1. Ungjilli i Mateut. Shën Mateu është njëri prej apostujve që profeti Isa e pati zgjedhur përta përhapur Ungjillin. Mateu e ka shkruar Ungjillin e tij hebraisht apo sirianisht. Ungjilli origjinali Mateut me kohë është zhdukur. Ai që kemi sot në dorë, është përkthimi i tij greqisht. Ky ungjilli përbërë prej njëzet e tetë kapitujsh ose krerësh, bën fjalë për prejardhjen e Isait <strong>dhe</strong> se si u bë aiprofet, mesih.2. Ungjilli i Markut. Shën Marku është nxënës i kryeapostullit Pjetër. Nuk dihet me sigurise kur u shkrua ky ungjill <strong>dhe</strong> kush e shkroi. Ky ungjill përbëhet prej gjashtëmbëdhjetë krerësh.Ai e tregon jetën e profetit Isa me një gjuhë shumë të thjeshtë <strong>dhe</strong> bën fjalë për zakonet eçifutëve.3. Ungjilli i Lukas. As Luka nuk është nga apostujt. Ungjilli i tij që përbëhet prej njëzet ekatër krerësh, flet për jetën <strong>dhe</strong> mësimet e profetit Isa.4. Ungjilli i Joanit. Pretendohet se Joani ka qenë një ndër apostujt. Ungjilli i tij përbëhet prejnjëzet e katër krerësh <strong>dhe</strong> përqëndrohet në tezën se Isai është biri i Zotit.Përveç këtyre katër ungjijve, në botën krishtere është e<strong>dhe</strong> një ungjill që kërkohet të mbahetfshehur, që quhet Ungjilli i Bernabeut. Bernabeu është njëri prej apostujve të Isait. Në shek. Ve.r., ky ungjill është futur nga Kisha në listën e librave të ndaluar. Ungjilli origjinal i Bernabeutndo<strong>dhe</strong>t në Bibliotekën e Vjenës i përkthyer në anglisht, gjermanisht <strong>dhe</strong> arabisht. Veçoria mëdalluese e tij është se është shumë afër Kur’anit <strong>dhe</strong> se paralajmëron ardhjen e profetitMuhammed.Po qe se një musliman informohet mbi një çështje që ndo<strong>dhe</strong>t në librat e shenjtë tëmëparshëm, informacioni pranohet në se përputhet me të dhënat e Kur’anit <strong>dhe</strong> haditheve tëvërteta, ndryshe, hi<strong>dhe</strong>t poshtë. Po qe se lidhur me këtë informacion nuk flitet fare në ajete apohadithe, megjithatë, ai nuk bie në kundërshtim me parimet themelore të islamit, veprohet sipaskësaj porosie të Profetit: “As mos e vërtetoni ehli kitabin, as mos e përgënjeshtroni. Thoni: “Ne ibesojmë Allahut, asaj që na është zbritur ne, asaj që i është zbritur Ibrahimit...” 180H. KUR’ANIKur’ani, si libri i fundit i librave hyjnorë të dërguar nga Allahu, i është zbritur (zbuluar)profetit të fundit, Hz. Muhammedit (s.a.s.). Kuptimi i kësaj fjale është këndim. Si term, Kur’anipërkufizohet kështu:Kur’ani është fjala hyjnore e zbuluar profetit Muhammed, e bartur gjer tek ne me rrugën emiratimit të përgjithshëm nga brezi në brez, fjala me të cilën kryhet adhurim <strong>dhe</strong> e cila nuk kaqenë e mundur të imitohet nga njerëzit. Në këtë përkufizim shënohen këto veçori: e para, Kur’anii është zbuluar profetit Muhammed, e dyta, në çdo periudhë, një bashkësi e caktuar e ka miratuarKur’anin si një të vërtetë kategorikisht të pakundërshtueshme e të paimitueshme <strong>dhe</strong> kështu ia kapërcjellur bashkësisë pasardhëse gjer në periudhën tonë, pra, përkatësia e Kur’anit si fjalë e180 Buhari, Tefsir, sure 2/II; I’tisam, 25.70
Allahut është e pakundërshtueshme; e treta, në adhurime përdoret teksti i Kur’anit <strong>dhe</strong> jopërkthimi i tij.I. Zbritja e Kur’anitKur’ani i është zbritur profetit Muhammed nëpërmjet engjëllit Xhebrail <strong>dhe</strong> me mënyrën ezbulimit (revelacionit). 