Sunnetit <strong>dhe</strong> që argumentet e këtyre dy burimeve i interpretojnë në mënyrë të përshtatshme meparimet kryesore të islamit <strong>dhe</strong> frymën e tij. Veçanërisht mund të thuhet se bashkësitë që i janënënshtruar zbulesës hyjnore në çështje të mbështetura në argumente të përcjella (ajete <strong>dhe</strong>hadithe) si besimi në engjëjt <strong>dhe</strong> jetën e pasme (ahiret), janë bashkësitë sunnite. Gjithashtuveçanërisht, sunnitët u kanë mbetur besnikë me dashuri e respekt të gjithë as'habeve, i kanënjohur ata si prijës <strong>dhe</strong>, në çështjen e besimit, kanë ndjekur rrugën e tyre.Pikëpamjet <strong>dhe</strong> parimet kryesore që i dallojnë sunnitët prej drejtimeve e fraksioneve të tjera,mund të radhiten në këtë mënyrë:1. Gjithësia <strong>dhe</strong> dukuritë janë të krijuara pas. Gjithësia <strong>dhe</strong> dukuritë që ndodhin në të, kanënjë ekzistencë <strong>dhe</strong> realitet esencial, ato nuk janë imagjinatë apo fantazi.2. Allahu është krijuesi i vetëm i gjithësisë <strong>dhe</strong> dukurive. Allahu është një, nuk ka fillim enuk ka fund, ekzistenca e Tij është e domosdoshme. As ka lindur kënd e as është i lindur. Nukkarakterizohet nga cilësi materiale e relative si koha, hapësira <strong>dhe</strong> përmasat. Nuk ka zot tjetër veçTij. Ai është e vetmja qenie që duhet adhuruar.3. Allahu ka atribute përsosmërie të paraqena e të pasqena, për ekzistencën e të cilave bëhetfjalë së bashku me individualitetin e Tij.4. Allahu do të shihet nga besimtarët në jetën e pasme (ahiret).5. Njerëzit zotërojnë vullnet të lirë. Çdo njeri ka kaderin e vet, fatin e vet të paracaktuar.Ndërkaq, fakti që çdo njeri ka kaderin e vet, nuk e çliron atë nga përgjegjësia për veprimet e veta.Sepse askush nuk ndo<strong>dhe</strong>t nën detyrim.6. Me lejën e Allahut, profetët mund të tregojnë mrekulli (muxhize), kurse prijësitshpirtërorë, parashikim (keramet). Por te asnjëri prej tyre nuk ka shenja hyjnore, e<strong>dhe</strong> ata janënjerëz.7.Të gjitha ngjarjet <strong>dhe</strong> etapat përkatëse të jetës së pasme, të përcaktuara në Kur'an <strong>dhe</strong> nëhadithet e vërteta, si xhenneti, xhehennemi, sirati, peshorja, llogaria, hauzet, ndërhyrja për falje(shefaat) janë nga një e vërtetë më vete.8. Personi më i lartë pas profetëve është Hz. Ebu Bekri. Pas tij vijnë Hz. Omeri, Hz. Osmani<strong>dhe</strong> Hz. Aliu. Të gjithë as'habet, shokët <strong>dhe</strong> pasuesit e Profetit, janë të denjë për respekt, janëpersona të respektuar <strong>dhe</strong> që kujtohen vetëm për mirë.9. Akti (amel) nuk është pjesë e besimit. Personi i cili beson, por, duke mos i respektuarurdhrat <strong>dhe</strong> ndalimet fetare, bën mëkat, nuk del nga feja.10. Eshtë e domosdoshme <strong>dhe</strong> e detyrueshme që në krye të muslimanëve të ndo<strong>dhe</strong>t njëdrejtues. Mënyra e caktimit të tij është këshillimi <strong>dhe</strong> zgjedhja.11. Allahu i ka krijuar njerëzit, prandaj është përsëri Allahu ai që krijon e<strong>dhe</strong> aktet e tyre.Aktin e zgjedh njeriu, Allahu e krijon.150
12. Atyre që kanë bërë mirë, do t'u jepet shpërblim, atyre që kanë bërë keq, ndëshkim.Ndërkaq, Allahu mund të falë kë të dojë nga robtë e Tij besimtarë. Po të dojë, i jep lejë Profetitpër ndërhyrje për falje (shefaat).13. Personat që e kanë pranuar islamin <strong>dhe</strong> dihet se janë besimtarë, me përjashtim të rastevetë mëposhtme, nuk quhen mohues (kafir) e<strong>dhe</strong> në se janë bidatistë, fraksionistë apo mëkatarë:a. Mohimi i Allahut.b. Politeizmi.c. Mohimi i profetëve e i profetësisë.d. Mohimi i njërit prej parimeve fetare të detyrueshme (darurat-i dinijje) të sjella ngaProfeti, të miratuara njëzëri, të njohura nga gjithkush <strong>dhe</strong> që duhet të njihen nga gjithkush.e. Quajtja hallall e haramit <strong>dhe</strong> haram e hallallit kur cilësia e