6. Imameti. Sipas imamitëve, imameti (prijësia fetare) <strong>dhe</strong> kalifati (prijësia shtetërore) nukjanë gjëra, zgjidhja e të cilave mund t'u lihet njerëzve ose masës së njerëzve. Profeti ka bërë tëditur se pas tij kalif ka për të qenë Aliu. Aliu ia ka lënë kalifatin të birit, Hasanit, e kështu meradhë, secili kalif ka caktuar zëvendësin e tij. Sipas imamitëve, dymbëdhjetë imamët janë këta:Hz. Aliu (vd. 461), Hz. Hasani (vd. 670), Hz. Hyseni (vd. 680), Ali Zejnulabidin (vd. 712),Muhammed Bakir (vd. 732), Xhafer Sadik (vd. 765), Musa Qazim (vd. 799), Ali Riza Taki (vd.835), Ali Naki (vd. 868), Hasan Askeri (873) <strong>dhe</strong> Muhammed Mehdi (vd. 888).Sipas imamitëve, imami i dymbëdhjetë, Muhammed Mehdiu ka humbur i vogël <strong>dhe</strong> nukështë kthyer më. Ai është shpëtimtari (mehdi) që pritet të vijë afër kiametit. Kurse sunnitët nukbesojnë një gjë të tillë.d. ZejdijeEshtë krahu shiit si ndjekës i Zejd b. Aliut (vd. 740), të nipit të Hz. Hysenit (vd. 680). Kyështë krahu shiit me pikëpamje më të afërta me sunnitët. Sipas zejditëve, personi më i shquar pasProfetit është Hz. Aliu. Ndërkaq, sipas tyre, zgjedhja nga as'habet si më të shquar <strong>dhe</strong> kalif të njëtjetri kur ekziston më i shquari i vërtetë, është, megjithatë, e vlefshme. Sepse Profeti nuk e paticaktuar zëvendësin e tij, vetëm pati përcaktuar cilësitë <strong>dhe</strong> veçoritë e tij. Prandaj zejditët e njohinkalifatin legal të Hz. Ebu Bekrit, Hz. Omerit <strong>dhe</strong> Hz. Osmanit. Si pasojë e ndikimit tëmutezilitëve, në çështjet besimore-juridike, zejditët mbrojnë pikëpamjen se personi që ka kryermëkatin e madh, vdes pa u penduar, do të mbetet përherë në xhehennem. Në çështjet praktike,zejditët në përgjithësi kanë bërë të vetat pikëpamjet hanefite; sot ata jetojnë më shumë në Jemen.e. IsmailijeIsmailitët, të cilët quhen galitë nga shumë historianë, është krahu shiit që pretendon seimameti pas vdekjes së imamit të gjashtë, Xhafer Sadik, është e drejtë e djalit të tij të madh,Ismail. Ky fraksion është quajtur "batinit" (ezoterik) pse pretendon se çdo parim fetar ka e<strong>dhe</strong> njëkuptim të dytë të fshehtë, "sebit" (të shtatët), pse pranon shtatë imamë, "karmatist" pse ndjekHamdan Karmatin, "zenadikt" (heretik) pse ka pikëpamje jashtëfetare, heretike. Duke interpretuarnë kuptime të tjera e<strong>dhe</strong> ajetet me kuptim të drejtpërdrejtë, madje, ky fraksion ka hyrë në rrugën eabrogimit (anulimit) të parimeve besimore-juridike, praktike e moralo-etike të fesë. Me metoda tëndryshme, ismailitët mashtrojnë njerëz të paditur. Fraksioni që njihet sot me emrin"intelektualistët", është një prej krahëve të ismailitëve. Me veprimtari të ndryshme fetare,shoqërore e kulturore përpiqen të mbledhin përkrahës. Ka "intelektualistë" që jetojnë sot në Indi,Pakistan <strong>dhe</strong> Amerikë.f. Dyrzilikët (libanasit)Jetojnë më shumë në Liban. Besojnë në