AKAIDI dhe KELAMI - El-Hikmeh

Rezultati i të gjitha akteve të Allahut u përket robve të Tij. Allahu krijon (në lidhje me robtë,krijesat e Tij me arsye dhe vullnet), atë që zgjedh dhe pëlqen robi. Ndërkaq, Allahu është krijuesiabsolut. S’ka asnjë fuqi apo pengesë që ta pengojë Allahun për të krijuar atë që do dhe kur do.Çdo qenie ekziston në saje të aktit krijues të Allahut dhe vazhdon të ekzistojë vetëm në se Allahui jep mundësi për të ekzistuar.b. Dhurimi dhe ndëshkimi (ten’im dhe ta’zib): Allahu i dhuron të mira cilit të dojë prejrobve të vet dhe e ndëshkon atë rob që të dojë prej atyre që janë fajtorë dhe e kanë merituarndëshkimin. Po deshi, Allahu nuk le pa ndëshkuar edhe mëkatin apo fajin më të vogël, po deshi,fal edhe mëkatin apo fajin më të madh përveç politeizmit (shirk) dhe mohimit (kufr). Këto aktenuk janë të domosdoshme apo të detyrueshme për të. Në një ajet thuhet kështu:“...Ai fal kë të dojë dhe ndëshkon kë të dojë. Pronësia e çdo gjëje që ekziston në tokë enë qiej, i takon Allahut!..” 132c. Orientimi dhe çorientimi, shmangia nga udha e drejtë (hidajet dhe idlal): Eshtë legaleqë Allahu të krijojë orientim për kë do dhe çorientim për kë do. Nuk ka, veç Allahut, ndonjësubjekt real që i orienton njerëzit ose i çorienton, domethënë i shmang nga udha e drejtë. Që tëdyja janë akte të Allahut. Ndërkaq, në se Allahu krijon për një rob çorientim, kjo si rezultat izgjedhjes së keqe të robit, i përdorimit të gabuar e në drejtim të keq nga robi i vullnetit të vet. Përsa kohë që njeriu nuk e drejton vullnetin dhe veten për në drejtim të gabuar, vullneti dhe fuqiahyjnore nuk e shtrëngojnë për në atë drejtim. Sipas dijetarëve sunnitë, kuptimi i ajetit “...Allahu eshmang nga udha kë të dojë dhe e orienton kë të dojë...” 133 , është “Allahu krijon orientiminpër kë të dojë e çorientimin për kë të dojë.”d. Dërgimi i profetëve e i librave: Allahu u ka dërguar njerëzve profetë për t’u treguarrrugën e drejtë, sepse Ai është një qenie që kujdeset për krijesat e Tij, mëshira dhe favori i të cilitrrethon dhe përfshin të gjitha krijesat. Kurse disa herë, me anë të profetëve, Allahu u ka dërguarnjerëzve edhe libra apo shkrime me të cilat u ka treguar se cila është e drejta dhe e vërteta.Ndërkaq, ashtu si dhe për aktet e tjera legale të Allahut, dërgimi i profetëve dhe librave është aktlegal, por jo edhe i domosdoshëm apo i detyrueshëm për Të. Po të dojë, dërgon, po të mos dojë,s’dërgon. Ai ka dërguar profetë dhe libra pse ka mëshirë për robtë e vet:“Ne të dërguam ty vetëm si mëshirë për botët!” 134e. Ringjallja dhe mbledhja (ba’th dhe hashr): Allahu do t’i ringjallë njerëzit pas vdekjesdhe do t’i mbledhë për t’u kërkuar llogari. Në Kur’an thuhet:“Pastaj, pa dyshim, do të ringjalleni përsëri ditën e kiametit...” 135Në ajetet si më poshtë, bëhet e ditur se Allahu do t’i ringjallë dhe do t’i mbledhë bashkë:132 Kur’ani, Maide: 18.133 Kur’ani, Fatir: 8.134 Kur’ani, Enbija: 107.135 Kur’ani, Mu’minun: 16.51