnosimadr Zoran P. Rašovićredovni profesor i dekan Pravnog fakulteta u Podgorici i rukovodilac radnegrupe za izradu teksta Nacrta zakona o svojinsko-pravnim odnosimaZoran RašovićOd prestanka važenja Opštegimovinskog zakonika za CrnuGoru 1946. godine, Nacrt zakonao svojinsko-pravnim odnosima jeprvi zakonski tekst koji cjelovitouređuje svojinsko-pravne odnose(stvarna prava) u Crnoj Gori. Stvarnaprava su zakonom određena izaštićena prava njihovih imalacada neposredno vrše pravnu vlastnad pojedinačno određenim stvarimauz mogućnost da je suprotstavetrećim licima (dejstvo ergaomnes). U zavisnosti od toga dali je osnovno ovlašćenje imaocakorišćenje stvari ili namirenje izgarancije, stvarna prava se dijelena stvarna prava korišćenja i stvarnaprava garancije. Tipična stvarnaprava korišćenja su: pravo svojinei stvarna prava na tuđim stvarima(stvarne i lične službenosti). Unašem pozitivnom pravu stvarnaprava garancije su: zaloga, hipotekai fiducijarna svojina. TekstNacrta zakona najviše pažnjeposvećuje pravu svojine kao najapsolutnijemstvarnom pravu.Svojina je jedan od centralnihpravnih fenomena koji je povezansa gotovo svim ustanovamagrađanskog prava: od porodicedo nasljeđivanja, od preduzećado rada i ugovora. Ona je “nosećistub” pravnog poretka, a u novijevrijeme ubraja se u osnovna pravačovjeka. Stav je zakonodavca dane definiše pravo svojine već daukaže na njegovu sadržinu. Pitanjeosnova svojinskog prava egzistiraviševjekovno, uslovljavajući “žive”diskusije među teoretičarima,koje su dalje razvile najstrastvenijedruštvene kontraverze. Koncept“mog” i “tvog” je toliko poznatčovjeku, koliko je prirodan ikoncept egzistencije. Naravno, napravniku leži posebna odgovornostda u što većoj mjeri definišesuštinu osnovnog koncepta kojiodgovara institutu svojine.Vlasnik stvari vrši svoje pravoneposredno, tj. bez posredovanjatrećih lica. Pravo svojine je apsolutnopravo jer vlasnik uživa pravnuzaštitu u odnosu na treća licana koja se odnose njegova dejstva,odnosno koja osporavaju iliugrožavaju ovo pravo. Otuda sei kaže da je svojina najapsolutnijestvarno pravo, što je s pravomoznačeno kao mogućnost stepenovanjaapsolutnosti. Međutim,zakonopisac nužno relativizujeapsolutnost, najprije riječima da jeto pravo “u granicama određenimzakonom”. Ta se ograničenja nepretpostavljaju, već se moraju zasnivatina prinudnim propisima,javnom poretku i moralnim normama(vlasniku je dozvoljeno svešto mu nije zabranjeno).U tekstu Nacrta zakona dominirajutri principa svojine: sveobuhvatnost,jedinstvenost i društvenafunkcija.Sveobuhvatnost je osnovnakarakteristika prava svojine pokojoj se ovaj institut razlikuje od8