181 Zbulimi i Kur’anit jo menjëherë por pjesë-pjesë gjatë një kohe shumëtë gjatë 23-vjeçare ka pasur si qëllim mësimin përmendësh lehtësisht, përhapjen në të gjitha anëtbrenda një kohe të shkurtër, kuptimin e lehtë të tij, sigurimi i një zhvillimi, përvetësimi <strong>dhe</strong>adoptimi ndaj tij në mendjet e njerëzve, pranimi i pasforcuar i besimeve <strong>dhe</strong> konkluzioneve të tij,forcimi <strong>dhe</strong> ngulitja e tyre në mendjet <strong>dhe</strong> jetën e njerëzve. Lidhur me zbritjen e tij pjesë-pjesë,Kur’ani thotë:“Mohuesit thanë: “A nuk duhej t’i zbritej atij Kur’ani menjëherë?” Ne vepruamkështu për ta ngulitur mirë atë në zemrën tënde, pra <strong>dhe</strong> ta kënduam një për një!” 182Ajetet zbritën drejtpërdrejt si <strong>dhe</strong>, në përgjithësi, menjëherë pas një ndodhie me qëllim për t’idhënë zgjidhje çështjes e për t’u dhënë përgjigje pyetjeve të dala. Ndodhia apo pyetja (pyetjet) qëjanë bërë shkak për zbritjen e një ajeti, janë quajtur “shkaqe të zbritjes”.Në Kur’an, në një ajet thuhet se ai ka filluar të zbresë në muajin e Ramazanit, në një ajettjetër, në një natë të shenjtë <strong>dhe</strong>, në një ajet tjetër, në natën e Kadrit. 183Duke mbajtur parasysh se nata e Kadrit, si një natë e shenjtë, bie në muajin e Ramazanit,dijetarët thonë se mes tre ajeteve nuk ka ndonjë kontradiktë, pra, se ata pohojnë të njëjtën gjë.II. Shkrimi, sistemimi <strong>dhe</strong> shumimi i Kur’anitSapo i zbuloheshin ajetet, Profeti ua këndonte shokëve që i ndo<strong>dhe</strong>shin pranë <strong>dhe</strong> ata imësonin përmendësh. Si një veprim i posaçëm, ajetet e mësuara përmendësh shkruheshin ngashkruesit e zbulesës. Ajetet shkruheshin në dy kopje, nga të cilat njëra ruhej pranë Profetit <strong>dhe</strong>,tjetra, pranë sahabeve, shokëve të tij. Profeti u tregonte shkruesve radhën e vendosjes së ajeteve<strong>dhe</strong> përkatësinë sipas sureve. Atë kohë nuk kishte letër, prandaj shkrimi bëhej mbi pllaka guri tëbardhë, mbi lëkura druri hurmaje, mbi eshtra të rrafshta <strong>dhe</strong> mbi lëkura të përpunuara. lidhur mekëtë, Kur’ani thotë:“... (betohem) për librin e shkruar radhë-radhë mbi lëkurë të hollë të shtruar...” 184181 Në Kur’an përdoret fjala “vahj”, revelacion, zbulim, zbulesë (krahaso: angl. revelation; shih fjalorët anglishtshqip).Në disa përkthime të Kur’anit në shqip si <strong>dhe</strong> në disa libra ose studime me temë fetare islame përdoret fjala“shpallje” (krahaso: angl. publication). Ky është një gabim shumë i rëndë terminologjik <strong>dhe</strong> ideor që e përmbyskrejtësisht çështjen sepse shpallja, domethënë lajmërimi apo kumtimi i Kur’anit njerëzve ka qenë detyrë e Profetit!182 Kur’ani, Furkan: 32.183 Për këto ajete, shih Bakara: 185; Duhan: 1-3; Kadr: 1.184 Kur’ani, Tur: 2-3.71
- Page 1:
AKAIDIdheKELAMITekst mësimor për
- Page 5 and 6:
5. Duke shtresuar ndër zemra besim
- Page 7 and 8:
PJESA IIBESIMI DHE MOHIMIÇESHTJETA
- Page 9 and 10:
Profeti ka bërë të ditur se edhe
- Page 11 and 12:
Fjala e Dëshmisë:“Esh’hedu en
- Page 13:
“Ata që besojnë dhe kryejnë pu
- Page 16 and 17:
“Po, hyn në xhennet edhe në se
- Page 18 and 19:
këtë jetë, Allahu i Lartë, po t
- Page 20 and 21: pohimi me gojë si dhe veprimi, dom
- Page 22 and 23: person është musliman!” 51 Në
- Page 24 and 25: Gjatë trajtimit të temave dhe ç
- Page 26 and 27: PJESA IIIBESIMI TE ALLAHUÇESHTJETA
- Page 28 and 29: mendjes dhe arsyes. Sepse, në saje
- Page 30 and 31: Prandaj grindja mes nesh u bë shpe
- Page 32 and 33: të bëhet përmes njohjes së argu
- Page 34 and 35: domosdoshme, por e mundshme dhe, p
- Page 36 and 37: II. Argumentet mbi ekzistencën e A
- Page 38 and 39: Xhubejr b. Mut’im prej parësisë
- Page 40 and 41: “O ju që keni besuar, kush prej
- Page 42 and 43: “Allahu e do aksh njeri, edhe ti
- Page 44 and 45: “(Allahu im!) Të lutem Ty me çd
- Page 46 and 47: Atributet e domosdoshme të Allahut
- Page 48 and 49: 2. Atributet qenësore ose pozitive
- Page 50 and 51: këmbë e, disa, mbi katër këmbë
- Page 52 and 53: “Thuaj: “Ata do t’i ringjall
- Page 54 and 55: PJESA IVBESIMI TE ENGJEJTÇESHTJETA
- Page 56 and 57: “... E ata që janë pranë Tij (
- Page 58 and 59: 3. Israfili. Si njëri prej katër
- Page 60 and 61: mundshme ekzistencën e engjëjve.