hyjnitetin e Hakim Biemrillahut, një ndërsundimtarët fatimitë, pranojnë emigrimin e shpirtrave (tenasuh) <strong>dhe</strong> përçimin e shpirtit të Allahutte disa persona. Sipas tyre, situatat që përshkruhen si të jetës së pasme, do të realizohen në këtëbotë. Libanasit kanë <strong>dhe</strong> kryejnë adhurime posaçërisht të tyret. Me një sërë interpretimesh, atakanë abroguar përgjegjësitë fetare. Në mënyrë të veçantë, ata kanë ndikim mbi strukturënsoqërore-politike të Libanit.158
II. HarixhitëtHarixhizmi ka dalë në skenë pas luftës së Siffinit 348 mes Hz. Aliut <strong>dhe</strong> Hz. Muavijes, pasiçështja e caktimit të kalifit u vu në arbitrazh. Disa njerëz, pjesëmarrës në ushtrinë e Hz. Aliut,ngritën krye kundër tij <strong>dhe</strong> e braktisën. Prandaj u quajtën harixhitë. Ngjarja e harixhitëvembështetet në ngjarjen e arbitrazhit. Kur Hz. Aliu ishte duke e fituar luftën e Siffinit, përkrahësite Muavijes ngulën fletët e Kur'anit në majat e heshtave me pretendimin se po ia linin çështjen përgjykim (arbitrim) librit të Allahut <strong>dhe</strong>, me këtë veprim, i mashtruan një pjesë luftëtarësh tëushtrisë së Hz. Aliut. Atëherë, nën presionin e këtyre njerëzve të mashtruar, Hz. Aliu e pranoiarbitrazhin. Megjithatë, luftëtarët e vet të mashtruar që ende qëndronin të rrjeshtuar në anën e tij,por që tani i qenë kthyer në kundërshtarë, nuk u kënaqën, duke thënë për Hz. Aliun se "në vend tëgjykimit të librit të Allahut, kërkon gjykimin e personave"! Duke shkuar më tej, harixhitët eakuzuan Hz. Aliun për mëkat të madh pasi kërkoi gjykimin e njerëzve <strong>dhe</strong>, duke u nisur ngapikëpamja se mëkatari i madh del nga feja, u ngritën në luftë kundër tij <strong>dhe</strong> e vranë. Pikëpamjetkryesore të harixhitëve janë këto:1. Besimtarët nuk e kanë të domosdoshme të zgjedhin kalif. Mund të bëhet e<strong>dhe</strong> pa kryetarshteti. Po qe se shfaqet nevoja e një drejtuesi, bëhen zgjedhje. Nuk është e detyrueshme qëpersoni që do të zgji<strong>dhe</strong>t, të jetë nga kurejshët.2. Nuk ka bindje ndaj kryetarit të shtetit që bën mëkat. Ai hiqet nga detyra menjëherë. Kjopikëpamje e harixhitëve, e cila krijon mundësi për shpërdorim për interesa vetiake, ka përbërëfarën e parë të anarkisë në shoqërinë islame.3. Aktet janë pjesë e besimit. Personi që braktis domosdoshmëritë fetare ose bën mëkat, nukështë më besimtar, por mohues (kafir). Kështu, duke pretenduar se kanë bërë mëkat, harixhitët iquajtën mohues H. Osmanin, Hz. Aliun, Hz. Muavijen, pjesëmarrësit e luftës së Siffinit si <strong>dhe</strong> ataqë e pranuan arbitrimin. Ndërsa kanë qenë të një mendjeje në këto çështje, në çështje të tjerabesimore-juridike harixhitët kanë pasur, mes tyre, mendime të ndryshme.Përgjithësisht, harixhizmi është fraksioni ku janë mbledhur masat injorante e tëpadisiplinuara beduine të mjediseve të jashtme të qyteteve <strong>dhe</strong> kjo është arsyeja kryesore që