ugë sipas dëshirës së tij. Në një ajet, duke u shprehur si më poshtë, është urdhëruar ngrëniahallall <strong>dhe</strong> harami është ndaluar:"... Nga furnizimi i Allahut hani atë që është e pastër <strong>dhe</strong> hallall..." 3344. Çdo njeri ha racionin e vet. As ai ha racionin e tjetrit <strong>dhe</strong> as tjetri, racionin e tij.Mutezilitët nuk e kanë quajtur haramin racion, furnizim (rizk). Sepse ata e kanë përkufizuarrizkun si "gjënë që ndo<strong>dhe</strong>t nën pronësinë e personit e që personi e ha me rrugë të lejueshme ehallall si <strong>dhe</strong> gjënë, përfitimi prej së cilës nuk është i ndaluar". Sipas sunnitëve, një përkufizim itillë i rizkut të çon në pranimin e përfundimit të gabuar se kafshët <strong>dhe</strong> njerëzit që hanë haramgjatë gjithë jetës, nuk janë furnizuar nga Allahu. Shpjegimi i mutezilitëve është ky: Rizku,furnizimi i kushtohet absolutisht Allahut sepse nuk ka tjetër furnizues veç Tij. Me që njeriu, sipasojë e ngrënies haram, meriton trajtim të keq <strong>dhe</strong> ndëshkim, po qe se ato që ka ngrënë haram,quhen rizk, furnizim, Allahut i ngarkohet një akt i keq. Mirëpo, sipas sunnitëve, nuk është keqkrijimi i së keqes, por fitimi i saj, përpjekja për ta shtënë në dorë atë. Shkaku i meritimit tëndëshkimit nga njeriu që ka ngrënë furnizim haram, është se ka zgjedhur haramin, se vullnetin etij të pjesshëm e ka drejtuar te harami <strong>dhe</strong> se ka fituar haram.G. FUNDI I PARACAKTUAR (EXHEL)Si terminologji, fundi i paracaktuar (exheli) emërton gjatësinë e periudhës së jetës së njeriut<strong>dhe</strong> gjallesave të tjera si <strong>dhe</strong> pikën fundore të kësaj periu<strong>dhe</strong>, çastin e vdekjes.Sipas kelamistëve sunnitë, çdo individ <strong>dhe</strong> shoqëri apo popullatë ka fundin e vet tëparacaktuar. Fundi i paracaktuar është një element i kaderit <strong>dhe</strong> kazasë së Allahut. Ashtu siç ështëAllahu ai që i bën njerëzit të lindin, që i ushqen <strong>dhe</strong> i bën të vdesin, është po ai që përcaktonçastin e fundit të tyre."Ne e kemi caktuar mes jush vdekjen..." 335Siç kuptohet nga ajetet kur'anore, fundi i paracaktuar as mund të ndodhë para kohe, as mundtë vonojë."Çdo ummet ka një exhel. Kur t'u vijë exheli, as mund të mbeten një çast pas, as mundtë shkojnë një çast më tej!" 336"Allahu nuk vonon askënd pasi t'i vijë exheli..." 337Fundi i paracaktuar nuk ndryshon për asnjë shkak. Hadithet që thonë se disa adhurime <strong>dhe</strong>sjellje të bukura e zgjasin fundin e paracaktuar, 338 janë komentuar nga kelamistët sunnitë si334 Kur'ani, Nahl: 114.335 Kur'ani, Vakia: 60.336 Kur'ani, A'raf: 34; Junus: 49.337 Kur'ani, Munafikun: 11.132