tyre si haram, përkatësisht,hallall, njihet me argumente kategorike, domethënë janë të painterpretueshme ndryshe si <strong>dhe</strong> janëtë përcaktuara me ajete <strong>dhe</strong> hadithe të njëzëshme.Megjithëse sunnitët janë të një mendimi në këto çështje themelore, në detajet e çështjeve nëfjalë, në shpjegimet <strong>dhe</strong> interpretimet e tyre kanë shfaqur pikëpamje të ndryshme por të tilla qënuk e trondisin sunnetin e Profetit në fushën e akaidit, bashkimin <strong>dhe</strong> unitetin e bashkësisë. Eshtëkjo arsyeja që sunnitët janë ndarë, mes tyre, në tre grupe: selefitë, esh'aritë <strong>dhe</strong> maturiditë.I. SelefitëtMe fjalën "selefitët" që do të thotë "të parët", quhen dijetarët e parë <strong>dhe</strong> burrat e më<strong>dhe</strong>nj tëhershëm të sunnitëve, të cilët, në çështjet besimore, janë mjaftuar me të dhënat e ajeteve <strong>dhe</strong>haditheve <strong>dhe</strong> i kanë pranuar ato ashtu siç janë. Selefitët nuk priren për ta përngjasuar Allahunme krijesat <strong>dhe</strong> për ta menduar Atë materialisht, për t'i interpretuar ajetet <strong>dhe</strong> hadithet në kuptimetë tjera. Me që selefitët i kanë pranuar atributet hyjnore në tërësi, ashtu siç janë <strong>dhe</strong> pa bërëinterpretim, janë quajtur e<strong>dhe</strong> "sifatistë" (nga sifat: atribut). Selefitët janë grupi që e kanë ndjekurdrejtpërsëdrejti rrugën besimore të Profetit <strong>dhe</strong> as'habeve. Nga radhët e selefitëve kanë dalëtabiinët, imamët e shkollave besimore-juridike, mendimtarët e më<strong>dhe</strong>nj <strong>dhe</strong> shpecialistët e shquartë hadithit. Gjer në daljen në skenë të esh'arizmit <strong>dhe</strong> maturidizmit, besimi selefit ka qenë besimisundues ndër muslimanët.Veçoria më dalluese e selefitëve është se në fushën e akaidit nuk i kanë dhënë rol arsyesduke u mjaftuar me ajetet <strong>dhe</strong> hadithet, kuptimin e vërtetë të ajeteve të figurshme (muteshabih) iakanë lënë Allahut duke mos i hyrë vetë asnjë lloj interpretimi. Për ta konkretizuar qëndrimin eselefitëve ndaj ajeteve të figurshme, mund të japim këtë shembull. Në Kur'an thuhet:"... Dora e Allahut është mbi ta..." 347Selefitët e vlerësojnë kështu këtë ajet: "Në këtë ajet, Allahu bën të ditur se ka dorë (jed). Nebesojmë se Allahu ka dorë, por atë se ç'kuptohet me fjalën "dorë", ia lemë Allahut <strong>dhe</strong> themi se347 Kur'ani, Fetih: 10.151
- Page 1:
AKAIDIdheKELAMITekst mësimor për
- Page 5 and 6:
5. Duke shtresuar ndër zemra besim
- Page 7 and 8:
PJESA IIBESIMI DHE MOHIMIÇESHTJETA
- Page 9 and 10:
Profeti ka bërë të ditur se edhe
- Page 11 and 12:
Fjala e Dëshmisë:“Esh’hedu en
- Page 13:
“Ata që besojnë dhe kryejnë pu
- Page 16 and 17:
“Po, hyn në xhennet edhe në se
- Page 18 and 19:
këtë jetë, Allahu i Lartë, po t
- Page 20 and 21:
pohimi me gojë si dhe veprimi, dom
- Page 22 and 23:
person është musliman!” 51 Në
- Page 24 and 25:
Gjatë trajtimit të temave dhe ç
- Page 26 and 27:
PJESA IIIBESIMI TE ALLAHUÇESHTJETA
- Page 28 and 29:
mendjes dhe arsyes. Sepse, në saje
- Page 30 and 31:
Prandaj grindja mes nesh u bë shpe
- Page 32 and 33:
të bëhet përmes njohjes së argu
- Page 34 and 35:
domosdoshme, por e mundshme dhe, p
- Page 36 and 37:
II. Argumentet mbi ekzistencën e A
- Page 38 and 39:
Xhubejr b. Mut’im prej parësisë
- Page 40 and 41:
“O ju që keni besuar, kush prej
- Page 42 and 43:
“Allahu e do aksh njeri, edhe ti
- Page 44 and 45:
“(Allahu im!) Të lutem Ty me çd
- Page 46 and 47:
Atributet e domosdoshme të Allahut
- Page 48 and 49:
2. Atributet qenësore ose pozitive
- Page 50 and 51:
këmbë e, disa, mbi katër këmbë
- Page 52 and 53:
“Thuaj: “Ata do t’i ringjall
- Page 54 and 55:
PJESA IVBESIMI TE ENGJEJTÇESHTJETA
- Page 56 and 57:
“... E ata që janë pranë Tij (
- Page 58 and 59:
3. Israfili. Si njëri prej katër
- Page 60 and 61:
mundshme ekzistencën e engjëjve.
