PJESA XLINDJA E SHKOLLAVE BESIMOREÇESHTJETA. PERKUFIZIMI I SHKOLLAVE DHE FRAKSIONEVEB. AJETET ME KUPTIM TE DREJTPERDREJTE DHE TE FIGURSHEMC. ÇESHTJA E KALIFATITD. HYRJA NE BOTEN ISLAME, GJATE PERPARIMIT TE TRIUMFIT ISLAM, TEPOPUJVE ME FE, KULTURE DHE QYTETERIME TE NDRYSHMEE. LUFTERAT E BRENDSHMEPUNE PERGATITORE1. Kërkoni nëpër enciklopedi ndryshimin mes fesë <strong>dhe</strong> shkollës besimore (mez'heb).2. Kërkoni të mësoni nga një libër tefsiri çështjen e ajeteve me kuptim të drejtpërdrejtë(muhkem) <strong>dhe</strong> me kuptim të figurshëm (muteshabih).3. Nga librat e historisë së islamit mblidhni të dhëna mbi ngjarjen Xhemel <strong>dhe</strong> luftën Siffin.A. PERKUFIZIMI I SHKOLLAVE DHE FRAKSIONEVEFjala arabishte "mezheb", në terminologjinë e fesë <strong>dhe</strong> filozofisë përdoret për të emërtuarshkollat apo doktrinat e ndryshme; në terminologjinë e fesë islame, kjo fjalë përdoret për tëemërtuar shkollat besimore-juridike (itikadí-fikhí) të formuara prej pikëpamjeve <strong>dhe</strong> botëkuptimittë një personi të njohur <strong>dhe</strong> pranuar si imam (prijës) ose muxhtehid (mendimtar).Personi i pranuar si themelues i një shkolle, në asnjë formë nuk është prurës i një feje. Nëislam, themeluesi i një shkolle besimore-juridike merr përsipër të argumentojë disa çështje tëfushës së besimit <strong>dhe</strong> të së drejtës të fesë islame të vendosur prej Allahut të Lartë <strong>dhe</strong> të kumtuarprej profetit Muhammed (s.a.s.), të nxjerrë konkluzionet përkatëse <strong>dhe</strong> t'i interpretojë ato. Ndërsashkollat besimore-juridike (itikadí) marrin, përgjithësisht, emrat e themeluesve të tyre, si, p.sh.,hanefite, malikite, etj., drejtimet besimore (akaidí) marrin emrat e grupeve a bashkësive që ecinnë atë drejtim, si, p.sh., sunnite, shiite, harixhite (ekzoterike), etj. Kurse krahët e drejtimevebesimore, ashtu si te shkollat besimore-juridike, marrin emrat e themeluesve të tyre, si, p.sh.,maturidit, esh'arit.144
Në terminologjinë islame, përgjithësisht, shkollat besimore juridike (itikadí) quhen"mez'heb", kurse drejtimet besimore (akaidí) quhen "firka".Shkollat besimore-juridike ndahen në dy drejtime kryesore: sunnite (ehli sunnet) <strong>dhe</strong>bidatiste (ehli bid'at). Sunnitë janë ata që kanë për udhërrëfyes Kur'anin <strong>dhe</strong> hadithet e vërteta(sahih) të Profetit, ata që ecin në gjurmët e tij. Sunnizmi është drejtimi besimor i lidhur plotësishtpas traditës profetike (sunnetit), që bazohet në ajetet e drejtpërdrejta (muhkem) duke iu shmangurajeteve të figurshme (muteshabih), që përpiqet t'i kuptojë ajetet e figurshme jashtë ajeteve tëdrejtpërdrejta. Kurse bidatistët janë ata që, duke braktisur traditën e Profetit <strong>dhe</strong> të shokëve të tij(as'habeve), janë ndarë nga rruga ku ecën bashkësia e Profetit. Bidatistët, duke lënë mënjanëajetet e drejtpërdrejta me kuptim krejt të hapët, i kanë interpretuar ajetet e figurshme sipasdëshirave të veta, prandaj e<strong>dhe</strong> kanë dalë nga kuadri i sunnizmit.B. AJETET ME KUPTIM TE DREJTPERDREJTE DHE TE FIGURSHEMNjë prej shkaqeve më të rëndësishme të shfaqjes së shkollave besimore-juridike (itikadí),është se jo që të gjitha ajetet <strong>dhe</strong> hadithet kanë të njëjtën mënyrë të shprehuri. Siç pohohet e<strong>dhe</strong>në Kur'an, disa ajete kanë kuptim krejt të hapur. Mbi ta nuk është shfaqur asnjë kontradiktë. Këtaquhen ajete me kuptim të drejtpërdrejtë (muhkem). Ndërkaq, ndërsa ajetet e drejtpërdrejta janë nëpozitën e themelit të Kur'anit, ajetet me kuptim të figurshëm (muteshabih) kuptohen sipasparimeve të parashtruara në ajetet e drejtpërdrejta. Kuptimi i ajeteve të figurshme nuk është ihapur. Pra, me që mund të marrin kuptime të ndryshme, nuk u jepet kuptim i prerë. Lidhur mekuptimin e ajeteve të drejtpërdrejta <strong>dhe</strong> të figurshme, në Kur'an thuhet:"Ai është që ta zbriti librin ty e në të ka ajete të qarta që janë baza e librit <strong>dhe</strong> ajete mekuptim jo krejt të qartë. Ata që u anohet zemra nga e shtrembra, kërkojnë të kapen pasajeteve me kuptim jo krejt të qartë jo për t'i interpretuar, siç thonë, por për të shkaktuarintrigë e hutim. Vetëm Allahu e di kuptimin e tyre të saktë. Kurse dijetarët autoritetethonë: "Ne u kemi besuar atyre sepse të gjitha janë nga Zoti ynë!" Por këtë qëndrim tëhollë mund ta mbajnë vetëm të zotët e arsyes!" 344Me fjalën interpretim në lidhje me këtë çështje, kuptohet shqyrtimi i kuptimit të ajeteve tëfigurshme për të nxjerrë kuptime me kusht që këto të mos bien në kundërshtim me besimin teAllahu të parashtruar nga islami. Ndërsa dijetarët selefitë <strong>dhe</strong> kelamistët sunnitë gjer te Xhuvejninuk i kanë hyrë interpretimit të ajeteve të figurshme, kelamistët e mëvonshëm kanë filluar t'iinterpretojnë ato duke u mbështetur në dallimin e bërë në ajetin e mësipërm për dijetarët e nivelittë lartë duke pretenduar se interpretimin e ajeteve të figurshme mund ta dinë vetëm Allahu <strong>dhe</strong>dijetarët e shquar.Një pjesë e ajeteve të figurshme kanë të bëjnë me kohën e shpërthimit të kiametit, situatat ejetës së pasme (ahiret) si <strong>dhe</strong> shkronjat e vetmuara (huruf-i mukataa), gjëra, këto, që në asnjëmënyrë s'mund të njihen e dihen, kurse një pjesë tjetër, kanë të bëjnë me çështje që i japinmundësi interpretimit si dora, fytyra <strong>dhe</strong> ekualiteti (istiva) i Allahut. Kështu, kelamistët kanë344 Kur'ani, Ali Imran: 7145
- Page 1:
AKAIDIdheKELAMITekst mësimor për
- Page 5 and 6:
5. Duke shtresuar ndër zemra besim
- Page 7 and 8:
PJESA IIBESIMI DHE MOHIMIÇESHTJETA
- Page 9 and 10:
Profeti ka bërë të ditur se edhe
- Page 11 and 12:
Fjala e Dëshmisë:“Esh’hedu en
- Page 13:
“Ata që besojnë dhe kryejnë pu
- Page 16 and 17:
“Po, hyn në xhennet edhe në se
- Page 18 and 19:
këtë jetë, Allahu i Lartë, po t
- Page 20 and 21:
pohimi me gojë si dhe veprimi, dom
- Page 22 and 23:
person është musliman!” 51 Në
- Page 24 and 25:
Gjatë trajtimit të temave dhe ç
- Page 26 and 27:
PJESA IIIBESIMI TE ALLAHUÇESHTJETA
- Page 28 and 29:
mendjes dhe arsyes. Sepse, në saje
- Page 30 and 31:
Prandaj grindja mes nesh u bë shpe
- Page 32 and 33:
të bëhet përmes njohjes së argu
- Page 34 and 35:
domosdoshme, por e mundshme dhe, p
- Page 36 and 37:
II. Argumentet mbi ekzistencën e A
- Page 38 and 39:
Xhubejr b. Mut’im prej parësisë
- Page 40 and 41:
“O ju që keni besuar, kush prej
- Page 42 and 43:
“Allahu e do aksh njeri, edhe ti
- Page 44 and 45:
“(Allahu im!) Të lutem Ty me çd
- Page 46 and 47:
Atributet e domosdoshme të Allahut
- Page 48 and 49:
2. Atributet qenësore ose pozitive
- Page 50 and 51:
këmbë e, disa, mbi katër këmbë
- Page 52 and 53:
“Thuaj: “Ata do t’i ringjall
- Page 54 and 55:
PJESA IVBESIMI TE ENGJEJTÇESHTJETA
- Page 56 and 57:
“... E ata që janë pranë Tij (
- Page 58 and 59:
3. Israfili. Si njëri prej katër
- Page 60 and 61:
mundshme ekzistencën e engjëjve.