janëquajtur kështu (arab. harixhi: i jashtëm). Harixhitët këndojnë Kur'an shumë, por nuk e kuptojnëatë që këndojnë, po ashtu, nuk munden ta rrokin frymën e ajeteve <strong>dhe</strong> haditheve. Harixhitët janëndarë në këto degë: Muhakkime-i ula, Ezarika, Nexhedat, Suffije, Axharide <strong>dhe</strong> Ibadije.a. IbadijeKy fraksion i themeluar prej Abdullah b. Ibad, është krahu më i moderuar i harixhitëve <strong>dhe</strong>më i afërti me sunnitët, prandaj e<strong>dhe</strong> kanë mundur të ekzistojnë gjer në ditët tona. Jetojnë mëshumë në Afrikën Veriore, në Madagaskar, Zanzibar <strong>dhe</strong> sulltanatin e Omanit.Pikëpamjet kryesore të ibadizmit janë këto:348 Lufta mes kalifit Ali <strong>dhe</strong> guvernatorit të Sirisë, Muavije, u zhvillua në vitin 657 në vendin e quajtur Siffin nëbregun e djathtë të lumit Eufrat.159
- Page 1:
AKAIDIdheKELAMITekst mësimor për
- Page 5 and 6:
5. Duke shtresuar ndër zemra besim
- Page 7 and 8:
PJESA IIBESIMI DHE MOHIMIÇESHTJETA
- Page 9 and 10:
Profeti ka bërë të ditur se edhe
- Page 11 and 12:
Fjala e Dëshmisë:“Esh’hedu en
- Page 13:
“Ata që besojnë dhe kryejnë pu
- Page 16 and 17:
“Po, hyn në xhennet edhe në se
- Page 18 and 19:
këtë jetë, Allahu i Lartë, po t
- Page 20 and 21:
pohimi me gojë si dhe veprimi, dom
- Page 22 and 23:
person është musliman!” 51 Në
- Page 24 and 25:
Gjatë trajtimit të temave dhe ç
- Page 26 and 27:
PJESA IIIBESIMI TE ALLAHUÇESHTJETA
- Page 28 and 29:
mendjes dhe arsyes. Sepse, në saje
- Page 30 and 31:
Prandaj grindja mes nesh u bë shpe
- Page 32 and 33:
të bëhet përmes njohjes së argu
- Page 34 and 35:
domosdoshme, por e mundshme dhe, p
- Page 36 and 37:
II. Argumentet mbi ekzistencën e A
- Page 38 and 39:
Xhubejr b. Mut’im prej parësisë
- Page 40 and 41:
“O ju që keni besuar, kush prej
- Page 42 and 43:
“Allahu e do aksh njeri, edhe ti
- Page 44 and 45:
“(Allahu im!) Të lutem Ty me çd
- Page 46 and 47:
Atributet e domosdoshme të Allahut
- Page 48 and 49:
2. Atributet qenësore ose pozitive
- Page 50 and 51:
këmbë e, disa, mbi katër këmbë
- Page 52 and 53:
“Thuaj: “Ata do t’i ringjall
- Page 54 and 55:
PJESA IVBESIMI TE ENGJEJTÇESHTJETA
- Page 56 and 57:
“... E ata që janë pranë Tij (
- Page 58 and 59:
3. Israfili. Si njëri prej katër
- Page 60 and 61:
mundshme ekzistencën e engjëjve.
- Page 62 and 63:
Shejtani, i cili, megjithëse ashtu
- Page 64 and 65:
- Po ta shihnin?- Do të iknin me v
- Page 66 and 67:
“O ju që keni besuar! Besojeni A
- Page 68 and 69:
Kur’an ka dy ajete që flasin pë
- Page 70 and 71:
1. Ungjilli i Mateut. Shën Mateu
- Page 72 and 73:
Kur’ani qe shkruar i plotë dhe q
- Page 74 and 75:
Në Kur’an urdhërohen njerëzit
- Page 76 and 77:
të shohin modelin që duhet ndjeku
- Page 78 and 79:
4. Kur’ani është mrekullia më
- Page 80 and 81:
analizoi që të tre. Më në fund,
- Page 82 and 83:
PJESA VIBESIMI TE PROFETETÇESHTJET
- Page 84 and 85:
“Ky është një favor i Allahut.
