a. Ndarja prej shumicës së muslimanëve (xhemaatit) që ecin në gjurmët e as'habeve <strong>dhe</strong> qërespektojnë pikëpamjet e dijetarëve-prijës (muxhtehid) në fushën e mendimit.b. Shmangia nga ajetet me kuptim të drejtpërdrejtë e të hapur për të interpretuar ajetet efigurshme, kuptimin e të cilave e di vetëm Allahu <strong>dhe</strong> veprim sipas atyre interpretimeve.c. Në vend të mendimit <strong>dhe</strong> veprimit sipas Kur'anit <strong>dhe</strong> sunnetit, në çështjet besimore,mendim <strong>dhe</strong> veprim sipas dëshirave <strong>dhe</strong> qëllimeve vetiake.Këto fraksione që nuk janë të një mendimi as në çështjet themelore, madje, <strong>dhe</strong> që mbrojnë,disa herë, pikëpamje kontradiktore, mund t'i ndajmë në gjashtë grupe: shiitë, harixhitë, mutezilitë,murxhitë, xhebritë <strong>dhe</strong> mushebbihitë.I. ShiitëtFjala "shia" që do të thotë "grup, përkrahës, ndjekës, ndihmës", si term shënon përkrahësit ekalifit të katërt, Hz. Ali, të cilët pretendojnë se ky është më i shquari ndër as'habet. Fraksioni shiitështë më shumë politik se sa ideor <strong>dhe</strong> ka lindur nga debatet mbi kalifatin. Në kohë të Hz. Aliutky fraksion nuk ekzistonte. Fraksioni shiit ka lindur në fillimet e shek. II hixhri.Në periudhat e para, fraksioni shiit ndahej në katër grupe: Shia-i Ula, Mufaddila, Sabbe <strong>dhe</strong>Galije. Shia-i Ula do të thotë "Shiitët e parë". Ky grup përbëhet prej atyre që e ndihmuan kalifatine Hz. Aliut, që morën pjesë krah tij në luftërat e brendshme <strong>dhe</strong> që e quajtën Hz. Aliun si njeriunmë të shquar të kohës. Mufaddila që do të thotë "Të shquarit", janë përkrahësit e Hz. Aliut, qëcilët kanë jetuar pas shiitëve të parë, që e kanë quajtur Hz. Aliun si njeriun më të shquar, por që ikanë respektuar e<strong>dhe</strong> as'habet duke folur mirë për ta. Më pas, nga grupi mufaddilit ështëshkëputur <strong>dhe</strong> formuar grupi shiit Zejdije. Grupi tjetër, Sabbe që do të thotë "heqje, marrje, etj",janë grupi që ka pretenduar se kalifati i Hz. Aliut është me të drejtë, kurse as'habet ia kanërrëmbyer atij kalifatin me forcë, prandaj ky grup flasin për as'habet me fjalë sharëse eposhtëruese. Nga ky grup më pas është shkëputur <strong>dhe</strong> formuar grupi Imamije. Grupi i katërt,Galije (ekstremistët), duke kaluar në një qëndrim të skajshëm, e kanë hyjnizuar Hz. Aliun, i kanëakuzuar as'habet për mohim (kufr) <strong>dhe</strong>, duke i quajtur hallall disa harame, kanë shfaqur një pamjejashtëfetare.Pikëpamjet e përbashkëta të të gjitha grupimeve shiite janë këto:1. Pas Profetit, Hz. Aliu është më i shquari ndër muslimanët.2. Kalifati <strong>dhe</strong> imameti nuk janë çështje, zgjidhja e të cilave mund t'i lihet në dorë masës.Prandaj, Profeti e ka thënë se kush duhet të jetë zëvendës i tij <strong>dhe</strong> ky është Hz. Aliu.3. Ashtu si profetët, imamët janë të mbrojtur prej mëkateve të mëdha e të vogla (pikëpamja eimamit të pafajshëm).4. Tre kalifët e parë, Ebu Bekri, Omeri <strong>dhe</strong> Osmani ia kanë grabitur Aliut kalifatin, prandajjanë mizorë. Duhet larguar prej përkrahësve të tyre.156
5. Po qe se personat që bëjnë mëkat, vdesin pa u penduar, do të mbeten në xhehennempërherë. Ashtu si në çështje të tjera, e<strong>dhe</strong> në këtë çështje shiitët janë ndikuar prej pikëpamjeve tëmutezilitëve.a. Galije. Megjithëse thonë se janë muslimanë, ky grup ekstremist mohojnë një ose disa prejçështjeve që njihen si parime themelore të islamit.Themeluesi i parë i këtij grupi është ish çifuti jemenas, Abdullah b. Sebe (vd. 660). Aipretendonte për hyjnitet të Hz. Aliut, prandaj qe internuar në Medain. Përkrahësit e Ibni Sebesjanë quajtur sebeistë.Ndër pikëpamjet e galitëve janë hyjnizimi i imamëve (te'lih), pretendimi se shpirti i Allahutkalon te imamët (hulul <strong>dhe</strong> ittihad), besimi se imamët ose themeluesit e fraksioneve janëpejgamberë (lajmëtarë), quajtja hallall e harameve <strong>dhe</strong> anasjelltas, besimi se Kur'ani ështëndryshuar, akuzimi i as'habëve për mohim (kufr). Për shkak të këtyre pikëpamjeve <strong>dhe</strong> besimeve,grupi Galije është quajtur jashtë feje.b. Nusajrije. Eshtë krahu galit që ndjek Muhammed b. Nusajrin (vd. 859). Ky krah kandikim të madh në jetën politike të Sirisë. Nusajritët quajnë hallall një pjesë të harameve,pranojnë emigrimin e shpirtrave (tenasuh), kalimin e shpirtit të Zotit te imamët <strong>dhe</strong> thonë se pesëkohët namaz kanë kuptimin e dashurisë për pesë vetë: Aliun, Hasanin, Hysenin, Muhsinin,Fatimen. për shkak të pikëpamjeve <strong>dhe</strong> besimeve që u përmendën, nusajritët kanë mbetur jashtëkuadrit të islamit.c. Isnaasherije (imamije). Kjo fjalë që do të thotë "të dymbëdhjetët", emërton grupin qëbeson në dymbëdhjetë imamët. Por ky grup quhet e<strong>dhe</strong> "xhaferitë" (xhaferije) me që e quajnëimam Xhafer Sadikun (vd. 765) si imam në drejtësinë islame (fikh) <strong>dhe</strong> është fraksioni më imadh shiit. Sot këta janë të përqëndruar në Iran, Irak, Kuvajt <strong>dhe</strong> Liban. pikëpamjet themelore tëimamitëve janë këto:1. Njësia (tevhid). Besimi në Allahun një të vetëm, të pangjashëm e të pashoq, të cilësuarme atribute përsosmërie është farz (detyrim). Atributet e Allahut s'janë gjë tjetër veçindividualitetit të Tij, janë vetë individualiteti i Tij.2. Drejtësia (adalet). Njerëzit i kryejnë aktet e tyre me vullnetin e vet të lirë. Këtu s'bëhetfjalë për ndërhyrje hyjnore. Po të kishte ndërhyrje hyjnore, kjo do të ishte padrejtësi, kurse Allahus'ka të bëjë me padrejtësinë.3. Profetësia (nubuvvet). Hz. Muhammedi (s.a.s.) është profeti i fundit <strong>dhe</strong> i mbrojtur prejtë gjitha mëkateve.4. Jeta e pasme (mead-ahiret). Rilindja pas vdekjes, xhenneti, xhehennemi <strong>dhe</strong> të gjithasituatat e tjera të jetës së pasme janë të vërteta <strong>dhe</strong> do të ndodhin.5. Aktet fetare (amel). Pesë kohët namaz, agjërimi i ramazanit, zeqati <strong>dhe</strong> humusi (tatimi sinjë e pesta e pasurisë së fshehtë, tatimi mbi të ardhurat nga tregtia <strong>dhe</strong> industria), haxhi <strong>dhe</strong> luftapër islamin janë detyrime (farze) për çdo musliman.157
- Page 1:
AKAIDIdheKELAMITekst mësimor për
- Page 5 and 6:
5. Duke shtresuar ndër zemra besim
- Page 7 and 8:
PJESA IIBESIMI DHE MOHIMIÇESHTJETA
- Page 9 and 10:
Profeti ka bërë të ditur se edhe
- Page 11 and 12:
Fjala e Dëshmisë:“Esh’hedu en
- Page 13:
“Ata që besojnë dhe kryejnë pu
- Page 16 and 17:
“Po, hyn në xhennet edhe në se
- Page 18 and 19:
këtë jetë, Allahu i Lartë, po t
- Page 20 and 21:
pohimi me gojë si dhe veprimi, dom
- Page 22 and 23:
person është musliman!” 51 Në
- Page 24 and 25:
Gjatë trajtimit të temave dhe ç
- Page 26 and 27:
PJESA IIIBESIMI TE ALLAHUÇESHTJETA
- Page 28 and 29:
mendjes dhe arsyes. Sepse, në saje
- Page 30 and 31:
Prandaj grindja mes nesh u bë shpe
- Page 32 and 33:
të bëhet përmes njohjes së argu
- Page 34 and 35:
domosdoshme, por e mundshme dhe, p
- Page 36 and 37:
II. Argumentet mbi ekzistencën e A
- Page 38 and 39:
Xhubejr b. Mut’im prej parësisë
- Page 40 and 41:
“O ju që keni besuar, kush prej
- Page 42 and 43:
“Allahu e do aksh njeri, edhe ti
- Page 44 and 45:
“(Allahu im!) Të lutem Ty me çd
- Page 46 and 47:
Atributet e domosdoshme të Allahut
- Page 48 and 49:
2. Atributet qenësore ose pozitive
- Page 50 and 51:
këmbë e, disa, mbi katër këmbë
- Page 52 and 53:
“Thuaj: “Ata do t’i ringjall
- Page 54 and 55:
PJESA IVBESIMI TE ENGJEJTÇESHTJETA
- Page 56 and 57:
“... E ata që janë pranë Tij (
- Page 58 and 59:
3. Israfili. Si njëri prej katër
- Page 60 and 61:
mundshme ekzistencën e engjëjve.
