AKAIDI dhe KELAMI - El-Hikmeh

Gjatë trajtimit të temave dhe çështjeve besimore duhet mbajtur parasysh niveli kulturor iauditorit, i dëgjuesve apo i bashkëbiseduesve. Nuk arrihen rezultatet e duhura kur thuhen gjërashumë nën ose mbi nivelin e auditorit. Hz. Aliu ka thënë: “Me njerëzit bisedoni sipas nivelit qëkanë. A mos doni që (duke thënë fjalë të pakuptueshme) të mohojnë Allahun dhe të Dërguarin eTij?” 62Profeti e ka pyetur një shërbëtore që bënte punën e çobanit: “Ku është Allahu?” Dhe ajo iështë përgjigjur: “Në qiell!” Këtë përgjigje Profeti e ka quajtur të mjaftueshme për besimin esaj. 63 Sepse niveli kulturor që kishte, i jepte mundësi asaj ta njihte Zotin vetëm në këto përmasadhe vetëm kështu!Duke bërë shpjegimin e çështjeve besimore, nuk duhet përdorur ndaj bashkëbiseduesit osebashkëbiseduesve stil akuzues e zemërthyes, duhet ruajtur prej debateve të ashpra. Një stil i tillëmund të bëhet shkak që xhemaati ose, në përgjithësi, auditori të ftohet prej fesë. Në një ajeturdhërohet kështu: “... Po qe se ti do të ishe i ashpër e zemërgurtë, pa dyshim që ata do tëshpërndaheshin e largoheshin. Prandaj sillu butë ndaj tyre dhe lutu për ta që t’u jepetfalje...” 64Çështjet e besimit duhen parashtruar e shpjeguar me një stil të ngrohtë e afrues. Lidhur mekëtë, Profeti ka porositur: “Lehtësoni, mos vështirësoni. Përgëzoni, mos nxisni neveri eurrejtje!” 65Çështjet duhet t’i parashtrohen dhe shpjegohen dëgjuesve në mënyrë bindëse. Në se ata qëende s’janë bindur, kanë pyetje, duhet t’u jepet përgjigje. Dhe që të arrihen rezultate të dobishmeduke vepruar siç u tha gjer këtu, duhet të përcaktohet qysh më parë se në cilat çështje ka nevojëpër shpjegime xhemaati ose, në përgjithësi, një auditor i caktuar para të cilit do të flitet.62 Buhari, Ilm, 49.63 Muslim, Nexhasid, 7; Ebu Davud, Tib, 19.64 Kur’ani, Al-i Imran: 159.65 Buhari, Ilm, 11.24