- Page 86 and 87:
Profetit hadithet e shenjta (hadith
- Page 88 and 89:
1. Drejtësia (sidk). Çdo profet
- Page 90 and 91:
E ngjashme me mrekullinë është
- Page 92 and 93:
I. HZ. MUHAMMEDI, PROFETI I FUNDITP
- Page 94 and 95:
"Nuk ka profet që të mos i jetë
- Page 96 and 97:
* Vishej e jetonte thjesht.* Nuk u
- Page 98 and 99:
PERMBLEDHJE1. Parashtroni mendimet
- Page 100 and 101:
A. BESIMI NE JETEN E PASME"Jeta e p
- Page 102 and 103:
pasme. Kur'ani ka vënë si qëllim
- Page 104 and 105:
Besimi te jeta e pasme bëhet drit
- Page 106 and 107:
D. KIAMETI DHE CILESIA E TIJNë ter
- Page 108 and 109: 5. Dalja e Jexhuxhit dhe Mexhuxhit.
- Page 110 and 111: Muhammedi ka njoftuar se, duke u ri
- Page 112 and 113: Faktin që pritja për atë që ka
- Page 114 and 115: V. Pyetja dhe llogaridhëniaPasi nj
- Page 116 and 117: I. XhennetiFjala "xhennet" që do t
- Page 118 and 119: Në Kur'an, lidhur me ata që ndodh
- Page 120 and 121: dyshim, janë të mira, por besimi
- Page 122 and 123: PJESA VIIIBESIMI NE KAZANE DHE KADE
- Page 124 and 125: paska shkruar Allahu, ky qenka fati
- Page 126 and 127: Sipas sunnitëve, vullneti i Allahu
- Page 128 and 129: Shkrimi, ulja e ngritja, falja apo
- Page 130 and 131: Po kështu, detyra e mjekut është
- Page 132 and 133: ugë sipas dëshirës së tij. Në
- Page 134 and 135: Lexim letrar: BOTEKUPTIMI I SHOKEVE
- Page 136 and 137: PERMBLEDHJE1. Ç'kuptoni me koncept
- Page 138 and 139: A. PERKUFIZIMI I KELAMIT"Kelam" do
- Page 140 and 141: 6. Të përcaktojë se cilat janë
- Page 142 and 143: Allahu di tërësitë dhe jo hollë
- Page 144 and 145: PJESA XLINDJA E SHKOLLAVE BESIMORE
- Page 146 and 147: thënë se me dorën e Allahut nën
- Page 148 and 149: Në këto luftëra, gjithashtu, nga
- Page 150 and 151: Sunnetit dhe që argumentet e këty
- Page 152 and 153: këtë vetëm Allahu e di. Ne, jo v
- Page 154 and 155: IV. Ndryshimet në pikëpamje mes e
- Page 156 and 157: a. Ndarja prej shumicës së muslim
- Page 160 and 161: 1. Personat që kryejnë mëkat të
- Page 162 and 163: d. Drejtësia e Allahut e bën të
- Page 164 and 165: 5. Besimi, akti, mëkati i madh: Si
- Page 166 and 167: PJESA XIINJOHURI TE PERGJITHSHMEÇE
- Page 168 and 169: c. Konkluzionet besimore janë të
- Page 170 and 171: a. Mosekzistenca e vetëdomosdoshm
- Page 172 and 173: D. SHKAQET SHKENCOREMe fjalën "shk
- Page 174 and 175: PERMBLEDHJE1. Përkufizojeni konklu
- Page 176 and 177: PERMBAJTJAPJESA I: AKAIDI .........
- Page 178 and 179: C. PROFETESIA DHE ZBULESA HYJNORE .
- Page 180: III. Mutezilitët .................