AKAIDI dhe KELAMI - El-Hikmeh

5. Po qe se personat që bëjnë mëkat, vdesin pa u penduar, do të mbeten në xhehennempërherë. Ashtu si në çështje të tjera, edhe në këtë çështje shiitët janë ndikuar prej pikëpamjeve tëmutezilitëve.a. Galije. Megjithëse thonë se janë muslimanë, ky grup ekstremist mohojnë një ose disa prejçështjeve që njihen si parime themelore të islamit.Themeluesi i parë i këtij grupi është ish çifuti jemenas, Abdullah b. Sebe (vd. 660). Aipretendonte për hyjnitet të Hz. Aliut, prandaj qe internuar në Medain. Përkrahësit e Ibni Sebesjanë quajtur sebeistë.Ndër pikëpamjet e galitëve janë hyjnizimi i imamëve (te'lih), pretendimi se shpirti i Allahutkalon te imamët (hulul dhe ittihad), besimi se imamët ose themeluesit e fraksioneve janëpejgamberë (lajmëtarë), quajtja hallall e harameve dhe anasjelltas, besimi se Kur'ani ështëndryshuar, akuzimi i as'habëve për mohim (kufr). Për shkak të këtyre pikëpamjeve dhe besimeve,grupi Galije është quajtur jashtë feje.b. Nusajrije. Eshtë krahu galit që ndjek Muhammed b. Nusajrin (vd. 859). Ky krah kandikim të madh në jetën politike të Sirisë. Nusajritët quajnë hallall një pjesë të harameve,pranojnë emigrimin e shpirtrave (tenasuh), kalimin e shpirtit të Zotit te imamët dhe thonë se pesëkohët namaz kanë kuptimin e dashurisë për pesë vetë: Aliun, Hasanin, Hysenin, Muhsinin,Fatimen. për shkak të pikëpamjeve dhe besimeve që u përmendën, nusajritët kanë mbetur jashtëkuadrit të islamit.c. Isnaasherije (imamije). Kjo fjalë që do të thotë "të dymbëdhjetët", emërton grupin qëbeson në dymbëdhjetë imamët. Por ky grup quhet edhe "xhaferitë" (xhaferije) me që e quajnëimam Xhafer Sadikun (vd. 765) si imam në drejtësinë islame (fikh) dhe është fraksioni më imadh shiit. Sot këta janë të përqëndruar në Iran, Irak, Kuvajt dhe Liban. pikëpamjet themelore tëimamitëve janë këto:1. Njësia (tevhid). Besimi në Allahun një të vetëm, të pangjashëm e të pashoq, të cilësuarme atribute përsosmërie është farz (detyrim). Atributet e Allahut s'janë gjë tjetër veçindividualitetit të Tij, janë vetë individualiteti i Tij.2. Drejtësia (adalet). Njerëzit i kryejnë aktet e tyre me vullnetin e vet të lirë. Këtu s'bëhetfjalë për ndërhyrje hyjnore. Po të kishte ndërhyrje hyjnore, kjo do të ishte padrejtësi, kurse Allahus'ka të bëjë me padrejtësinë.3. Profetësia (nubuvvet). Hz. Muhammedi (s.a.s.) është profeti i fundit dhe i mbrojtur prejtë gjitha mëkateve.4. Jeta e pasme (mead-ahiret). Rilindja pas vdekjes, xhenneti, xhehennemi dhe të gjithasituatat e tjera të jetës së pasme janë të vërteta dhe do të ndodhin.5. Aktet fetare (amel). Pesë kohët namaz, agjërimi i ramazanit, zeqati dhe humusi (tatimi sinjë e pesta e pasurisë së fshehtë, tatimi mbi të ardhurat nga tregtia dhe industria), haxhi dhe luftapër islamin janë detyrime (farze) për çdo musliman.157