- Page 62 and 63:
Shejtani, i cili, megjithëse ashtu
- Page 64 and 65:
- Po ta shihnin?- Do të iknin me v
- Page 66 and 67:
“O ju që keni besuar! Besojeni A
- Page 68 and 69:
Kur’an ka dy ajete që flasin pë
- Page 70 and 71:
1. Ungjilli i Mateut. Shën Mateu
- Page 72 and 73:
Kur’ani qe shkruar i plotë dhe q
- Page 74 and 75:
Në Kur’an urdhërohen njerëzit
- Page 76 and 77:
të shohin modelin që duhet ndjeku
- Page 78 and 79:
4. Kur’ani është mrekullia më
- Page 80 and 81:
analizoi që të tre. Më në fund,
- Page 82 and 83:
PJESA VIBESIMI TE PROFETETÇESHTJET
- Page 84 and 85:
“Ky është një favor i Allahut.
- Page 86 and 87:
Profetit hadithet e shenjta (hadith
- Page 88 and 89:
1. Drejtësia (sidk). Çdo profet
- Page 90 and 91:
E ngjashme me mrekullinë është
- Page 92 and 93:
I. HZ. MUHAMMEDI, PROFETI I FUNDITP
- Page 94 and 95:
"Nuk ka profet që të mos i jetë
- Page 96 and 97:
* Vishej e jetonte thjesht.* Nuk u
- Page 98 and 99:
PERMBLEDHJE1. Parashtroni mendimet
- Page 100 and 101:
A. BESIMI NE JETEN E PASME"Jeta e p
- Page 102 and 103:
pasme. Kur'ani ka vënë si qëllim
- Page 104 and 105:
Besimi te jeta e pasme bëhet drit
- Page 106 and 107: D. KIAMETI DHE CILESIA E TIJNë ter
- Page 108 and 109: 5. Dalja e Jexhuxhit dhe Mexhuxhit.
- Page 110 and 111: Muhammedi ka njoftuar se, duke u ri
- Page 112 and 113: Faktin që pritja për atë që ka
- Page 114 and 115: V. Pyetja dhe llogaridhëniaPasi nj
- Page 116 and 117: I. XhennetiFjala "xhennet" që do t
- Page 118 and 119: Në Kur'an, lidhur me ata që ndodh
- Page 120 and 121: dyshim, janë të mira, por besimi
- Page 122 and 123: PJESA VIIIBESIMI NE KAZANE DHE KADE
- Page 124 and 125: paska shkruar Allahu, ky qenka fati
- Page 126 and 127: Sipas sunnitëve, vullneti i Allahu
- Page 128 and 129: Shkrimi, ulja e ngritja, falja apo
- Page 130 and 131: Po kështu, detyra e mjekut është
- Page 132 and 133: ugë sipas dëshirës së tij. Në
- Page 134 and 135: Lexim letrar: BOTEKUPTIMI I SHOKEVE
- Page 136 and 137: PERMBLEDHJE1. Ç'kuptoni me koncept
- Page 138 and 139: A. PERKUFIZIMI I KELAMIT"Kelam" do
- Page 140 and 141: 6. Të përcaktojë se cilat janë
- Page 142 and 143: Allahu di tërësitë dhe jo hollë
- Page 144 and 145: PJESA XLINDJA E SHKOLLAVE BESIMORE
- Page 146 and 147: thënë se me dorën e Allahut nën
- Page 148 and 149: Në këto luftëra, gjithashtu, nga
- Page 150 and 151: Sunnetit dhe që argumentet e këty
- Page 152 and 153: këtë vetëm Allahu e di. Ne, jo v
- Page 154 and 155: IV. Ndryshimet në pikëpamje mes e
- Page 158 and 159: 6. Imameti. Sipas imamitëve, imame
- Page 160 and 161: 1. Personat që kryejnë mëkat të
- Page 162 and 163: d. Drejtësia e Allahut e bën të
- Page 164 and 165: 5. Besimi, akti, mëkati i madh: Si
- Page 166 and 167: PJESA XIINJOHURI TE PERGJITHSHMEÇE
- Page 168 and 169: c. Konkluzionet besimore janë të
- Page 170 and 171: a. Mosekzistenca e vetëdomosdoshm
- Page 172 and 173: D. SHKAQET SHKENCOREMe fjalën "shk
- Page 174 and 175: PERMBLEDHJE1. Përkufizojeni konklu
- Page 176 and 177: PERMBAJTJAPJESA I: AKAIDI .........
- Page 178 and 179: C. PROFETESIA DHE ZBULESA HYJNORE .
- Page 180: III. Mutezilitët .................