- Page 62 and 63:
Shejtani, i cili, megjithëse ashtu
- Page 64 and 65:
- Po ta shihnin?- Do të iknin me v
- Page 66 and 67:
“O ju që keni besuar! Besojeni A
- Page 68 and 69:
Kur’an ka dy ajete që flasin pë
- Page 70 and 71:
1. Ungjilli i Mateut. Shën Mateu
- Page 72 and 73:
Kur’ani qe shkruar i plotë dhe q
- Page 74 and 75:
Në Kur’an urdhërohen njerëzit
- Page 76 and 77:
të shohin modelin që duhet ndjeku
- Page 78 and 79:
4. Kur’ani është mrekullia më
- Page 80 and 81:
analizoi që të tre. Më në fund,
- Page 82 and 83:
PJESA VIBESIMI TE PROFETETÇESHTJET
- Page 84 and 85:
“Ky është një favor i Allahut.
- Page 86 and 87:
Profetit hadithet e shenjta (hadith
- Page 88 and 89:
1. Drejtësia (sidk). Çdo profet
- Page 90 and 91:
E ngjashme me mrekullinë është
- Page 92 and 93:
I. HZ. MUHAMMEDI, PROFETI I FUNDITP
- Page 94 and 95: "Nuk ka profet që të mos i jetë
- Page 96 and 97: * Vishej e jetonte thjesht.* Nuk u
- Page 98 and 99: PERMBLEDHJE1. Parashtroni mendimet
- Page 100 and 101: A. BESIMI NE JETEN E PASME"Jeta e p
- Page 102 and 103: pasme. Kur'ani ka vënë si qëllim
- Page 104 and 105: Besimi te jeta e pasme bëhet drit
- Page 106 and 107: D. KIAMETI DHE CILESIA E TIJNë ter
- Page 108 and 109: 5. Dalja e Jexhuxhit dhe Mexhuxhit.
- Page 110 and 111: Muhammedi ka njoftuar se, duke u ri
- Page 112 and 113: Faktin që pritja për atë që ka
- Page 114 and 115: V. Pyetja dhe llogaridhëniaPasi nj
- Page 116 and 117: I. XhennetiFjala "xhennet" që do t
- Page 118 and 119: Në Kur'an, lidhur me ata që ndodh
- Page 120 and 121: dyshim, janë të mira, por besimi
- Page 122 and 123: PJESA VIIIBESIMI NE KAZANE DHE KADE
- Page 124 and 125: paska shkruar Allahu, ky qenka fati
- Page 126 and 127: Sipas sunnitëve, vullneti i Allahu
- Page 128 and 129: Shkrimi, ulja e ngritja, falja apo
- Page 130 and 131: Po kështu, detyra e mjekut është
- Page 132 and 133: ugë sipas dëshirës së tij. Në
- Page 134 and 135: Lexim letrar: BOTEKUPTIMI I SHOKEVE
- Page 136 and 137: PERMBLEDHJE1. Ç'kuptoni me koncept
- Page 138 and 139: A. PERKUFIZIMI I KELAMIT"Kelam" do
- Page 140 and 141: 6. Të përcaktojë se cilat janë
- Page 142 and 143: Allahu di tërësitë dhe jo hollë
- Page 146 and 147: thënë se me dorën e Allahut nën
- Page 148 and 149: Në këto luftëra, gjithashtu, nga
- Page 150 and 151: Sunnetit dhe që argumentet e këty
- Page 152 and 153: këtë vetëm Allahu e di. Ne, jo v
- Page 154 and 155: IV. Ndryshimet në pikëpamje mes e
- Page 156 and 157: a. Ndarja prej shumicës së muslim
- Page 158 and 159: 6. Imameti. Sipas imamitëve, imame
- Page 160 and 161: 1. Personat që kryejnë mëkat të
- Page 162 and 163: d. Drejtësia e Allahut e bën të
- Page 164 and 165: 5. Besimi, akti, mëkati i madh: Si
- Page 166 and 167: PJESA XIINJOHURI TE PERGJITHSHMEÇE
- Page 168 and 169: c. Konkluzionet besimore janë të
- Page 170 and 171: a. Mosekzistenca e vetëdomosdoshm
- Page 172 and 173: D. SHKAQET SHKENCOREMe fjalën "shk
- Page 174 and 175: PERMBLEDHJE1. Përkufizojeni konklu
- Page 176 and 177: PERMBAJTJAPJESA I: AKAIDI .........
- Page 178 and 179: C. PROFETESIA DHE ZBULESA HYJNORE .
- Page 180: III. Mutezilitët .................