AKAIDI dhe KELAMI - El-Hikmeh

c. Konkluzionet besimore janë të dhëna një herë e përgjithmonë, ato nuk ndryshojnë sipasvendit, kohës, individëve dhe shoqërive. Eshtë kjo arsyeja që të gjithë profetët, në bazat ebesimit, kanë qenë të njëzëshëm. Si ka qenë besimi i Hz. Ademit, ashku ka qenë edhe besimi i tëgjithë profetëve të ardhur pas tij.d. Konkluzionet besimore janë një e tërë, ato nuk pranojnë ndarje. Besimi i një personi që ibeson Allahut por jo engjëjve, është i pavlefshëm.Me konkluzionet besimore merren akaidi dhe kelami.II. Konkluzionet praktike (amelí)Konkluzionet praktike që kanë kuptimin e veprimeve praktike dhe detyrave që do të kryejnëpersonat e quajtur fetarisht përgjegjës, janë:a. Adhurimet (ibadet): Njeriu e edukon mendimin, shpirtin dhe vullnetin e vet. Fryma eadhurimeve është principialiteti (ihlas) 349 dhe sinqeriteti (samimijet). Adhurimet nuk bëhen përinteresa materiale të kësaj bote por vetëm për të fituar pëlqimin e Allahut. Duke qenë një detyrëpër besimtarët, pra një e drejtë e Zotit, adhurimet as nuk shtohen, as nuk pakësohen, as nukndryshojnë me ndryshimin e kohës, zakoneve e traditave.b. Veprimet praktike (muamelat): Janë konkluzionet që rregullojnë marrëdhënietshoqërore e juridike mes njerëzve. Bazat e tyre janë në Kur'an dhe në Traditën Profetike (sunnet).Fryma e veprimeve praktike është drejtësia. Në çështjet që kanë lidhje me veprimet praktike, kavlerë edhe opinioni (ixhtihad). Këto konkluzione mund të ndryshojnë sipas vendit, kohës,zakoneve e traditave, etj. me kusht që të mos bien në kundërshtim me Kur'anin dhe TraditënProfetike.Me konkluzionet praktike merret shkenca e së drejtës islame (fikh).III. Konkluzionet moralo-etikeJanë konkluzionet që rregullojnë marrëdhëniet e njerëzve mes tyre dhe me gjallesat e tjera,që tregojnë rregullat e edukatës dhe që kanë për qëllim edukimin e njeriut. Konkluzionet mbi349 Kuptimi i fjalës dhe i termit përkatës "ihlas" është, në radhë të parë, "principialitet" dhe, pastaj, "sinqeritet". Kjodallohet qartë në emërtimin e sures përkatëse të Kur'anit (Ihlas), ku bëhet fjalë për principet e besimit monoteist nëislam, pra, për principialitetin e besimit te Allahu (Zoti) sipas islamit. Nga pikëpamja logjike e filozofike, në rastinkonkret, Allahu me cilësi të caktuara (që ne i paraqesim në formën e principeve të caktuara) ekziston pavarësisht ngabesimi apo mosbesimi ynë, pra dhe është primar në raport me besimin tonë mbi Të. Po të arsyetojmë kështu, ekuptojmë se në suren "Ihlas" bëhet fjalë për principet e besimit te Allahu dhe për principialitetin e këtij besimi. Kursesinqeriteti i besimit të dikujt është një gjë krejt subjektive që nuk e ndryshon aspak thelbin e çështjes. Kështu,principialiteti i monoteizmit islam nuk ka pësuar ndryshime gjatë kohës sepse është i evidentuar dhe i konsoliduarme principe të caktuara në formën e postulateve kur'anore dhe jo sepse kështu kanë dashur njerëzit! Prandajpërkthimi i fjalës "ihlas" me "sinqeritet" është në thelb i gabuar. Edhe adhurimi ka dy momente kryesore: a. principetsipas të cilave bëhet dhe b. sinqeriteti me të cilin bëhet (për çfarë motivesh dhe interesash bëhet).168