- Page 62 and 63:
Shejtani, i cili, megjithëse ashtu
- Page 64 and 65:
- Po ta shihnin?- Do të iknin me v
- Page 66 and 67:
“O ju që keni besuar! Besojeni A
- Page 68 and 69:
Kur’an ka dy ajete që flasin pë
- Page 70 and 71:
1. Ungjilli i Mateut. Shën Mateu
- Page 72 and 73:
Kur’ani qe shkruar i plotë dhe q
- Page 74 and 75:
Në Kur’an urdhërohen njerëzit
- Page 76 and 77:
të shohin modelin që duhet ndjeku
- Page 78 and 79:
4. Kur’ani është mrekullia më
- Page 80 and 81:
analizoi që të tre. Më në fund,
- Page 82 and 83:
PJESA VIBESIMI TE PROFETETÇESHTJET
- Page 84 and 85:
“Ky është një favor i Allahut.
- Page 86 and 87:
Profetit hadithet e shenjta (hadith
- Page 88 and 89:
1. Drejtësia (sidk). Çdo profet
- Page 90 and 91:
E ngjashme me mrekullinë është
- Page 92 and 93:
I. HZ. MUHAMMEDI, PROFETI I FUNDITP
- Page 94 and 95:
"Nuk ka profet që të mos i jetë
- Page 96 and 97:
* Vishej e jetonte thjesht.* Nuk u
- Page 98 and 99:
PERMBLEDHJE1. Parashtroni mendimet
- Page 100 and 101: A. BESIMI NE JETEN E PASME"Jeta e p
- Page 102 and 103: pasme. Kur'ani ka vënë si qëllim
- Page 104 and 105: Besimi te jeta e pasme bëhet drit
- Page 106 and 107: D. KIAMETI DHE CILESIA E TIJNë ter
- Page 108 and 109: 5. Dalja e Jexhuxhit dhe Mexhuxhit.
- Page 110 and 111: Muhammedi ka njoftuar se, duke u ri
- Page 112 and 113: Faktin që pritja për atë që ka
- Page 114 and 115: V. Pyetja dhe llogaridhëniaPasi nj
- Page 116 and 117: I. XhennetiFjala "xhennet" që do t
- Page 118 and 119: Në Kur'an, lidhur me ata që ndodh
- Page 120 and 121: dyshim, janë të mira, por besimi
- Page 122 and 123: PJESA VIIIBESIMI NE KAZANE DHE KADE
- Page 124 and 125: paska shkruar Allahu, ky qenka fati
- Page 126 and 127: Sipas sunnitëve, vullneti i Allahu
- Page 128 and 129: Shkrimi, ulja e ngritja, falja apo
- Page 130 and 131: Po kështu, detyra e mjekut është
- Page 132 and 133: ugë sipas dëshirës së tij. Në
- Page 134 and 135: Lexim letrar: BOTEKUPTIMI I SHOKEVE
- Page 136 and 137: PERMBLEDHJE1. Ç'kuptoni me koncept
- Page 138 and 139: A. PERKUFIZIMI I KELAMIT"Kelam" do
- Page 140 and 141: 6. Të përcaktojë se cilat janë
- Page 142 and 143: Allahu di tërësitë dhe jo hollë
- Page 144 and 145: PJESA XLINDJA E SHKOLLAVE BESIMORE
- Page 146 and 147: thënë se me dorën e Allahut nën
- Page 148 and 149: Në këto luftëra, gjithashtu, nga
- Page 152 and 153: këtë vetëm Allahu e di. Ne, jo v
- Page 154 and 155: IV. Ndryshimet në pikëpamje mes e
- Page 156 and 157: a. Ndarja prej shumicës së muslim
- Page 158 and 159: 6. Imameti. Sipas imamitëve, imame
- Page 160 and 161: 1. Personat që kryejnë mëkat të
- Page 162 and 163: d. Drejtësia e Allahut e bën të
- Page 164 and 165: 5. Besimi, akti, mëkati i madh: Si
- Page 166 and 167: PJESA XIINJOHURI TE PERGJITHSHMEÇE
- Page 168 and 169: c. Konkluzionet besimore janë të
- Page 170 and 171: a. Mosekzistenca e vetëdomosdoshm
- Page 172 and 173: D. SHKAQET SHKENCOREMe fjalën "shk
- Page 174 and 175: PERMBLEDHJE1. Përkufizojeni konklu
- Page 176 and 177: PERMBAJTJAPJESA I: AKAIDI .........
- Page 178 and 179: C. PROFETESIA DHE ZBULESA HYJNORE .
- Page 180: III. Mutezilitët .................