hadithe që kanë për qëllim t'i nxisin njerëzit për të bërë punë të mira e të dobishme, në këtëmënyrë:a. Kuptimi i zgjatjes së jetës është jetesa e lumtur, larg dhimbjeve e hidhërimeve duke endjerë jetën plotësisht, duke e jetuar <strong>dhe</strong> shijuar jetën fuqimisht.b. Allahu i Lartë, duke e ditur se këta lloj njerëzish do të bëjnë mirë, e ka shtuar jetën e tyrenë kuptim relativ (në kuptimin e përjetimit të plotë të jetëgjatësisë).Shkollat besimore-juridike janë të një mendimi se personi që vdes në mënyrë të natyrshmepa ndonjë ndërhyrje, vdes sipas fundit të vet të paracaktuar (exhelit). Ndërkaq, mutezilitët nuk epranojnë idenë se personi që e ka humbur jetën duke u vrarë, ka vdekur sipas fundit të vet tëparacaktuar. Kurse dijetarët sunnitë janë të mendimit se e<strong>dhe</strong> njeriu i vrarë vdes sipas fundit tëvet të paracaktuar ashtu si njerëzit që vdesin në mënyrë të natyrshme. Sepse fundi i paracaktuar(exheli) është, pa lëkundje, çasti kur jeta merr fund. Po qe se viktima nuk do të ishte vrarë,prapëseprapë do të vdiste po në atë çast në mënyrë të natyrshme ose për ndonjë shkak tjetër, osenuk do të vdiste. Eshtë vullneti hyjnor që e përcakton këtë. Në këto kushte, vrasësi, duke e vrarëpersonin, nuk e ka shpejtuar fundin e tij të paracaktuar, nuk ia ka ndryshuar kohën. Në Kur'anthuhet:"... mos iu afroni të keqes, qoftë e hapur ose e fshehur <strong>dhe</strong> mos kryeni vrasje që e kandaluar Allahu. Ja, këto ju urdhëron Allahu që të kuptoni." 339Kështu, shkaku që vrasësi meriton ndëshkim, është se ka kryer një gjë të ndaluar nga Allahu,se, lidhur me aftësinë për të vepruar që i është dhënë, ka zgjedhur një veprim të quajtur haram<strong>dhe</strong> e ka kryer atë. Atëherë, e<strong>dhe</strong> Allahu, në bazë të kësaj zgjedhjeje të tij, ka krijuar rezultatin"vdekje" sipas ligjeve të vendosura në natyrë, të cilat quhen ndryshe "sunnetullah". Fakti qëAllahu e di këtë situatë në saje të diturisë së Tij të paraqenë, nuk do të thotë se ia ka marrëpersonit vullnetin, nuk do të thotë se vrasësi ka vepruar pa vullnet.338 Shih Sujuti, el-Xhamiu's-sagir, 11/44.339 Kur'ani, En'am: 151.133
- Page 1:
AKAIDIdheKELAMITekst mësimor për
- Page 5 and 6:
5. Duke shtresuar ndër zemra besim
- Page 7 and 8:
PJESA IIBESIMI DHE MOHIMIÇESHTJETA
- Page 9 and 10:
Profeti ka bërë të ditur se edhe
- Page 11 and 12:
Fjala e Dëshmisë:“Esh’hedu en
- Page 13:
“Ata që besojnë dhe kryejnë pu
- Page 16 and 17:
“Po, hyn në xhennet edhe në se
- Page 18 and 19:
këtë jetë, Allahu i Lartë, po t
- Page 20 and 21:
pohimi me gojë si dhe veprimi, dom
- Page 22 and 23:
person është musliman!” 51 Në
- Page 24 and 25:
Gjatë trajtimit të temave dhe ç
- Page 26 and 27:
PJESA IIIBESIMI TE ALLAHUÇESHTJETA
- Page 28 and 29:
mendjes dhe arsyes. Sepse, në saje
- Page 30 and 31:
Prandaj grindja mes nesh u bë shpe
- Page 32 and 33:
të bëhet përmes njohjes së argu
- Page 34 and 35:
domosdoshme, por e mundshme dhe, p
- Page 36 and 37:
II. Argumentet mbi ekzistencën e A
- Page 38 and 39:
Xhubejr b. Mut’im prej parësisë
- Page 40 and 41:
“O ju që keni besuar, kush prej
- Page 42 and 43:
“Allahu e do aksh njeri, edhe ti
- Page 44 and 45:
“(Allahu im!) Të lutem Ty me çd
- Page 46 and 47:
Atributet e domosdoshme të Allahut
- Page 48 and 49:
2. Atributet qenësore ose pozitive
- Page 50 and 51:
këmbë e, disa, mbi katër këmbë
- Page 52 and 53:
“Thuaj: “Ata do t’i ringjall
- Page 54 and 55:
PJESA IVBESIMI TE ENGJEJTÇESHTJETA
- Page 56 and 57:
“... E ata që janë pranë Tij (
- Page 58 and 59:
3. Israfili. Si njëri prej katër
- Page 60 and 61:
mundshme ekzistencën e engjëjve.