- Page 62 and 63: Shejtani, i cili, megjithëse ashtu
- Page 64 and 65: - Po ta shihnin?- Do të iknin me v
- Page 66 and 67: “O ju që keni besuar! Besojeni A
- Page 68 and 69: Kur’an ka dy ajete që flasin pë
- Page 72 and 73: Kur’ani qe shkruar i plotë dhe q
- Page 74 and 75: Në Kur’an urdhërohen njerëzit
- Page 76 and 77: të shohin modelin që duhet ndjeku
- Page 78 and 79: 4. Kur’ani është mrekullia më
- Page 80 and 81: analizoi që të tre. Më në fund,
- Page 82 and 83: PJESA VIBESIMI TE PROFETETÇESHTJET
- Page 84 and 85: “Ky është një favor i Allahut.
- Page 86 and 87: Profetit hadithet e shenjta (hadith
- Page 88 and 89: 1. Drejtësia (sidk). Çdo profet
- Page 90 and 91: E ngjashme me mrekullinë është
- Page 92 and 93: I. HZ. MUHAMMEDI, PROFETI I FUNDITP
- Page 94 and 95: "Nuk ka profet që të mos i jetë
- Page 96 and 97: * Vishej e jetonte thjesht.* Nuk u
- Page 98 and 99: PERMBLEDHJE1. Parashtroni mendimet
- Page 100 and 101: A. BESIMI NE JETEN E PASME"Jeta e p
- Page 102 and 103: pasme. Kur'ani ka vënë si qëllim
- Page 104 and 105: Besimi te jeta e pasme bëhet drit
- Page 106 and 107: D. KIAMETI DHE CILESIA E TIJNë ter
- Page 108 and 109: 5. Dalja e Jexhuxhit dhe Mexhuxhit.
- Page 110 and 111: Muhammedi ka njoftuar se, duke u ri
- Page 112 and 113: Faktin që pritja për atë që ka
- Page 114 and 115: V. Pyetja dhe llogaridhëniaPasi nj
- Page 116 and 117: I. XhennetiFjala "xhennet" që do t
- Page 118 and 119: Në Kur'an, lidhur me ata që ndodh
- Page 120 and 121:
dyshim, janë të mira, por besimi
- Page 122 and 123:
PJESA VIIIBESIMI NE KAZANE DHE KADE
- Page 124 and 125:
paska shkruar Allahu, ky qenka fati
- Page 126 and 127:
Sipas sunnitëve, vullneti i Allahu
- Page 128 and 129:
Shkrimi, ulja e ngritja, falja apo
- Page 130 and 131:
Po kështu, detyra e mjekut është
- Page 132 and 133:
ugë sipas dëshirës së tij. Në
- Page 134 and 135:
Lexim letrar: BOTEKUPTIMI I SHOKEVE
- Page 136 and 137:
PERMBLEDHJE1. Ç'kuptoni me koncept
- Page 138 and 139:
A. PERKUFIZIMI I KELAMIT"Kelam" do
- Page 140 and 141:
6. Të përcaktojë se cilat janë
- Page 142 and 143:
Allahu di tërësitë dhe jo hollë
- Page 144 and 145:
PJESA XLINDJA E SHKOLLAVE BESIMORE
- Page 146 and 147:
thënë se me dorën e Allahut nën
- Page 148 and 149:
Në këto luftëra, gjithashtu, nga
- Page 150 and 151:
Sunnetit dhe që argumentet e këty
- Page 152 and 153:
këtë vetëm Allahu e di. Ne, jo v
- Page 154 and 155:
IV. Ndryshimet në pikëpamje mes e
- Page 156 and 157:
a. Ndarja prej shumicës së muslim
- Page 158 and 159:
6. Imameti. Sipas imamitëve, imame
- Page 160 and 161:
1. Personat që kryejnë mëkat të
- Page 162 and 163:
d. Drejtësia e Allahut e bën të
- Page 164 and 165:
5. Besimi, akti, mëkati i madh: Si
- Page 166 and 167:
PJESA XIINJOHURI TE PERGJITHSHMEÇE
- Page 168 and 169:
c. Konkluzionet besimore janë të
- Page 170 and 171:
a. Mosekzistenca e vetëdomosdoshm
- Page 172 and 173:
D. SHKAQET SHKENCOREMe fjalën "shk
- Page 174 and 175:
PERMBLEDHJE1. Përkufizojeni konklu
- Page 176 and 177:
PERMBAJTJAPJESA I: AKAIDI .........
- Page 178 and 179:
C. PROFETESIA DHE ZBULESA HYJNORE .
- Page 180:
III. Mutezilitët .................