- Page 62 and 63:
Shejtani, i cili, megjithëse ashtu
- Page 64 and 65:
- Po ta shihnin?- Do të iknin me v
- Page 66 and 67:
“O ju që keni besuar! Besojeni A
- Page 68 and 69:
Kur’an ka dy ajete që flasin pë
- Page 70 and 71:
1. Ungjilli i Mateut. Shën Mateu
- Page 72 and 73:
Kur’ani qe shkruar i plotë dhe q
- Page 74 and 75:
Në Kur’an urdhërohen njerëzit
- Page 76 and 77:
të shohin modelin që duhet ndjeku
- Page 78 and 79:
4. Kur’ani është mrekullia më
- Page 80 and 81:
analizoi që të tre. Më në fund,
- Page 82 and 83: PJESA VIBESIMI TE PROFETETÇESHTJET
- Page 84 and 85: “Ky është një favor i Allahut.
- Page 86 and 87: Profetit hadithet e shenjta (hadith
- Page 88 and 89: 1. Drejtësia (sidk). Çdo profet
- Page 90 and 91: E ngjashme me mrekullinë është
- Page 92 and 93: I. HZ. MUHAMMEDI, PROFETI I FUNDITP
- Page 94 and 95: "Nuk ka profet që të mos i jetë
- Page 96 and 97: * Vishej e jetonte thjesht.* Nuk u
- Page 98 and 99: PERMBLEDHJE1. Parashtroni mendimet
- Page 100 and 101: A. BESIMI NE JETEN E PASME"Jeta e p
- Page 102 and 103: pasme. Kur'ani ka vënë si qëllim
- Page 104 and 105: Besimi te jeta e pasme bëhet drit
- Page 106 and 107: D. KIAMETI DHE CILESIA E TIJNë ter
- Page 108 and 109: 5. Dalja e Jexhuxhit dhe Mexhuxhit.
- Page 110 and 111: Muhammedi ka njoftuar se, duke u ri
- Page 112 and 113: Faktin që pritja për atë që ka
- Page 114 and 115: V. Pyetja dhe llogaridhëniaPasi nj
- Page 116 and 117: I. XhennetiFjala "xhennet" që do t
- Page 118 and 119: Në Kur'an, lidhur me ata që ndodh
- Page 120 and 121: dyshim, janë të mira, por besimi
- Page 122 and 123: PJESA VIIIBESIMI NE KAZANE DHE KADE
- Page 124 and 125: paska shkruar Allahu, ky qenka fati
- Page 126 and 127: Sipas sunnitëve, vullneti i Allahu
- Page 128 and 129: Shkrimi, ulja e ngritja, falja apo
- Page 130 and 131: Po kështu, detyra e mjekut është
- Page 134 and 135: Lexim letrar: BOTEKUPTIMI I SHOKEVE
- Page 136 and 137: PERMBLEDHJE1. Ç'kuptoni me koncept
- Page 138 and 139: A. PERKUFIZIMI I KELAMIT"Kelam" do
- Page 140 and 141: 6. Të përcaktojë se cilat janë
- Page 142 and 143: Allahu di tërësitë dhe jo hollë
- Page 144 and 145: PJESA XLINDJA E SHKOLLAVE BESIMORE
- Page 146 and 147: thënë se me dorën e Allahut nën
- Page 148 and 149: Në këto luftëra, gjithashtu, nga
- Page 150 and 151: Sunnetit dhe që argumentet e këty
- Page 152 and 153: këtë vetëm Allahu e di. Ne, jo v
- Page 154 and 155: IV. Ndryshimet në pikëpamje mes e
- Page 156 and 157: a. Ndarja prej shumicës së muslim
- Page 158 and 159: 6. Imameti. Sipas imamitëve, imame
- Page 160 and 161: 1. Personat që kryejnë mëkat të
- Page 162 and 163: d. Drejtësia e Allahut e bën të
- Page 164 and 165: 5. Besimi, akti, mëkati i madh: Si
- Page 166 and 167: PJESA XIINJOHURI TE PERGJITHSHMEÇE
- Page 168 and 169: c. Konkluzionet besimore janë të
- Page 170 and 171: a. Mosekzistenca e vetëdomosdoshm
- Page 172 and 173: D. SHKAQET SHKENCOREMe fjalën "shk
- Page 174 and 175: PERMBLEDHJE1. Përkufizojeni konklu
- Page 176 and 177: PERMBAJTJAPJESA I: AKAIDI .........
- Page 178 and 179: C. PROFETESIA DHE ZBULESA HYJNORE .
- Page 180: III. Mutezilitët .................